Η αλήθεια είναι ότι ζούµε τις πιο αβέβαιες και απρόβλεπτες συνθήκες των τελευταίων 40 ετών. Ξηµερώνει και δεν ξέρεις τι πρόκειται να εµφανιστεί ξαφνικά που θα επιδεινώσει την κατάσταση. Ελάχιστοι είναι αυτοί που περιµένουν ένα καλό νέο. Οι περισσότεροι φοβούνται το χειρότερο. Αξιολογώντας τα 2 τελευταία χρόνια την οικονοµική κρίση και τις επιπτώσεις που έχει στη καθηµερινή ζωή των ανθρώπων, βρήκαµε πέντε λόγους όπου η κρίση γίνεται αδιέξοδο και οι άνθρωποι ακινητοποιούνται. Φυσικά σ' αυτό το άρθρο δίνουµε και τον σωστό τρόπο αντίδρασης.
1. ΣΤΡΕΣ
Όταν απειλούµεθα σωµατικά ή ψυχικά η φυσική αντίδραση του οργανισµού µας είναι να αµυνθεί. Το πρώτο που κάνει λοιπόν είναι να σηµαίνει συναγερµό και να θέτει τις δυνάµεις του σε επιφυλακή. Αυτό κάνει η αδρεναλίνη και η κορτιζόνη, οι ορµόνες του στρες, όπως χαρακτηρίζονται. Όταν έχουµε υπερέκκριση αδρεναλίνης και κορτιζόνης «αναγκάζουµε» τουλάχιστον 14 όργανα και συστήµατα να υπερλειτουργήσουν µέσα στο σώµα, µ' αποτέλεσµα την πρόωρη φθορά και γήρανσή τους.
Η καρδιά, το συκώτι, το πάγκρεας, οι πνεύµονες, τα έντερα, οι νεφροί, οι αδένες µας και άλλα βασικά συστήµατα µας υπερδραστηριοποιούνται και φθείρονται χωρίς λόγο. Η ιατρική σήµερα θεωρεί ότι το στρες είναι αιτία για το 90% των προβληµάτων υγείας.
Στην ψυχολογία πιστεύουν ότι µπλοκάρει τη φαντασία και τη δηµιουργικότητα. Επηρεάζει τη θετική σκέψη και οδηγεί το άτοµο σε αρνητική προσδοκία και κατάθλιψη.
Η απάντηση στο στρες είναι η ΧΑΛΑΡΩΣΗ
Χαλαρώνοντας το σώµα και το νου σας γίνεται δυνατό να λειτουργήσουν διορθωτικοί µηχανισµοί στο σώµα, που εξουδετερώνουν τους κραδασµούς από την επίδραση του στρες. Εξίσου σηµαντικός είναι και ο τρόπος σκέψης. Οι λέξεις κόκαλλα δεν έχουν και κόκαλλα τσακίζουν, λέει ο λαός. Ο θετικός τρόπος έκφρασης δηµιουργεί συνθήκες ευφορίας, βοηθά το σώµα να γεµίσει µε ενδορφίνες (σεροτονίνη – ντοπαµίνη) και ν' αποβάλλει τις τοξίνες.
Η χαλάρωση είναι απλή διαδικασία για κάποιον που έχει εκπαιδευτεί να το κάνει, διαφορετικά παιδεύεται. Πρόσφατες έρευνες Αµερικανικών Πανεπιστηµίων απέδειξαν ότι 15' λεπτά χαλάρωσης και διαλογισµού την ηµέρα φέρνουν σε ιδιαίτερα πλεονεκτική θέση το άτοµο που την εφαρµόζει. Μια από τις πιο αποτελεσµατικές τεχνικές για γρήγορη χαλάρωση είναι αυτή της Μεθόδου Silva (www.silva.gr )
2. ΔΙΑΣΠΑΣΜΕΝΗ ΣΚΕΨΗ
∆υστυχώς η µεγαλύτερη πλειοψηφία των ανθρώπων ζει αντιδραστικά, δηλαδή αντιδρά στα γεγονότα, δεν παράγει γεγονότα. ∆εν υπάρχει οργανωµένο σχέδιο δράσης, γιατί απλά δεν βάζουν στόχους. Έχουν ευσεβείς πόθους και κάνουν ευχές. Τελικά πιστεύουν στην τύχη και ποντάρουν σ' αυτή. Επειδή οι σκέψεις εναλλάσσονται η µία την άλλη µε ρυθµό κάθε 6-10 δευτερόλεπτα (έρευνα του Harvard) δεν προγραµµατίζουν τον εγκέφαλο σε βάθος. Το άτοµο µε δυσκολία διαχειρίζεται την καθηµερινότητα του.
Η απάντηση στη διάσπαση είναι η ΕΣΤΙΑΣΜΕΝΗ ΣΚΕΨΗ
∆ηµιουργία οργανωµένου σχεδίου δράσης, αφού ξεκαθαριστούν οι βραχυπρόθεσµοι, οι µεσοπρόθεσµοι και οι µακροπρόθεσµοι στόχοι.
3. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ
Στην πραγµατικότητα αυτό που συµβαίνει είναι να επιζητούν όλοι ένα σταθερό περιβάλλον που να µην αλλάζει για να νοιώθουν ασφάλεια. Ο εγκέφαλος είναι αυτός που αντιστέκεται πρώτος στις αλλαγές. Οι αλλαγές φέρνουν κάτι νέο και το νέο είναι άγνωστο και ως εκ τούτου εµπεριέχει κίνδυνο και ο εγκέφαλος σαν όργανο προσαρµογής είναι υποχρεωµένος να αντιδράσει για να διατηρήσει την υπάρχουσα κατάσταση.
Ζούµε µια χρονική περίοδο από το 2000 και µετά µε έναν αυξανόµενο ρυθµό αλλαγών και αναπροσαρµογών σ' όλα τα επίπεδα. Το ΙΝΤΕΡΝΕΤ από τη µια και η παγκοσµιοποίηση από την άλλη άνοιξαν τους κρουνούς της γνώσης και του ανθρώπινου δυναµικού, που ξεχύθηκε και «τροµοκράτησε» τους επαναπαυµένους στις δόξες τους Ευρωπαίους και Αµερικάνους.
Το θαύµα της Κίνας που φαίνεται να κατακτά τον κόσµο µ' ένα σχέδιο έξυπνο και από ότι φαίνεται αποτελεσµατικό. Οι Κινέζοι δεν είναι µετανάστες εργάτες ή υπάλληλοι. Είναι πωλητές των προϊόντων που παράγει η χώρα τους. Έχουν διπλό όφελος για τους ίδιους και τους δικούς τους που ζουν στη χώρα τους. Και είναι πολλοί, όπου πάνε κατακλύζουν τον κόσµο. Το σηµαντικό γι' αυτούς είναι ότι δεν τους νοιάζει να πουλήσουν στον ντόπιο πληθυσµό, που ίσως δεν θ' αγόραζε λόγω ποιότητος, πουλούν στους άλλους µετανάστες που είναι πια ένα αρκετά µεγάλο ποσοστό ενεργού πληθυσµού που ξεπερνά το 10%.
Η έκρηξη της τεχνολογίας ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά, στην κινητή τηλεφωνία και στα computers δηµιούργησε 3 κατηγορίες πολιτών: Οι νέοι που είναι λάτρεις των νέων εφαρµογών και τον περισσότερο χρόνο τους και το εισόδηµα τους το ξοδεύουν γι' αυτές. Οι µέσης ηλικίας που αγωνίζονται «αγκοµαχώντας» να µη µείνουν πίσω καθώς κάθε µέρα που περνά το χάσµα µεγαλώνει. Οι τρίτης ηλικίας που απέχουν συνειδητά αφού για αυτούς αυτά είναι αδιανόητα το πολύ-πολύ έχουν κάποιο κινητό που το χρησιµοποιούν ελάχιστα.
Η ΑΛΛΑΓΗ είναι η µόνη αναπόφευκτη πραγµατικότητα
Ο κόσµος αλλάζει και µάλιστα µε πολύ γρήγορους ρυθµούς που θα γίνουν γρηγορότεροι. Αυτό λέγεται εξέλιξη και η µέχρι τώρα ιστορία έχει δείξει ότι τίποτε δεν µένει σταθερό. Όπως και ο σοφός Ηράκλειτος παρατήρησε πρώτος «Τα πάντα ρεί».
Ασφάλεια µπορεί κάποιος να νοιώθει µόνο όσον αφορά την ικανότητα προσαρµογής του στις συνεχείς αλλαγές. Το µυστικό είναι να µπορούµε να ζούµε ανασφαλείς αλλά να έχουµε τα ρεφλέξ για διορθωτικές σύντοµες αλλαγές. Η σταθερότητα και η ασφάλεια είναι αυταπάτη.
4. ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΥΤΟΕΙΚΟΝΑ & ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ
Το πρόβληµα του σύγχρονου ανθρώπου είναι η µειωµένη αυτοεικόνα που τον καθηλώνει σε µικρόπνοα σχέδια και ελάχιστη δηµιουργικότητα.
Η προηγούµενη γενιά που σίγουρα πέρασε πολλές δυσκολίες, αλλά και έζησε την καλύτερη αναπτυξιακή περίοδο της χώρας, από υπερπροστατευτική διάθεση, θέλησε να µην περάσουν τα παιδιά της όσα πέρασαν οι ίδιοι και τα «έδωσαν» όλα έτοιµα στα παιδιά τους. ∆εν τους έδωσαν όµως και την αυτοπεποίθηση να µπορούν να τα καταφέρνουν µόνα τους.
Η αλήθεια είναι ότι η οικονοµική κρίση έχει επισκιάσει µια άλλη κρίση που τα τελευταία 20 χρόνια συµβαίνει στην κοινωνία µας. Πρόκειται για την κρίση αξιών που οδήγησε µάλλον και στην οικονοµική κρίση αφού η νοοτροπία του ατοµισµού και του εύκολου «άκοπου» κέρδους σε βάρος του συνόλου είχε γίνει για πολλούς το ζητούµενο.
Αυτοπεποίθηση – Ισχυρή Αυτοεικόνα
Η ενίσχυση της αυτοεικόνας κάποιου γίνεται µέσα από συνειδητή προσπάθεια αυτο-υποβολής θετικών φράσεων. Η «συνοµιλία» µε το εσωτερικό συνειδητό γίνεται µέσα από ασκήσεις χαλάρωσης και νοερής επανάληψης φράσεων που δείχνουν την επιθυµητή κατάσταση του ατόµου. Για παράδειγµα µια φράση σαν την παρακάτω θα έδινε µακροχρόνια σπουδαία αποτελέσµατα. «Κάθε µέρα µε κάθε τρόπο η αυτοεκτίµηση µου βελτιώνεται» κι ακόµα «Είµαι σε θέση να σχεδιάσω και να επιτύχω όποιο στόχο επιθυµήσω».
Η φαντασία παράγει πραγµατικότητα και αυξάνει την συνειδητότητα.
5. ΛΑΘΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Οι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις µε βάση τη λογική και την επιµέρους εκτίµηση µιας κατάστασης. Ενώ αυτό µε την πρώτη µατιά φαίνεται σωστό, στην πράξη όµως τα πράγµατα δεν λειτουργούν έτσι.
Όταν χρειάζεται ν' αποφασίσεις για κάτι και εµπλέκονται σε αυτό η αγορά, η κοινωνική συµπεριφορά, οι πολιτικές εξελίξεις, οι διεθνείς οικονοµικές συνθήκες ή και άλλοι παράγοντες οι οποίοι θα µπορούσαν να επηρεάσουν τη δική σου απόφαση - λιγότερο ή περισσότερο-, οι δικές σου λογικές εκτιµήσεις δεν αρκούν, γιατί απλά είναι τόσο πολύπλοκοι οι µηχανισµοί, που η δική σου ελλιπής ενηµέρωση αδυνατεί να παρακολουθήσει.
Η επιστηµονική έρευνα λέει ότι 4 στις 5 αποφάσεις που λαµβάνονται µε βάσει τα λογικά δεδοµένα αποδεικνύονται λανθασµένες. Γι' αυτό εξ' άλλου δεν υπάρχουν λογικές εκτιµήσεις για το χρηµατιστήριο, την πολιτική, τη µόδα ακόµη και για τον αθλητισµό.
Οι άνθρωποι συνήθως «τρέχουν» πίσω από τα λάθη τους προσπαθώντας να τα διορθώσουν, αλλά συνήθως τα επαναλαµβάνουν.
ΣΩΣΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Λιγότεροι από το 10% των ανθρώπων πάντα µε βάσει την επιστηµονική έρευνα όταν χρειάζεται να πάρουν µια απόφαση ακολουθούν διαφορετικό τρόπο.
Εµπιστεύονται την εσωτερική τους φωνή τη διαίσθηση τους και αυτό δεν είναι λογικό. Σε έρευνα που έγινε από τον ∆ρ Selligman σε δείγµα 100 πιο επιτυχηµένων προέδρων ∆.Σ. και διευθυντών επιχειρήσεων στην Αµερική, στην ερώτηση αν αποφασίζουν µε βάσει τα δεδοµένα που τους παρουσιάζουν τα εσωτερικά τους τµήµατα ή λαµβάνουν τις αποφάσεις τους µ' άλλα κριτήρια, απάντησαν: η τελική τους απόφαση είναι διαισθητική.
Καθώς οι γνώσεις µας για τη λειτουργία του εγκεφάλου και του νου µας αυξάνονται και ξεκαθαρίζουν, συνειδητοποιούµαι όλο και περισσότερο ότι το συνειδητό κοµµάτι της επίγνωσης µας αποτελεί ένα ελάχιστο ποσοστό ίσως και κάτω του 1% του συνόλου των πληροφοριών που διαχειρίζεται ο εγκέφαλος και ο νους µας. Εποµένως είναι προφανές ότι δεν µπορούµε να στηριχθούµε στο 1%, που γνωρίζουµε αλλά στο 99% που δεν γνωρίζουµε συνειδητά αλλά µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε αξιοποιώντας την λειτουργία της εξωαισθητηριακής µας αντίληψης, δηλαδή της διαίσθησης.
Βασική προϋπόθεση για αυτό είναι η λειτουργία του εγκεφάλου να είναι σε κατάσταση χαλάρωσης. Γι' αυτό οι καλύτερες ιδέες έρχονται στους ανθρώπους όταν είναι έτοιµοι να κοιµηθούν ή µόλις ξυπνήσουν ή σ' εκείνους που έχουν εκπαιδευτεί να παραµένουν συνειδητοί στην εγκεφαλική συχνότητα που οι άλλοι κοιµούνται.
Η διαίσθηση είναι η λειτουργία εκείνη που τα µηνύµατά της δεν τα εξηγεί το άτοµο απλά τα νοιώθει σαν θετικά ή αρνητικά. Η διαίσθηση είναι λειτουργία του δεξιού ηµισφαιρίου του εγκεφάλου το οποίο έχει ολιστική αντίληψη και ενεργοποιείται σε χαµηλότερη εγκεφαλική συχνότητα.
Γράφει: Μαρία-Έρση Κολίρη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος, MSc, Post-MSc, Cpsychol, Υπεύθυνη Προγράμματος Μετεκπαίδευσης «Συμβουλευτική & Δεξιότητες Συμβουλευτικής» THACE
Η πρακτική της Συμβουλευτικής ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη ανάγκη για επαφή, αλληλεπίδραση, ανακούφιση και υποστήριξη σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Ως διακριτή θεωρία και επαγγελματική πρακτική είναι αρκετά πρόσφατη: ένα προϊόν του 20ου αιώνα όπως και ο πρόγονός της, η Ψυχοθεραπεία.
Ίσως ένα από τα πιο σημαντικά και κύρια χαρακτηριστικά της Συμβουλευτικής και των ψυχοθεραπευτικών πρακτικών εν γένει είναι η αναγνώριση της σημαντικότητας της ψυχικής υγείας και του ρόλου που αυτή διαδραματίζει στη πνευματική και σωματική ισορροπία του ατόμου. Κοινός παρονομαστής στην πρακτική της Συμβουλευτικής είναι η πίστη στην ικανότητα του ανθρώπου για δια βίου εξέλιξη και ο κεντρικός ρόλος της αυτογνωσίας σε αυτή την εξέλιξη μέσω της αναγνώρισης, αποδοχής και σωστής επικοινωνίας των προσωπικών μας αισθημάτων, σκέψεων και αναγκών. Έτσι, ο άνθρωπος δεν υπάρχει ως «πρόβλημα» προς επίλυση αλλά ως ένα πολύπλοκο σύστημα βιωμάτων,
αναμνήσεων, συναισθημάτων, πεποιθήσεων, αξιών και αντιδράσεων το οποίο βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση εξέλιξης, υπάρχει δε σε συνεχή διάλογο όχι μόνο με τον εσωτερικό αλλά και με τον εξωτερικό του κόσμο –το πολιτικό, ιστορικό, κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει. Η δουλειά λοιπόν με τον άνθρωπο προϋποθέτει μια ολιστική θεώρηση της ύπαρξής του και επίγνωση του πολύπλοκου συστήματος παραγόντων που επηρεάζουν την ψυχική και την σωματική του υγεία.
Ως εκ τούτου η στάση και η πρακτική της Συμβουλευτικής υπήρξαν εξαρχής αντίθετες με το λεγόμενο «παραδοσιακό ιατρικό μοντέλο», δηλαδή την αντιμετώπιση του ατόμου ως «ασθενή» και την θεραπεία των σωματικών συμπτωμάτων ως ανεξαρτήτων από την υπόλοιπη προσωπικότητα και ζωή του ατόμου (βλ. Carl Rogers και προσωποκεντρική προσέγγιση).
Η Συμβουλευτική από την άλλη βασίζεται πάνω σε μία περισσότερο ανθρωποκεντρική θεώρηση του ατόμου αντιπροτείνοντας τα εξής:
- Το ότι νοσεί ένα μέρος του ανθρώπου δεν σημαίνει ότι είναι ολόκληρος «ασθενής», με την έννοια ότι ο άνθρωπος που νοσεί έχει μια αυτόνομη και πολυεπίπεδη προσωπικότητα και ζωή και δεν είναι μόνο π.χ. «καρδιοπαθής».
- Ως σύμβουλοι καλούμαστε να ανακαλύψουμε και να αναγνωρίσουμε τις μηνοσούσες πλευρές του ατόμου, να ενδυναμώσουμε τα υγιή του κομμάτια ψυχολογικά και σωματικά, και να τον υποστηρίξουμε ώστε να χρησιμοποιήσει τις ήδη υπάρχουσες ικανότητές του αλλά και να αναπτύξει αυτές τις δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να ανταπεξέλθει στο πρόβλημά του.
- Η Συμβουλευτική αναγνωρίζει την αλληλεπίδραση συναισθημάτων-σώματος-πνεύματος και αναγνωρίζει ότι όταν μία από τις 3 αυτές διαστάσεις αντιμετωπίζει πρόβλημα τότε αναπόφευκτα επηρεάζονται και οι υπόλοιπες καθώς πρόκειται για «συγκοινωνούντα δοχεία». Άλλωστε ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους προκειμένου να μας ενημερώσει ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα, στέλνοντάς μας μηνύματα άλλοτε σε σωματικό και άλλοτε σε συναισθηματικό επίπεδο, πολλές φορές δε οι άνθρωποι που έρχονται στη Συμβουλευτική αντιμετωπίζουν τα λεγόμενα «ψυχοσωματικά συμπτώματα». Αντίστροφα, άνθρωποι με σοβαρές ή χρόνιες ασθένειες συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα και σε ψυχολογικό επίπεδο.
- Η ανάγκη για τη βοήθεια του «ειδικού»: αν και προφανώς θεωρείται απαραίτητη η σωστή επαγγελματική κατάρτιση και η δια βίου επιμόρφωση του συμβούλου, ωστόσο πολλές προσεγγίσεις Συμβουλευτικής έχουν υπογραμμίσει την άνιση σχέση εξουσίας η οποία υφίσταται μεταξύ του «παραδοσιακού ιατρικού μοντέλου». Αντίθετα, στη Συμβουλευτική πρακτική, ο συμβουλευόμενος καλείται από την αρχή να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του, να χτίσει μια ισότιμη σχέση συνεργασίας με τη σύμβουλο και να έχει λόγο για την πορεία της συμβουλευτικής διαδικασίας. Ως αποτέλεσμα συνγράφει και ο ίδιος μαζί με τη σύμβουλο την εξέλιξη της συμβουλευτικής παρέμβασης, διατηρεί τον έλεγχο παίρνοντας ο ίδιος αποφάσεις για τη ζωή του και τον εαυτό του και τελικά αποκτά επίγνωση της βοήθειας που έρχεται «εκ των έσω» από τις δικές του δεξιότητες, γνώσεις, πηγές διορατικότητας και δύναμης το οποίο με τη σειρά του αυξάνει την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στην ικανότητα προσαρμοστικότητάς του στις προκλήσεις της ζωής.
Τέλος, σύμφωνα με τη διάσημη ρήση του ψυχολόγου A.Maslow «όταν το μόνο εργαλείο που έχεις είναι ένα σφυρί, αντιμετωπίζεις όλα τα προβλήματα ως καρφιά»: η Συμβουλευτική θεωρία και πρακτική αναγνωρίζει και σέβεται τη διαφορετικότητα του ατόμου γι' αυτό και κάθε συμβουλευτική παρέμβαση είναι ευέλικτη και εξατομικευμένη καθώς δημιουργείται με βάση την προσωπικότητα και τις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη, καθιστώντας το ταξίδι της αυτογνωσίας και της δια βίου εξέλιξης μια μοναδική διαδικασία.
Γράφει: Θεόδωρος Μαρινάκης, Αιματολόγος-Διευθυντής ΕΣΥ, Aιματολογική Κλινική ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς»
Η νόσος Gaucher αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση μεταξύ των σπάνιων νοσημάτων. Και αυτό γιατί αποτελεί ένα νόσημα που η διάγνωσή του, η μοριακή του ταυτοποίηση και ιδιαίτερα η θεραπευτική του αντιμετώπιση έχουν ακολουθήσει τη θεαματική εξέλιξη της Ιατρικής τις τελευταίες δεκαετίες.
Είναι μία νόσος που ανήκει στην οικογένεια των Λυσοσωμικών Αθροιστικών Νοσημάτων και οφείλεται στην ανεπαρκή λειτουργία ενός ενζύμου, της γλυκοσερεβροσιδάσης. Είναι χρόνια, πολυσυστηματική, εμφανίζει κλινική ετερογένεια και συνήθως εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου με ποικίλα συμπτώματα διαφορετικής βαρύτητας.
Οι κύριες εκδηλώσεις της είναι καταβολή, αίσθημα κόπωσης, εμφάνιση εκχυμώσεων και αιμορραγιών, ηπατοσπληνομεγαλία και οστικές επιπλοκές. Σε αυτές περιλαμβάνονται καταστάσεις με απλά ακτινολογικά ευρήματα, οστεοπόρωση έως και παθολογικά κατάγματα ή και περιπτώσεις με αντικατάσταση άρθρωσης και αρθροπλαστική. Ποικίλλουν ως προς τη βαρύτητα, συχνά εξελίσσονται, μπορεί να προκαλέσουν κινητικά προβλήματα και μπορεί να συνοδεύονται από πόνο.
Αλλες επιπτώσεις είναι η καθυστέρηση της ανάπτυξης στα παιδιά, η καχεξία κ.ά. Ετσι, ως αποτέλεσμα όλων αυτών οι ασθενείς έχουν σημαντικά μειωμένη ποιότητα ζωής και μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης.
Τι είναι
Η νόσος Gaucher είναι ένα γενετικό νόσημα, κληρονομούμενο με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο. Δηλαδή εάν και οι δύο γονείς είναι φορείς της νόσου, έχουν 25% πιθανότητα σε κάθε εγκυμοσύνη να αποκτήσουν ένα παιδί που θα νοσεί. Είναι πανεθνικό (με μεγαλύτερη συχνότητα στους Εβραίους Ασκενάζι) και η συνολική του συχνότητα υπολογίζεται σε 1:40.000 γεννήσεις.
Δύσκολα θα σκεφτόταν κανείς στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ότι θα μπορούσε να υπάρξει ενδιαφέρον από μία φαρμακευτική εταιρία για ένα νόσημα που αφορά λιγότερους από 10.000 ασθενείς σε όλο τον κόσμο.
Και όμως υπήρξε:
Με την απλή λογική της υποκατάστασης του ενζύμου που λείπει, αφού επιτεύχθηκε η απομόνωση της γλυκοσερεβροσιδάσης από ανθρώπινους πλακούντες και ύστερα από κατάλληλη τροποποίησή της, δόθηκε ενδοφλέβια σε ασθενείς στο πλαίσιο κλινικών μελετών. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά και δεν άργησε η θεραπεία αυτή να πάρει εμπορική μορφή, με το όνομα Ceredase (αλγλουσεράση). Μία μικρή λεπτομέρεια: Η θεραπεία ενός ασθενούς για ένα έτος απαιτούσε τη συλλογή και επεξεργασία περίπου 50.000 ανθρώπινων πλακούντων!
Για εκείνη την εποχή ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα, μία καινοτόμος θεραπεία για τη σπάνια αυτή νόσο, χωρίς όμως μέλλον, αφού ο τρόπος παραγωγής δεν μπορούσε να ικανοποιήσει ακόμη και αυτή την ελάχιστη παγκόσμια ζήτηση. Ως από μηχανής θεός, η ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας έδωσε τη λύση, και έτσι στις αρχές της δεκαετίας του 1990
παρασκευάσθηκε το βιοτεχνολογικό ισοδύναμο της γλυκοσερεβροσιδάσης, η ιμιγλουσεράση (εμπορικό όνομα Cerezyme).
Ετσι η νόσος Gaucher απέκτησε μία θεραπεία που φάνηκε ότι αντιμετωπίζει τόσο τις αιματολογικές διαταραχές όσο και την οργανομεγαλία και τις οστικές βλάβες. Και μάλιστα με ένα προφίλ ασφαλείας, που επιτρέπει ακόμη και τη χορήγησή της στην εγκυμοσύνη με επιτυχή αποτελέσματα.
Η ιστορία του ασχημόπαπου; Μία φαρμακοβιομηχανία είχε «υιοθετήσει» τη θεραπεία ενός σπάνιου νοσήματος. Σήμερα θα λεγόταν «ορφανό» φάρμακο, όμως τότε δεν υπήρχε η νομοθεσία, που σήμερα δίνει κίνητρα και προνόμια για την ανάπτυξη θεραπειών για τα σπάνια νοσήματα.
Η εμπορική επιτυχία του εγχειρήματος και η θέσπιση της νομοθεσίας για τα «ορφανά» φάρμακα κινητοποίησε και άλλες εταιρίες στην έρευνα για τη θεραπεία της νόσου Gaucher.
Μοναδικό μειονέκτημα του Cerezyme για τους ασθενείς είναι η εφ' όρου ζωής ενδοφλέβια θεραπεία. Ετσι στην αρχή της δεκαετίας του 2000, μία διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση, αυτή της αναστολής της σύνθεσης του υποστρώματος, κυκλοφόρησε εμπορικά με το όνομα Zavesca (μιγλουστάτη). Η θεραπεία αυτή λαμβάνεται από το στόμα και έτσι απαλλάσσει τους ασθενείς από την ενδοφλέβια θεραπεία. Δυστυχώς, το φάρμακο δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα: η χρήση του περιορίζεται μόνο σε ασθενείς με ήπια νόσο, που δεν μπορούν να λάβουν Cerezyme.
Ακόμη δύο εταιρίες επένδυσαν στην ανάπτυξη θεραπειών αντίστοιχων του Cerezyme, που κυκλοφόρησαν ή θα κυκλοφορήσουν τη δεκαετία του 2010 και θα κριθούν στην πράξη εάν έχουν να προσθέσουν κάτι περισσότερο στην αντιμετώπιση των ασθενών με νόσο Gaucher.
Μελλοντικές θεραπείες
Τέλος, η ίδια η εταιρία που ανέπτυξε τα Ceredase και Cerezyme έχει ήδη σε κλινικές μελέτες φάσης 3 τη δική της θεραπεία αναστολής της σύνθεσης του υποστρώματος με πολύ σημαντικά και αισιόδοξα αρχικά αποτελέσματα.
Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι και στην εποχή μας, όταν υπάρχουν άνθρωποι με τόλμη, και όραμα, η αξιοποίηση τεχνολογιών και επιστημόνων, σε συνδυασμό με τη νομοθετική διαμόρφωση του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μπορεί να συμβάλει τόσο στο να αναπτυχθούν θεραπείες για τα σπάνια νοσήματα όσο και στο να υπάρξει πρόοδος στην επιστημονική έρευνα, που θα οδηγήσει σε καλύτερες, ολοκληρωμένες θεραπείες και ίσως στην ίασή τους.
Θεόδωρος Μαρινάκης
Αιματολόγος-Διευθυντής ΕΣΥ
Aιματολογική Κλινική ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς»
Όταν έχουμε ένα ζευγάρι ετεροζυγωτών, η πιθανότητα να γεννηθεί ένα παιδί με θαλασσαιμία είναι 25%. Η πιθανότητα αυτή δεν ακολουθεί καμία σειρά και ισχύει για κάθε εγκυμοσύνη, άσχετα αν το ζευγάρι έχει ήδη αποκτήσει κι άλλο παιδί με θαλασσαιμία. Όταν ένας γονέας είναι πάσχων από θαλασσαιμία και ο άλλος γονέας είναι φορέας της νόσου, τότε οι πιθανότητες να γεννηθούν παιδιά με θαλασσαιμία είναι 50%. Τέλος, όταν ένας γονέας έχει θαλασσαιμία κι ο άλλος είναι απολύτως υγιής, τότε όλα τα παιδιά θα είναι απλώς ετεροζυγώτες (φορείς) της νόσου.
Πρόληψη - διάγνωση
Στη χώρα μας αναπτύχθηκε ένα ευρύ πρόγραμμα πρόληψης σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και άλλους διεθνείς οργανισμούς και περιλαμβάνει:
-
Ενημέρωση του κοινού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη θέσπιση ειδικών μαθημάτων στα σχολεία.
-
Ανεύρεση των ετεροζυγωτών (φορέων) σε ειδικά κρατικά διαγνωστικά κέντρα. Η εξέταση γίνεται δωρεάν.
-
Προγεννητική διάγνωση στα ζευγάρια υψηλού κινδύνου. Εφαρμόζεται στην Ελλάδα από το 1977 και γινόταν με την ανάλυση του εμβρυϊκού αίματος που λαμβανόταν με αμνιοπαρακέντηση τη 18η-20ή εβδομάδα κύησης. Με τις νέες τεχνικές μελέτης του DNA είναι δυνατή η διάγνωση της θαλασσαιμίας σε πολύ πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης και συγκεκριμένα από τη 10η εβδομάδα. Το είδος του προς εξέταση δείγματος λαμβάνεται με βιοψία τροφοβλάστης μέσω διακοιλιακής παρακέντησης. Η εξέταση είναι ανώδυνη και ακίνδυνη τόσο για την έγκυο όσο και για το έμβρυο.
Σημειώνεται πως τα κυριότερα Ευρωπαϊκά Κέντρα Πρόληψης βρίσκονται στην Ελλάδα (Σεβαστουπόλεως 16, Αμπελόκηποι, τηλ. 210 7789093), την Κύπρο, τη Σαρδηνία και το Λονδίνο.
Στη χώρα μας ο αριθμός ζευγαριών υψηλού κινδύνου υπολογίζεται ότι φτάνει τα 800-1.000 το χρόνο και είναι σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας αν είναι φορέας της νόσου ή όχι.
Αντιμετώπιση
Σήμερα, παρά τις προόδους της ιατρικής επιστήμης, ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης της θαλασσαιμίας παραμένει η συχνή μετάγγιση συμπυκνωμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων, δεδομένου ότι ο οργανισμός αδυνατεί να συνθέσει αιμοσφαιρίνη.
Το θεραπευτικό αυτό σχήμα απαιτεί προσέλευση στο νοσοκομείο κάθε 15-20 ημέρες για διάρκεια 3-4 ωρών.
Στα περισσότερα μεγάλα νοσοκομεία της χώρας υπάρχουν εξειδικευμένες Μονάδες Θαλασσαιμίας και Δρεπανοκυτταρικής Νόσου για την ολιστική προσέγγιση των ατόμων με θαλασσαιμία.
Οι επιπλοκές από τις μεταγγίσεις αίματος, όπως η μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων και οι αλλεργικές - πυρετικές αντιδράσεις, έχουν ελαττωθεί σήμερα σε αμελητέο ποσοστό.
Η υποχονδρίαση ή αλλιώς το άγχος σχετικά με την υγεία ανήκει στα ψυχοσωματικά συμπτώματα ή αλλιώς στα ιατρικώς μη διαγνωσμένα συμπτώματα.
Η λέξη ψυχοσωματικό σύμπτωμα υπονοεί τη σχέση μεταξύ «ψυχής» και «σώματος». Με τη λέξη «ψυχή» αναφερόμαστε περισσότερο στη νοητική διεργασία του μυαλού η οποία μπορεί να προκαλέσει κάποια σωματικά συμπτώματα ή να επιδεινώσει ήδη υπάρχοντα.
Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων απευθύνονται συνεχώς σε γιατρούς για ψυχοσωματικά συμπτώματα και υποβάλλουν τους εαυτούς τους σε συνεχείς εξετάσεις χωρίς να γίνεται η διάγνωση οργανικού προβλήματος.
Τι ορίζουμε ως ψυχοσωματικά προβλήματα:
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα.
- Σωματοποίηση.
- Υποχονδρίαση ή άγχος σχετικά με την υγεία.
- Ιατρικώς μη διαγνωσμένα συμπτώματα.
Υποχονδρίαση σημαίνει ότι ο ασθενής είναι εξαιρετικά αγχωμένος με την προοπτική μιας σοβαρής ασθένειας ώστε σταδιακά πείθεται ότι είναι άρρωστος. Αυτό σημαίνει μια συνεχή ανάγκη ιατρικής επιβεβαίωσης για την υγεία του που όμως, του προσφέρει πρόσκαιρη ανακούφιση. Ενδεχομένως, να οδηγηθεί σε περισσότερο άγχος καθώς θα νιώθει καχυποψία για τους γιατρούς που αποτυγχάνουν να βρουν την αρρώστια από την οποία υποφέρει. Κάποιοι, συχνά αναφέρουν ότι αν τους είχε γίνει διάγνωση οργανικής ασθένειας θα ένιωθαν ανακούφιση γιατί θα επιβεβαιώνονταν οι αρχικοί τους φόβοι. Πολλοί ασθενείς μπορεί να πεισθούν ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και ότι είναι υγιείς αλλά ωστόσο, να δυσκολεύονται να μειώσουν το άγχος και την ενασχόληση με την υγεία τους.
Ο τρόπος θεραπείας διαφέρει ανάλογα με το σύμπτωμα και τον πελάτη. Αρχικά, είναι απαραίτητο ο ασθενής να αντιληφθεί τη ψυχολογική βάση της ασθένειάς του. Συνήθως κρίνεται αναγκαίο να μάθει ο πελάτης τεχνικές να ελέγχει τα συμπτώματά του, όπως τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοών, μετάθεσης σκέψεων και διαχείρισης άγχους.
Αιτιολογία
• Γνωστική Θεωρία:
Σύμφωνα με τη Γνωστική θεωρία υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ σωματικών συμπτωμάτων, συναισθημάτων, και ερμηνείας των συμπτωμάτων αυτών. Για παράδειγμα, το στρες μπορεί να προκαλέσει μυϊκή ένταση και συνεπώς μικρούς πόνους. Η ερμηνεία αυτών των συμπτωμάτων καθώς και η υπερβολική εστίαση της προσοχής μπορεί να προκαλέσει παραπάνω άγχος, άρα και αύξηση του συμπτώματος.
Πολλές έρευνες αναφέρουν ότι ασθενείς που παρουσιάζουν ψυχοσωματικά συμπτώματα έχουν την προσδοκία ότι θα έπρεπε να είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν εύκολα όλες τις δυσκολίες που τους παρουσιάζονται και η κατάθλιψη ή το άγχος μεταφράζονται ως αδυναμία. Συνεπώς, όταν βιώνουν προβλήματα τα συναισθήματά τους σωματοποιούνται. Ως εκ τούτου, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να εκτονώσουν σωστά τα συναισθήματά τους.
• Ψυχοδυναμική Θεωρία:
Συχνά θέματα που προκύπτουν στην ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι πολλές ενοχές ή μια αίσθηση τιμωρίας, Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να δούμε την επιρροή από παιδικά βιώματα καθώς και την πιθανότητα ταύτισης με γονιό που μπορεί είχε προβλήματα υγείας. Το άγχος θανάτου καθώς και υπαρξιακά
Πολλές φορές, αυτή η υπερεστίαση στα σωματικά προβλήματα μπορεί να είναι ένδειξη διαπροσωπικών προβλημάτων. Δηλαδή, το σύμπτωμα να λειτουργεί ως αντιπερισπασμός. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με σοβαρά προβλήματα στη σχέση του να ασχολείται συνεχώς με την υγεία του αποφεύγοντας ασυνείδητα σοβαρές εσωτερικές συγκρούσεις. Επίσης, μπορεί να υπάρχει κάποιο όφελος από την ύπαρξη ενός προβλήματος, για παράδειγμα όταν νιώθω άρρωστος όλοι μου φέρονται καλύτερα και υπάρχουν λιγότεροι καβγάδες.
• Μαθησιακή Θεωρία:
Μερικές φορές, ένας άνθρωπος μπορεί νιώθει τόσο ανήμπορος ώστε να φαντάζεται ότι αν ποτέ αποκτήσει μια σοβαρή νόσο δεν θα μπορέσει να παλέψει. Έτσι, μαθαίνει σε μια αδυναμία που εύκολα μεταφράζεται σε ασθένεια. Επίσης, η φροντίδα και περιποιητική συμπεριφορά των άλλων ή η αποφυγή δυσάρεστων δραστηριοτήτων μπορεί να ενισχύσει το συναίσθημα του «αρρώστου».
Ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση
Η ψυχοθεραπεία είναι απολύτως αναγκαία σε ασθενείς με υποχονδρίαση ή άγχος σχετικό με την υγεία:
- Πρώτα από όλα ο ασθενής χρειάζεται να μειώσει το άγχος του.
- Επίσης, να αναπτύξει τρόπους να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.
- Να καλύψει τις ανάγκες του για φροντίδα με άλλους τρόπους
- Να μπορέσει να εξοικειωθεί ότι δεν μπορεί να έχει απόλυτο έλεγχο του σώματός του και της υγείας του και αυτό δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Πολλοί μπορεί να βιώσουν ενοχικά τη ψυχολογική διάσταση του προβλήματος και έτσι αποτυγχάνουν να «αποκωδικοποιήσουν» τη σημασία του.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Τα ηρεμιστικά και τα αγχολυτικά δεν ωφελούν ιδιαίτερα και συχνά οδηγούν σε άλλα ζητήματα όπως κατάχρηση ή ανεπιθύμητες παρενέργειες. Ωστόσο, τα αντικαταθλιπτικά φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικά σε μεγάλη μερίδα ασθενών.
Το παράδοξο είναι ότι ενώ θεωρητικά η μη διάγνωση ασθένειας θα έπρεπε να είναι καθησυχαστική και να επιδρά μειώνοντας το άγχος του ασθενή, πολλοί νιώθουν παραπάνω άγχος καθώς θεωρούν ότι δεν έχει γίνει σωστά η διάγνωση. Επειδή, οι περισσότεροι ασθενείς με ψυχοσωματικά συμπτώματα θεωρούν τα «ψυχολογικά προβλήματα» ένδειξη αδυναμίας, δυσκολεύονται ακόμα περισσότερο να αποδεχθούν την ψυχολογική παράμετρο της διάγνωσής τους. Πολλοί γίνονται αρνητικοί και δύσπιστοι στο άκουσμα ότι είναι σωματικά υγιείς και πιστεύουν ότι ο γιατρός τους δεν μπόρεσε να βρει τι έχουν και καταφεύγουν σε άλλους γιατρούς, και σε άλλες εξετάσεις και σε διάφορες θεραπείες και εν τέλει απογοητεύονται και γίνονται καχύποπτοι.
Όταν ένας άντρας ή μια γυναίκα απατήσουν το σύντροφο τους, αυτό σημαίνει ότι ο συναισθηματικός τους δεσμός έχει αλλοιωθεί. Δηλαδή δεν καλύπτονται οι ανάγκες του ενός εκ των δύο συντρόφων. Βέβαια αυτό είναι κάτι που συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου στην περίπτωση εκείνων των συντρόφων που δε φροντίζουν τη σχέση τους ώστε να κρατούν άσβεστη τη φλόγα που τους οδήγησε στη σύναψη της.
Τί οδηγεί έναν άντρα ή μια γυναίκα στο να απατήσει την/τον σύντροφό της; Μπορεί να ακούσετε να λένε ότι βαρέθηκε ο ένας τον άλλο, δεν υπήρχε κατανόηση, μάλωναν συνεχώς, ήθελαν να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό για να ανανεωθούν, χάθηκε η μαγεία της σχέσης τους, ήθελαν να τονώσουν τη θηλυκότητά τους ή τον ανδρισμό τους ώστε να αισθανθούν ξανά ποθητοί από το άλλο φύλο, ήταν μια στιγμή αδυναμίας. Στις παραπάνω περιπτώσεις χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν η γυναίκα ή ο άντρας προσπάθησαν να δώσουν ώθηση στη σχέση τους ώστε να την αναθερμάνουν και να ξεπεράσουν τους σκοπέλους που τους έφεραν σε απόσταση. Η απάντηση πιθανόν να είναι αρνητική. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπήρχε διάθεση αλλαγών προκειμένου να διατηρήσουν τη σχέση τους και ότι προτίμησαν να αποφύγουν τη διαχείριση των θεμάτων εκείνων που τους οδήγησαν στην απιστία.
Οι συνέπειες της απιστίας επηρεάζουν και τους δύο συντρόφους. Από την πλευρά αυτού που απατά τον σύντροφό του θα μπορούσαμε να πούμε ότι βρίσκεται σε μια συνεχής διαδικασία εύρεσης δικαιολογιών προκειμένου να καλύψει τις κινήσεις του. Ακόμη μοιάζει να φορά μια μάσκα όπου κάθε φορά χρειάζεται να υποδυθεί διαφορετικούς ρόλους καθώς άλλες φορές δείχνει πολύ ερωτευμένος με τον/την σύντροφό του και άλλες φορές συμπεριφέρεται επιθετικά, υπάρχει δηλαδή μια αμφιθυμία καθώς τα συναισθήματά του βρίσκονται σε σύγκρουση. Αυτή η κατάσταση είναι ψυχοφθόρα καθώς κανείς παραμένει σε μια κατάσταση που πλέον δεν τον/την εκφράζει ενώ έχει την επιλογή να απομακρυνθεί.
Από την άλλη πλευρά ο απατημένος ή απατημένη δεν μπορεί να κατανοήσει εύκολα την αλλαγή στάσης του/ης συντρόφου του όπου αναρωτιέται τι μπορεί να συμβαίνει χωρίς να λαμβάνει απαντήσεις, βρίσκεται δηλαδή σε μια συνεχής διαδικασία υποθέσεων. Αυτό βέβαια ισχύει πριν μάθει κανείς την αλήθεια καθώς μετά οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές. Πιο συγκεκριμένα ο απατημένος/η νιώθει προδωμένος/η, χάνει την εμπιστοσύνη του στους σημαντικούς για αυτόν/ήν ανθρώπους, ερμηνεύει τον εαυτό του ως ανίκανο να αγαπηθεί, νιώθει ακυρωμένος/η ως άντρας ή ως γυναίκα, είναι σοκαρισμένος/η καθώς αρχικά δεν μπορεί να πιστέψει ότι κάτι τέτοιο συνέβη σε αυτόν/ήν, νιώθει θλίψη συγκρίνοντας τον εαυτό του με την εξωσυζυγική σχέση και θυμό που δεν μπόρεσε να αντιληφθεί εγκαίρως τα σημάδια που φανέρωναν την εμπλοκή τρίτου ατόμου στη σχέση του, σκέφτεται ότι δεν θα μπορέσει να βρει ξανά νέο σύντροφο.
Αυτό το οποίο χρειάζεται να κάνει ο απατημένος ή απατημένη είναι να δώσει χρόνο στον εαυτό του/της έτσι ώστε να δει την κατάσταση με περισσότερη ηρεμία ώστε να μπορέσει να την αποδραματοποιήσει. Επίσης χρειάζεται να τονιστεί ότι σημαντικό ρόλο παίζει η αντίληψη που έχει ο/η απατημένος/η σύντροφος για την έννοια της σχέσης και της δέσμευσης όπου μπορεί να το θεωρήσει έγκλημα και να απαιτήσει την ανάλογη τιμωρία ή να το δει σαν μια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού της σχέσης ώστε να πορευθούν και οι δύο σε νέες κατευθύνσεις. Ακόμη χρειάζεται πέρα από την αρνητική έκφραση συναισθημάτων να οδηγηθούν σε διάλογο με διάθεση κατανόησης και συγχώρεσης αναλαμβάνοντας ο καθένας την ευθύνη των πράξεων του καθώς κάθε πλευρά συνέβαλλε στην απιστία είτε ο ένας σύντροφος με το να μη δώσει προσοχή στα προβλήματα που συσσωρεύονταν είτε ο άλλος σύντροφος με το να αποφύγει την υπέρβαση των δυσκολιών λέγοντας π.χ. ότι αν ραγίσει το γυαλί δεν ξανακολλάει. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση ξεχνά κανείς ότι η σχέση δεν είναι ένα άκαμπτο υλικό αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται, επιδέχεται βελτιώσεις και μπορεί να αποκατασταθεί αρκεί να υπάρχει θέληση και από τις δύο πλευρές.
Αναφέρθηκε πιο πάνω η λέξη συγχώρεση. Εδώ γεννάται το ερώτημα αν μπορεί ο/η απατημένος/η να συγχωρέσει τον/την σύντροφό του/της. Η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από τα κίνητρα που έχει κανείς, αν δηλαδή ο/η απατημένος/η δει το σύντροφό του να είναι ειλικρινά μετανιωμένος για αυτό που έχει συμβεί και ότι υπάρχει γνήσια διάθεση αλλαγών ώστε να ξαναδώσουν στη σχέση τους νέα πνοή. Επιπλέον η συγχώρεση βασίζεται και στην ένταση των συναισθημάτων που είχαν ο ένας για τον άλλο, πράγμα που σημαίνει ότι αν η σχέση είχε τελματώσει τότε πιθανόν να μην ενδιαφέρει κανένα από τους δύο συντρόφους η συγχώρεση, αλλά το τέλος της σχέσης.
Εν κατακλείδι θα μπορούσε να ειπωθεί ότι παρά τον πόνο που μπορεί να προκαλέσει μια τέτοια κατάσταση μπορεί κανείς να δει και την άλλη όψη του νομίσματος, η οποία περιλαμβάνει ευκαιρίες που γεννώνται για νέες αρχές και μεγαλύτερη αυτογνωσία.
Η Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια εξηγεί στον Δρόμο για την θεραπεία (www.dromostherapeia.gr) όσα πρέπει να γνωρίζετε για την κατάθλιψη. Απαντά στις παρακάτω ερωτήσεις:
- Πότε κάποιος έχει κατάθλιψη;
- Που οφείλεται η κατάθλιψη;
- Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη;
- Πως μπορεί να βοηθήσει η οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον;
- Τι είναι η επιλόχεια κατάθλιψη;
- Πως μπορούμε να βοηθήσουμε στην περίπτωση της επιλόχειας κατάθλιψης;
Η Καταθλιπτική διαταραχή (ή πιο κοινά η Κατάθλιψη) είναι από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές (μαζί με τις διαταραχές άγχους). Υπολογίζεται ότι τα περιστατικά κατάθλιψης στην Ελλάδα κάθε χρόνο είναι περίπου 8% (δηλαδή καταμετρούνται περίπου 800.000 καταθλιπτικοί ασθενείς) και τα ίδια ποσοστά ισχύουν παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι το 8%-12% των ανδρών και 20-26% των γυναικών θα νοσήσουν από κατάθλιψη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Οι γυναίκες δηλαδή είναι πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν κατάθλιψη, οι πιθανότητες είναι σχεδόν διπλάσιες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει ότι το 2020 η κατάθλιψη θα είναι μαζί με τα καρδιαγγειακά νοσήματα οι δυο πρώτες ασθένειες από τις οποίες θα υποφέρει ο πληθυσμός παγκοσμίως.
Η κατάθλιψη δεν κάνει διακρίσεις, κάθε άνθρωπος πιθανόν να νοσήσει από κατάθλιψη κάποια στιγμή στην ζωή του, νέος ή ηλικιωμένος και ανεξάρτητα από μόρφωση, κοινωνικό επίπεδο ή οικονομική κατάσταση. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι σοβαρή και σε κάποιες περιπτώσεις ιδιαιτέρως επικίνδυνη αφού μπορεί να οδηγήσει σε απόπειρες αυτοκτονίας, αυτό που πρέπει να τονιστεί όμως, είναι πως η κατάθλιψη είναι από τις πιο θεραπεύσιμες ασθένειες.
Συμπτώματα της Κατάθλιψης
Η κατάθλιψη εμφανίζεται με μια μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, γι αυτό θα πρέπει να δοθεί πολύ προσοχή από την πλευρά των ιατρών και των άλλων ειδικών της υγείας, ώστε να διαγνωσθεί. Τα συμπτώματα μπορεί να μην αφορούν μόνο την διάθεση, αλλά και το αυτόνομο νευρικό σύστημα ή να υπάρχουν και σωματικά ενοχλήματα. Να διευκρινιστεί, ότι στιγμές λύπης, απογοήτευσης ή στεναχώριας βιώνουν παροδικά όλοι κατά τη διάρκεια της ζωής τους, όταν μιλάμε όμως για καταθλιπτική διαταραχή, αναφερόμαστε σε μια ψυχική διαταραχή όπου τα συναισθήματα αυτά είναι πολύ πιο έντονα και ξεπερνούν σε χρονική διάρκεια τις δύο εβδομάδες.
Τα κυριότερα λοιπόν συμπτώματα της καταθλιπτικής διαταραχής είναι:
- Καταθλιπτική διάθεση, δηλαδή συναίσθημα έντονης θλίψης, λύπης, απογοήτευσης που διαρκεί το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα.
- Ανηδονία, δηλαδή έλλειψη ευχαρίστησης για οποιαδήποτε συνηθισμένη δραστηριότητα που στο παρελθόν μας ευχαριστούσε (φαγητό, σεξ, χόμπι, κοινωνικές ή οικογενειακές εκδηλώσεις).
Να σημειωθεί ότι για να τεθεί διάγνωση κατάθλιψης πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένα από τα δύο παραπάνω συμπτώματα.
Επίσης πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω συμπτώματα:
-
Ψυχοκινητική διέγερση (δηλαδή ανησυχία, ευερεθιστότητα, ένταση) ή ψυχοκινητική επιβράδυνση (μονότονος και βραδύς λόγος, αργές κινήσεις, απλανές βλέμμα).
-
Δυσκολία στον ύπνο: αυτή μπορεί να αφορά αϋπνία, πολύ πρωινή αφύπνιση, δυσκολία επέλευσης του ύπνου ή ύπνος με διακοπές ή και το αντίθετο, υπερυπνία, δηλαδή ανάγκη για αυξημένο ύπνο.
- Ανορεξία με απώλεια βάρους ή και το αντίθετο, αυξημένη όρεξη με αύξηση του σωματικού βάρους.
- Διαρκές αίσθημα κόπωσης και απώλεια της ενεργητικότητας.
- Αισθήματα υπερβολικής ενοχής, αναξιότητας, αυτοκατηγορίας και απελπισίας.
- Δυσκολία στην προσοχή, στη συγκέντρωση και δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.
- Σκέψεις θανάτου και σκέψεις ή απόπειρα αυτοκτονίας.
-
Για να τεθεί η διάγνωση πρέπει τα προαναφερόμενα συμπτώματα να διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες και να είναι τόσο έντονα ώστε να προκαλούν έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου σε οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Η κατάθλιψη μπορεί να συνοδεύεται και με διάφορα σωματικά ενοχλήματα (πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, κράμπες, ναυτία, εμετοί, δυσκοιλιότητα, πόνοι στο στήθος, δύσπνοια) που πολλές φορές, όταν αυτά προεξάρχουν στην κλινική εικόνα, κάνουν δύσκολη τη διάγνωσή της ('καλυμμένη' κατάθλιψη- masked depression). Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής αναζητά συνήθως πρώτα τη βοήθεια ιατρών άλλων ειδικοτήτων (παθολόγου, ορθοπαιδικού, νευρολόγου, γαστρεντερολόγου) πριν τελικά απευθυνθεί σε ψυχίατρο.
Επίσης, σπανιότερα, μπορεί να εμφανιστούν και ψυχωτικά συμπτώματα (Παραληρητικές ιδέες καταστροφής του ιδίου ή του κόσμου, Ψευδαισθήσεις).
Αιτιολογία της Κατάθλιψης
Πολλοί παράγοντες ευθύνονται για την εμφάνιση της κατάθλιψης. Στις αρκετές περιπτώσεις μπορεί να ευθύνονται βιολογικοί παράγοντες και σε άλλες, ίσως λιγότερο σοβαρές, η κατάθλιψη εμφανίζεται ως αντίδραση σε κάποια στρεσογόνα γεγονότα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή του ατόμου. Φαίνεται ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες αλληλεπιδρούν και προδιαθέτουν ένα άτομο στην εμφάνιση καταθλιπτικής διαταραχής, που πιθανόν να εμφανιστεί κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του. Οι βασικοί παράγοντες που θεωρείται ότι συμμετέχουν στην πρόκληση της κατάθλιψης είναι:
i) Γενετικοί /Κληρονομικοί
Οι συγγενείς ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν και αυτοί. Όσο πιο στενή είναι η συγγένεια τόσο πιο αυξημένη είναι η πιθανότητα αυτή. Αυτό παραπέμπει στην ύπαρξη ενός γενετικά κληρονομούμενα παράγοντα, ο οποίος δεν έχει ακόμη εντοπιστεί με ακρίβεια στο χρωμοσωμικό υλικό του ανθρώπου και ευθύνεται για την κληρονομική προδιάθεση προς κατάθλιψη.
ii) Νευροβιολογικοί
Όπως και σε όλες σχεδόν τις ψυχικές διαταραχές, έτσι και στην περίπτωση της καταθλιπτικής διαταραχής σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της θεωρείται ότι παίζει η διαταραχή στη δράση των νευροδιαβιβαστικών ουσιών του εγκεφάλου. Νευροδιαβιβαστές είναι οι ουσίες που μεταβιβάζουν την νευρική διέγερση από τον ένα νευρώνα του εγκεφάλου στον άλλο. Τέτοιες ουσίες είναι η νορεπινεφρίνη, η σεροτονίνη , η ακετυλοχολίνη, η ντοπαμίνη και το γ-αμινοβουτυρικό οξύ.
Θεωρείται πιθανό ότι οι καταθλιπτικοί ασθενείς παρουσιάζουν ανεπάρκεια σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Αυτό στηρίζεται στο γεγονός ότι κάποια φάρμακα που αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης –άρα παρατείνουν την δράση της- στον εγκέφαλο (π.χ. φλουοξετίνη) έχουν αντικαταθλιπτική δράση. Από πιο παλιά έχει διατυπωθεί και η υπόθεση της κατεχολαμίνης, ότι δηλαδή η ανεπάρκεια της νοραδρεναλίνης στις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου προκαλεί κατάθλιψη.
Επίσης διαταραχές στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων ενδέχεται να ενοχοποιούνται για την προδιάθεση σε καταθλιπτική διαταραχή.
iii) Ψυχοκοινωνικοί
Οι ψυχοδυναμικές θεωρίες (σε αυτές εντάσσονται και οι απόψεις του Freud) υποστηρίζουν ότι τραυματικές εμπειρίες από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ατόμου, όπως για παράδειγμα η απώλεια ενός γονέα, καθιστούν το άτομο ευάλωτο στην ανάπτυξη καταθλιπτικής διαταραχής.
Στρεσογόνα γεγονότα, δηλαδή γεγονότα που προκαλούν έντονο στρες και άγχος στο άτομο, θεωρείται ότι δρουν ως εκλυτικοί παράγοντες όταν υπάρχει προδιάθεση και έτσι συμβάλλουν αποφασιστικά στην εμφάνιση κατάθλιψης. Οπωσδήποτε, όλοι οι άνθρωποι βιώνουν τέτοια γεγονότα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, εξαρτάται λοιπόν από την προδιάθεση αλλά και την προσωπικότητα του καθενός το αν θα εκδηλωθεί καταθλιπτική διαταραχή ή όχι. Τέτοιοι στρεσογόνοι παράγοντες είναι:
Στρεσογόνοι (Εκλυτικοί) παράγοντες που μπορεί να "πυροδοτήσουν" κατάθλιψη
- Θάνατος αγαπημένου προσώπου.
- Χηρεία - Απώλεια συντρόφου.
- Απώλεια εργασίας, ανεργία.
- Δυσάρεστη ατμόσφαιρα ή συγκρούσεις στο χώρο εργασίας.
- Διαζύγιο, αποχωρισμός ενός ατόμου.
- Φτώχεια.
- Προβλήματα στο γάμο.
- Αλλαγή χώρου κατοικίας.
- Αιφνίδιες κοινωνικές ή πολιτισμικές αλλαγές (μετανάστευση).
- Σημαντική, ξαφνική βλάβη της υγείας
- Βιώματα από εγκληματική επίθεση ή ατύχημα ή φυσική καταστροφή (σεισμός).
- Εποχιακές αλλαγές.
- Περίοδος εμμηνόπαυσης (κλιμακτήριος).
- Τοκετός. Ο παράγοντας αυτός αποτελεί μια ειδική μορφή κατάθλιψης που συνδέεται και με την περίοδο της λοχείας και ονομάζεται Επιλόχεια κατάθλιψη.
iv) Χρήση ουσιών
Όπως προαναφέρθηκε κατάθλιψη μπορεί να προκληθεί και λόγω κατάχρησης ουσιών, ιδιαίτερα αλκοόλ και ναρκωτικών (κοκαΐνης, ηρωίνης, αμφεταμινών και συνθετικών ναρκωτικών π.χ. κρακ, έκσταση, μανιτάρια κλπ)
v) Σωματικές ασθένειες
Γενικές ιατρικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη, όπως θυρεοειδοπάθειες, χρόνιες αρθρίτιδες, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και άλλα ρευματικά νοσήματα. Ιδιαίτερη προσοχή πρ΄πει να δοθεί στις διαταραχές του θυρεοειδή που συνδέονται πολύ συχνά με κατάθλιψη, γι αυτό κάθε ασθενής που πρωτεμφανίζει μια ψυχική διαταραχή πρέπει να εξετάσει το θυρεοειδή του! Επίσης, έλλειψη βιταμίνης B12, άνοιες τύπου Αλτσχάιμερ, επιληψία, εγκεφαλικά επεισόδια, όγκοι του παγκρέατος και όγκοι του εγκεφάλου μπορεί να πυροδοτήσουν κατάθλιψη.
Θεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης
Πρέπει κατ' αρχήν να τονιστεί ότι οι θεραπείες της κατάθλιψης είναι διαθέσιμες, ασφαλείς και αποτελεσματικές. Σχεδόν οι 8 στους 10 πάσχοντες από κατάθλιψη θεραπεύονται με επιτυχία, είτε με φάρμακα, είτε με ψυχοθεραπεία, είτε με το συνδυασμό τους. Ακόμη και οι πιο σοβαρές μορφές κατάθλιψης συνήθως απαντούν γρήγορα στην κατάλληλη θεραπεία. Όμως, πρώτα από όλα, η κατάθλιψη πρέπει να αναγνωρισθεί έγκαιρα.
Πολλά άτομα με κατάθλιψη δεν επισκέπτονται ποτέ ψυχιάτρους. Αυτό όμως τους στερεί τη δυνατότητα μιας ταχύτερης και αποτελεσματικότερης θεραπείας και υποφέρουν μακροχρόνια ενώ υπάρχει λύση στο πρόβλημά τους. Οι συνήθεις μορφές θεραπείας της κατάθλιψης είναι η φαρμακευτική θεραπεία (αντικαταθλιπτικά φάρμακα), η ψυχοθεραπεία ή ο συνδυασμός τους. Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από το πόσο σοβαρά είναι τα συμπτώματα της νόσου και από την πορεία της.
i) Αντικαταθλιπτικά φάρμακα
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι χρήσιμα για όσους πάσχουν από μέτρια ή σοβαρή κατάθλιψη. Θεωρείται ότι το 60%-70% των καταθλιπτικών βοηθούνται από την αντικαταθλιπτική αγωγή.
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν προκαλούν εξάρτηση και είναι ασφαλή φάρμακα. Πρέπει όμως να έχουμε υπόψιν ότι τα φάρμακα αυτά δε δρουν αμέσως, αλλά χρειάζονται ένα 'λανθάνοντα χρόνο' 2 έως 8 εβδομάδων για να προκαλέσουν αισθητή βελτίωση των συμπτωμάτων. Συνήθως συστήνεται να παίρνει κανείς αυτά τα φάρμακα επιπλέον για 4 έως 9 μήνες μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας την δράση των νευροδιαβιβαστών του. Οι συνηθέστεροι τύποι είναι δύο:
Φάρμακα που αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης (ή/και της νοραδρεναλίνης):
- Φλουοξετίνη (Ladose ή το ευρέως χρησιμοποιούμενο στην Αμερική Prozac).
- Παροξετίνη (Seroxat), Σιταλοπράμη (Seropram), Εσιταλοπράμη (Cipralex), Ντουλοξετίνη (Cymbalta).
- Βενλαφαξίνη (Efexor).
- Σερτραλίνη (Zoloft).
- Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, που είναι παλιότερα από τα προηγούμενα.
- Αμιτριπτιλίνη (Saroten).
- Χλωριμιπραμίνη (Anafranil).
ii) Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή "συζήτησης" με έναν ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, που στοχεύει όχι απλά στο να πει ο ασθενής το πρόβλημά του, να εκτονωθεί και να παρηγορηθεί, αλλά να εντοπίσει με τη βοήθεια του ψυχιάτρου θεμελιώδη ζητήματα που έμαθε να χειρίζεται λάθος και να προσπαθήσει να αλλάξει αυτούς τους δυσλειτουργικούς τρόπου συμπεριφοράς. Η ψυχοθεραπεία οπωσδήποτε δεν έχει τη μορφή 'φιλικής κουβέντας' , αλλά γίνεται σε καθορισμένα από τον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή πλαίσια. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποβεί αποτελεσματική από μόνη της ή σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία. Τα πιο αποτελεσματικά είδη ψυχοθεραπείας στην κατάθλιψη θεωρούνται:
- Η γνωστική-συμπεριφορική.
- Η Ψυχαναλυτική.
- Η Γνωστική - Αναλυτική.
Σ υνοπτικά θα πρέπει να τονιστεί ότι:
- Η κατάθλιψη είναι από τις πιο θεραπεύσιμες ασθένειες.
- Μη φοβάστε να αναζητήσετε τη βοήθεια του ειδικού, ο ψυχίατρος μπορεί να σας βοηθήσει!
Η ψυχογενής ανορεξία και η βουλιμία υπάγονται στις λεγόμενες «διαταραχές πρόσληψης τροφής».
Τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία ανησυχούν υπερβολικά για το βάρος τους, ακόμη και όταν αυτό είναι κατά πολύ κάτω από το κανονικό και επιδιώκουν με κάθε τρόπο να αδυνατίσουν.
Η βουλιμία ξεκινά με απλά συμπτώματα, όπως είναι η αυξημένη επιθυμία για κατανάλωση φαγητού, και καταλήγει σε πιο σοβαρά, όπως είναι η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφών σε μικρό χρονικό διάστημα. Τα άτομα με βουλιμία αισθάνονται ότι δε μπορούν να σταματήσουν ή να ελέγξουν τι και πόσο τρώνε. Χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους ώστε να αποφύγουν την αύξηση του βάρους τους, όπως αυτοπροκαλούμενο εμετό, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών ή άλλων φαρμάκων, νηστεία ή υπερβολική άσκηση.
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής εμφανίζονται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια και στις νεαρές γυναίκες ηλικίας από 12 έως 24 ετών, αλλά παρατηρούνται όλο και περισσότερo και στα αγόρια.
Τύποι ανορεξίας:
1) Υπερφαγικό –καθαρτικός τύπος
Τα άτομα τα οποία υποφέρουν από αυτόν τον τύπο ανορεξίας καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα και μετά αισθάνονται ενοχές επειδή δε μπόρεσαν να ελέγξουν τον εαυτό τους.
Στη συνέχεια, παρουσιάζουν καθαρτική συμπεριφορά για να διατηρήσουν το βάρος τους όπως:
- αυτοπροκαλούμενους εμετούς.
- κατάχρηση διουρητικών και καθαρτικών.
- χρήση κλυσμάτων.
- έντονη σωματική άσκηση.
2) Περιοριστικός τύπος
Τα άτομα με περιοριστικού τύπου ανορεξία, χάνουν βάρος με αυστηρή δίαιτα, έντονη γυμναστική και παράλειψη γευμάτων.
Ενδείξεις ανορεξίας:
- Έντονος φόβος για αύξηση βάρους. Τα άτομα με ανορεξία νομίζουν, παρά τις διαβεβαιώσεις των άλλων, ότι είναι υπέρβαρα ή ότι κάποια σημεία του σώματός τους είναι χοντρά.
- Έντονη ενασχόληση με το βάρος και το σχήμα του σώματος.
-
Συνεχής και έντονη ενασχόληση με το φαγητό. Τα άτομα αυτά μπορεί σε υπερβολικό βαθμό να συλλέγουν συνταγές και να φτιάχνουν φαγητό για τους άλλους.
- Aυστηρές δίαιτες.
- Άρνηση του αισθήματος της πείνας.
- Έντονη σωματική άσκηση για το κάψιμο θερμίδων με ψυχαναγκαστικό τρόπο.
-
Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού κρυφά και σε μικρό χρονικό διάστημα, πολλές φορές τη νύχτα, και στη συνέχεια πρόκληση εμετού.
- Αποφυγή δραστηριοτήτων που αφορούν γεύματα με άλλα άτομα.
- Ιδιόρρυθμες διατροφικές συνήθειες (π.χ. το άτομο κρύβει φαγητά σε διάφορα μέρη του σπιτιού, αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες «απαγορευμένων» τροφίμων που εμπεριέχουν πολλούς υδατάνθρακες, ζάχαρη ή λιπαρά).
- Ιδιαίτερη ικανοποίηση από την απώλεια βάρους.
-
Άρνηση αναζήτησης βοήθειας. Τα άτομα με ανορεξία δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημά τους και επιμένουν ότι απλά δεν πεινούν, ότι δεν παχαίνουν γιατί έχουν καλό μεταβολισμό και αρνούνται το γεγονός του χαμηλού τους βάρους και τις σωματικές επιπτώσεις του.
Χαρακτηριστικά ατόμων που πάσχουν από ανορεξία:
- Έχουν μια μη ρεαλιστική εικόνα του σώματός τους – πιστεύουν ότι είναι υπέρβαρα ή ότι κάποιο μέρος τους, π.χ. η κοιλιά είναι χοντρή.
- Πιστεύουν ότι το σώμα τους είναι απαίσιο.
- Έχουν ενοχές όταν τρώνε.
- Είναι απαισιόδοξα και έχουν έντονο καταθλιπτικό συναίσθημα με αυτοκτονικές τάσεις.
- Απομονώνονται κοινωνικά.
- Έχουν έντονο φόβο ότι θα πάρουν βάρος.
- Είναι πολλές φορές επιτυχημένα στο σχολείο ή στη δουλειά τους.
Σωματικές επιπτώσεις της ψυχογενούς ανορεξίας:
- αμηνόρροια στις γυναίκες.
- αφυδάτωση.
- γαστρεντερική δυσλειτουργία.
- καρδιακά προβλήματα (υπόταση, αρρυθμία, ταχυκαρδία και άλλα).
- κόπωση, ζαλάδες, λιποθυμίες.
- ξηρό και κίτρινο δέρμα, εύθραυστα μαλλιά, τριχόπτωση.
- παγωμένα άκρα.
- αϋπνία.
- οστεοπόρωση.
- κατεστραμμένα δόντια.
- νεφρικές δυσλειτουργίες.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην ανορεξία και τη βουλιμία;
Τα συμπτώματα της βουλιμίας μοιάζουν αρκετά με τα συμπτώματα της ανορεξίας αφού και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει υπερβολική ενασχόληση με το σώμα και προσπάθεια ελέγχου και μείωσης του σωματικού βάρους. Στην ανορεξία όμως το βάρος του ατόμου είναι τουλάχιστον 15% λιγότερο από το κανονικό, ενώ στη βουλιμία το βάρος είναι φυσιολογικό, ίσως και λίγο παραπάνω από το κανονικό.
Ποιοι είναι οι παράγοντες εμφάνισης διατροφικών διαταραχών;
Ψυχογενής ανορεξία
Οι έρευνες δείχνουν ότι η εμφάνιση της ανορεξίας είναι πολυπαραγοντική.
Πιστεύεται ότι υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση ανορεξίας σε συνδυασμό με κοινωνικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Επίσης, παίζουν σημαντικό ρόλο τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και οι οικογενειακές σχέσεις του ατόμου που πάσχει από ανορεξία.
Τα πρότυπα ομορφιάς της δυτικής κοινωνίας δίνουν υπερβολική έμφαση στο πολύ αδύνατο σώμα με αποτέλεσμα πολλοί έφηβοι να αισθάνονται δυσαρεστημένοι με το βάρος και το σχήμα του σώματός τους. Συνεπώς, κάνουν δίαιτες στην προσπάθεια να μοιάζουν με τα πρότυπά τους.
Τα άτομα με ανορεξία έχουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση, νιώθουν ανασφάλεια και έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τον εαυτό τους.
Πιστεύουν ότι δεν έχουν έλεγχο σε πολλούς τομείς της ζωής τους και ασχολούνται με το βάρος τους επειδή αυτός είναι ένας τομέας τον οποίο μπορούν να ελέγξουν. Ο έλεγχος του βάρους δημιουργεί ιδιαίτερη ευχαρίστηση για τα άτομα με ανορεξία με αποτέλεσμα η δίαιτα να γίνεται αυτοσκοπός.
Ο τρόπος σκέψης είναι απόλυτος, άκαμπτος και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. («Αν παχύνω, δε θα αρέσω σε κανέναν», «Αν πάρω ένα κιλό, θα με κοιτάνε όλοι», «Αν δεν αδυνατίσω, είμαι ανίκανη»).
Η ψυχογενής ανορεξία εμφανίζεται συχνά σε περιόδους κατά τις οποίες συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές στη ζωή ενός ατόμου και απαιτούν προσαρμογή και νέες ικανότητες.
Οι αλλαγές αυτές δεν είναι απαραίτητα αρνητικές (π.χ. θάνατος αγαπημένου προσώπου, διάλυση μιας σχέσης, διαζύγιο των γονέων) αλλά μπορεί να είναι και θετικές (π.χ. γάμος, αλλαγή σχολείου, διακοπές). Το άτομο νιώθει ότι δε διαθέτει τις απαιτούμενες δεξιότητες για να αντιμετωπίσει αυτές τις αλλαγές και νιώθει ανεπαρκές.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι οι γονείς των ατόμων με ανορεξία ασκούν υπερβολικό έλεγχο και εμποδίζουν τη διαδικασία της ανεξαρτητοποίησής τους.
Βουλιμία
Έρευνες για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής δείχνουν ότι η βουλιμία μάλλον δεν οφείλεται σε γενετικούς αλλά σε οικογενειακούς και πολιτισμικούς παράγοντες, όπως και σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του βουλιμικού ατόμου.
Όπως και στην ανορεξία, μεγάλο ρόλο στην εμφάνιση της βουλιμίας παίζει η προβολή του αδύνατου σώματος ως πρότυπο ομορφιάς με μεγάλη έμφαση στον έλεγχο του βάρους.
Όσον αφορά την οικογένεια του ατόμου με βουλιμία, παρατηρείται ότι οι σχέσεις μεταξύ των μελών της δεν είναι ιδιαίτερα στενές και πολλές φορές υπάρχουν έντονες συγκρούσεις. Οι γονείς περιγράφονται συχνά ως απορριπτικοί ή αδιάφοροι.
Τα άτομα που παρουσιάζουν βουλιμία επιδιώκουν σε υπερβολικό βαθμό την επιτυχία και επιλέγουν πρότυπα που βασίζονται στην εξωτερική εμφάνιση. Συχνά εκδηλώνουν παρορμητική και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, ακόμα και στις ερωτικές τους σχέσεις.
Θεραπεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής
Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι και η ανορεξία αλλά και η βουλιμία μπορούν να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη θεραπεία.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος χρειάζεται όμως δέσμευση, πίστη, χρόνο και σκληρή δουλειά. Καλή πρόγνωση υπάρχει όταν η διατροφική διαταραχή παρουσιάζεται για λιγότερο από 2 χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία είναι μακροχρόνια γιατί, τουλάχιστον στην αρχή της, δεν υπάρχει επίγνωση του προβλήματος από το άτομο που πάσχει από μια διαταραχή πρόσληψης τροφής.
Η θεραπεία της ανορεξίας
Λόγω της μεγάλης θνησιμότητας (10%), της σοβαρότητας των σωματικών επιπτώσεων και της άρνησης αναγνώρισης του προβλήματος από το άτομο που πάσχει από ψυχογενή ανορεξία, μπορεί να χρειαστεί η νοσηλεία του ή και η χορήγηση φαρμάκων.
Στη συνέχεια, στόχοι της ψυχοθεραπείας της ανορεξίας είναι μεταξύ άλλων:
- η αναγνώριση του προβλήματος από το άτομο που έχει ανορεξία
- η αποκατάσταση του βάρους του και των συμπεριφορών που σχετίζονται με τη σωστή διατροφή
Τεχνικές που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων είναι:
- η εκπαίδευση για τις επιπτώσεις του χαμηλού βάρους και της αυστηρής δίαιτας.
- η αυτοπαρατήρηση και καταγραφή της λήψης τροφής.
- η σταδιακή εισαγωγή τροφών που αποφεύγονται.
- η επανεκμάθηση των ενδείξεων πείνας.
- η αντιμετώπιση συναισθημάτων και διαπροσωπικών προβλημάτων του ατόμου τα οποία αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει.
- η εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά.
Στόχοι της θεραπείας της βουλιμίας είναι:
- η αναγνώριση του προβλήματος από τον ασθενή.
- η συνειδητοποίηση της δυσλειτουργικής συμπεριφοράς σχετικά με τη λήψη τροφής.
- η συνειδητοποίηση της δυσλειτουργικής αντίληψης για το βάρος και το σχήμα του σώματός της/του.
- η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και κατάλληλων τρόπων ελέγχου του βάρους.
- η αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων στη ζωή του με σκοπό την απόκτηση αίσθησης ελέγχου.
- αύξηση της αυτοεκτίμησης του ατόμου με βουλιμία.
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής δεν είναι μια ιδιορρυθμία του ατόμου σε σχέση με τις διατροφικές του συνήθειες. Είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα το οποίο πιθανώς προκαλείται και διατηρείται από βιολογικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Πρέπει να ενθαρρύνουμε το άτομο με βουλιμία ή ανορεξία να ζητήσει βοήθεια από έναν επαγγελματία, παρά την πιθανή άρνησή του.
Γράφει: Raw Michelle
Μερικές φορές έχετε ασκηθεί πάρα πολύ και έχετε τραυματίσει τους μυς σας.
Μερικές φορές έχετε έναν φοβερό πονοκέφαλο-πιθανόν έχετε κοιμηθεί πάρα πολύ ή πολύ λίγο. Και μερικές φορές είστε κουρασμένοι, εξαντλημένοι και απελπισμένα έχετε την ανάγκη να ξεκουράσετε το πονεμένο και κουρασμένο σώμα σας μετά από μια δύσκολη μέρα.
Ο πόνος είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποφύγουμε, ανεξάρτητα από το πόσο υγιείς είναι οι δίαιτες μας και ο τρόπος ζωής μας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ζήσετε με τον πόνο – έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν ορισμένες καθημερινές τροφές που λειτουργούν θετικά στο να ανακουφίσουν τον πόνο και να αναζωογονήσουν τον οργανισμό μας.
Ας ξεκινήσουμε με τις μπανάνες...Αν έχεις κράμπες αυτό το φρούτο είναι για σ' ένα.
Οι κράμπες είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ισορροπίας καλίου στο σώμα. Επειδή οι μπανάνες είναι πλούσιες σε κάλιο, περιλαμβάνοντας μόλις μια μπανάνα κάθε μέρα στην δίαιτα σας μπορείτε να βοηθήσετε να αναπληρώσετε τις καθημερινές σας ανάγκες και να μειώσετε τις κράμπες.
Ανακουφίστε την αρθρίτιδα και τους πόνους των αρθρώσεων με λίγες πρέζες κανέλλας. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο Nanjing στην Κίνα ανακάλυψαν ότι η κανέλλα είναι πολύ αποτελεσματική στη μείωση των φλεγμονών, επίσης και στο ουρικό οξύ-πρωταρχικό υπεύθυνο για τις εξάρσεις της αρθρίτιδας.
Το μπαχαρικό αυτό απογειώνεται με τζίντζερ και κουρκούμη. Αυτά τα δύο σπουδαία μπαχαρικά έχουν τις ίδιες αναλγητικές ιδιότητες με την ασπιρίνη ή ιβουπροφαίνη-χωρίς να επιβαρύνετε το στομάχι σας ή τις λειτουργίες του νεφρού σας.
Το τζίντζερ και η κουρκούμη προσδίδουν πολλά οφέλη στην υγεία σας, το πιο σημαντικό είναι ότι πραγματικά θα προστατεύουν όλο το πεπτικό σας σύστημα.
Ξεφορτωθείτε τον πονοκέφαλο με μια χούφτα κεράσια. Ερευνητές από το Michigan State University λένε ότι τρώγοντας περίπου 20 από αυτά τα απολαυστικά γλυκά μικρά φρούτα θα ανακουφίσεις τον πονοκέφαλο.
Ανακαλύφτηκε ότι τα κεράσια ανακουφίζουν τον μυϊκό πόνο μετά από άσκηση με βάρη.
Η βιταμίνη C είναι πλούσια σε πολλά φρούτα και το καλύτερο μέσο για να εξοντώσεις τον πόνο. Μιλάμε για φράουλες, ακτινίδια, πορτοκάλια, γκουάβες (ποικιλία αχλαδιού), λεμόνια και limes.
Η βιταμίνη C είναι ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό, που πρόσφατα ανακαλύφτηκε ότι μειώνει τον πόνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι τρώγοντας τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C θα μειωθεί ο πόνος μετά από σπάσιμο ενός άκρου ή χειρουργικής επέμβασης.
Την επόμενη φορά βάλτε λίγο ελαιόλαδο πάνω από την σαλάτα σας και αυτό γιατί το ελαιόλαδο είναι πλούσιο κυρίως σε αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που εμποδίζουν τον πόνο-που προκαλούν οι μηχανισμοί στο σώμα.
Επειδή το ελαιόλαδο περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά, είναι επίσης μια υγιεινή επιλογή για την καρδιά, επειδή μειώνει την υψηλή αρτηριακή πίεση- την πρωταρχική υπεύθυνη για την εμφάνιση του πονοκεφάλου.
Τρώτε μαρούλι γιατί πρόσφατες έρευνες έχουν ανακαλύψει ότι περιέχει σαλικυλικό οξύ, ένα συστατικό που βρίσκεται στην ασπιρίνη, η οποία είναι γνωστή για την θεραπεία της φλεγμονής.
Πως σας φαίνονται αυτά για φυσικά παυσίπονα; Πριν καταλήξετε σε ένα κουτί με χάπια, σκεφτείτε καλά ότι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα μπαχαρικά που έχετε στο ψυγείο ή στο πάγκο της κουζίνας, μπορούν εξίσου καλά να κάνουν πολύ καλό στο σώμα σας χωρίς παρενέργειες.
Μεταφρασμένο από το dromostherapeia.gr
Λίγα λόγια για τον Raw Michelle