Τα συνεσταλμένα παιδιά είναι συνήθως παιδιά με κοινωνικές αναστολές, που διστάζουν να πάρουν πρωτοβουλίες και παρουσιάζουν περιορισμένη ενεργητικότητα σε σύγκριση με άλλα παιδιά. Αυτά τα παιδιά είναι συνήθως λιγότερο κοινωνικά και περισσότερο εσωστρεφή. Αυτό βέβαια δε συνεπάγεται πως το παιδί αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα στην ανάπτυξή του ή ότι είναι λιγότερο ευφυές από τα άλλα παιδάκια. Απλά είναι διαφορετικό!

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΝΕΣΤΑΛΜΕΝΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Η περιορισμένη κοινωνικότητα του παιδιού, η οποία εκδηλώνεται στο ομαδικό παιχνίδι, σε ομαδικές εργασίες, ομιλίες, στην έκθεση του παιδιού ενώπιον άλλων ατόμων, δραστηριότητες τις οποίες συχνά αποφεύγει το ντροπαλό παιδί.

Όταν χάνει σε ένα παιχνίδι ή δυσκολεύεται να πάρει μέρος σε μια κοινωνική αλληλεπίδραση τα παρατάει αμέσως, αποσύρεται εκφράζοντας θυμό ή απάθεια. Δύσκολα ή μετά από πολύ χρόνο θα ξαναπροσπαθήσει να λάβει μέρος σε παρόμοιες δραστηριότητες.

Κάποια άλλα χαρακτηριστικά είναι η ευαισθησία του παιδιού στην αρνητική κριτική και τις επιπλήξεις, θλιμμένο ύφος, κοκκινίζει εύκολα, δεν τολμάει να κοιτάξει το συνομιλητή του, τρέμουν τα ποδαράκια του, τα χεράκια του, επίσης εκδηλώνει κάποιες δυσκολίες στην ομιλία, όπως το να μιλάει γρήγορα, απότομα, με τρεμάμενη φωνή, απαντάει μονολεκτικά, χάνει τα λόγια του και τη ροή της σκέψης του.

Γενικά, προτιμούν να περνάνε απαρατήρητα αυτά τα παιδιά σε μια συζήτηση χωρίς καμία συνεργασία με τους συνομιλητές τους.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ;

Τα ερευνητικά δεδομένα που έχουμε δεν υποστηρίζουν το ότι κάποια παιδιά γεννιούνται περισσότερο συνεσταλμένα από άλλα. Στην ουσία, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ντροπαλά, είτε γιατί επανειλημμένως έχουν απειληθεί και τρομοκρατηθεί από άλλους, είτε γιατί δεν διαθέτουν ακόμη την ανάλογη κοινωνική εμπειρία. Απλά δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να μάθουν κάτι διαφορετικό από τη συστολή, όταν βρίσκονται σε κόσμο (Herbert, 1996).

Έπειτα, η αρνητική αξιολόγηση η οποία προέρχεται τόσο από το ίδιο το παιδί, όσο και από γονείς, δασκάλους και φίλους του παιδιού, καθώς και η αμφιβολία για το αν θα τα καταφέρει σε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες. Όλα αυτά του προκαλούν ανασφάλεια. Π.χ. "Δεν είσαι ικανός ούτε το ποίημά σου να πεις", "Πάλι δεν τα κατάφερες", "Είσαι ανίκανος", "Τόσο δύσκολο ήταν και δεν τα κατάφερες;"

Η πίεση που ασκείται από τους γονείς φέρνει σε ακόμη πιο δύσκολη θέση το διστακτικό παιδί. Με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται περισσότερο στο να διεκδικεί αυτό που επιθυμεί και να παρουσιάζει ακόμη πιο μεγάλη δυσκολία στο να εκφράζει την άποψή του.

Το συνεσταλμένο παιδί συχνά θεωρεί πως αποτυγχάνει στις παρέες και την επικοινωνία του γενικότερα επειδή δεν διαθέτει κάποιες ικανότητες. Κι αντί για ικανότητες πιστεύει πως έχει κάποια έμφυτα αρνητικά χαρακτηριστικά τα οποία του δημιουργούν όλες αυτές τις δυσκολίες. Όσο θεωρεί κάτι τέτοιο για τον εαυτό του, δεν κάνει κάτι για να το διορθώσει. Το δέχεται ως γεγονός και σκέφτεται ότι είναι μάταιο να προσπαθεί να επιτύχει σε μια κοινωνική επαφή, αφού δεν θα έχει θετικό αποτέλεσμα. Τίποτα δεν θα αλλάξει, όπως δεν άλλαξε εδώ και τόσο καιρό! Αυτή η στάση του παιδιού διαιωνίζει την κατάστασή του, είναι ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ξεφύγει. Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνει πως είναι ανώφελο να προσπαθεί.

Τέλος, το άγχος που βιώνει το παιδί σε μια κοινωνική επαφή μαζί με την αρνητική αντίληψη που έχει για τις δικές του κοινωνικές ικανότητες. Το άγχος που βιώνει το παιδί είναι αποτέλεσμα της ανησυχίας και του φόβου μπροστά σε μια αληθινή ή και φανταστική κοινωνική αποτυχία. Αυτό το άγχος του παιδιού καθώς και η αρνητική αντίληψη για τον εαυτό του μπορεί να είναι αποτέλεσμα προηγούμενων έντονων τραυματικών εμπειριών και απορριπτικών συμπεριφορών από γονείς ή φίλους.

ΠΩΣ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΘΩ ΣΤΟ ΣΥΝΕΣΤΑΛΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ;

Μετά από ένα τέτοιο συμβάν είναι καλό να συζητήσουμε με το παιδί γι'αυτό που έγινε. Κι αυτό γιατί τα παιδιά τείνουν να κατηγορούν πολύ αυστηρά τον εαυτό τους μετά από μια αποτυχία, π.χ. "Δεν κατάφερα να πω το ποίημα μου, είμαι χαζός". Είναι πολύ σημαντικό αυτό και πρέπει να το καταλάβουν οι γονείς και να βοηθήσουν το παιδί να διώξει αυτές τις σκέψεις με λογικά επιχειρήματα κι όχι μόνο με λόγια της παρηγοριάς.

Βιβλιογραφία
- Herbert, M. (1996), «Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας – α'». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα: Αθήνα.

ΥΠΑΚΟΗ - ΑΝΥΠΑΚΟΗ

Τα πρώτα σημάδια υπακοής εμφανίζονται στον 8ο με 9ο μήνα. Εκεί το παιδί συμμορφώνεται προς τις μικρές διαταγές που του δίνουν οι γονείς. Για παράδειγμα, όταν ο γονέας πει "Μη βάζεις το χέρι σου εκεί!" ή "Δώσε μου το χέρι σου", το παιδί παρουσιάζει υποταγή και υπακοή.

Γύρω στον 18ο μήνα αρχίζει η αντίδραση, όπου το παιδί με διάφορες πεισματικές συμπεριφορές πάει κόντρα σε ό,τι πει ο γονέας (βρεφονηπιακός αρνητισμός). Το νήπιο συνεχίζει να κάνει το αντίθετο από αυτό που του υποδεικνύουν οι γονείς του μέχρι την ηλικία των 6 ετών, όπου υποχωρεί η έντονη ανυπακοή του για να εμφανιστεί ξανά στην εφηβεία.

ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΘΥΜΟΥ

Η ανυπακοή συχνά εκδηλώνεται με κρίσεις θυμού. Η ηλικία των 2 ετών σηματοδοτείται από το τέλος της βρεφικής ηλικίας και της έναρξη της παιδικής ηλικίας.

Το παιδί 1-2 ετών τραβιέται προς δυο διαφορετικές κατευθύνσεις:

Ο γονιός και το παιδί παγιδεύονται σε μια μάχη για το ποιος θα επικρατήσει. Ο Γονιός κυριαρχείται από συναισθήματα θυμού, απελπισίας και χάνει το ηθικό του. Το παιδί γίνεται πιο αποφασιστικό στο να απορρίψει τις εντολές τους.

Οι κρίσεις θυμού αποτελούν ως ένα σημείο μέρος της ανάπτυξης του παιδιού. Γι' αυτό και η αντιδραστικότητα και η ανυπακοή του παιδιού είναι κάτι που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει κάθε γονιός.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΥΠΑΚΟΗ

Ο ΓΟΝΙΟΣ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ

Για τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, οι γονείς αποτελούν πρότυπο προς μίμηση. Στα μάτια τους οι γονείς τους φαίνονται τέλειοι και βάζουν τα δυνατά τους για να τους μοιάσουν. Παρατηρούν τη συμπεριφορά τους και πολύ εύκολα την αντιγράφουν. Γι' αυτό το λόγο θα πρέπει οι γονείς να είναι προσεχτικοί στα παραδείγματα που δίνουν. Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιούμε το ξύλο σαν μέσο διαπαιδαγώγησης θα πρέπει να περιμένουμε ότι το ίδιο θα κάνει και το παιδί, καθώς μαθαίνει ότι είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης διάφορων καταστάσεων. Επίσης, ένα γονιός καπνιστής μπορεί να συμβουλεύει το παιδί του να μην καπνίσει ποτέ, καθώς πρόκειται για μια κακή συνήθεια, το παιδί όμως τον παρατηρεί καθημερινά να ανάβει και να σβήνει τσιγάρα. Από έρευνες προκύπτει ότι τα παιδιά καπνιστών έχουν περισσότερες πιθανότητες να καπνίσουν.

Μπορούμε, λοιπόν, να γίνουμε υπόδειγμα για τα παιδιά μας. Αυτός είναι και ο πιο εύκολος τρόπος για να τους διδάξουμε όλες τις αξίες της ζωής, π.χ. το σεβασμό, την αγάπη, την εμπιστοσύνη, το να μη λένε ψέματα, να μη βρίζουνε, κτλ. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν πρέπει να κάνουμε πράγματα που δεν θα θέλαμε να κάνουν τα παιδιά μας.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΥΠΑΚΟΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Βασικός στόχος είναι να αποκτήσει το παιδί "φωνή συνείδησης", τη φωνή του γονέα. Κάτι που σε μεγάλο βαθμό επιτυγχάνεται όταν ο γονέας λειτουργεί ως πρότυπο. Ας δούμε όμως ορισμένες πρακτικές εφαρμογές:

Βιβλιογραφία

• Στάινερ Ν. (2002), «Κατανοώντας το παιδί σας. 1-2 ετών». Ψυχαναλυτική βιβλιοθήκη για το παιδί και τον έφηβο. Εκδόσεις Καστανιώτη: Αθήνα. - Herbert, M. (1996), «Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας – β'». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα: Αθήνα.

Οι ενήλικες πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν έχουν προβλήματα, συνεπώς δεν έχουν και άγχος. Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά βιώνουν το άγχος και την ένταση στις διάφορες φάσεις της ανάπτυξής τους. Από την αρχή της ζωής τους παρουσιάζουν τα πρώτα σημάδια άγχους, τότε που επιζητούν επίμονα να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες τους, όπως το φαγητό, ο ύπνος, η φροντίδα. Καθώς μεγαλώνουν, βιώνουν το άγχος αποχωρισμού από τους γονείς όταν θα πάνε στον παιδικό σταθμό, το άγχος για τον ερχομό ενός μωρού, το φόβο για τους ξένους, το σκοτάδι, το σχολικό άγχος, το άγχος των εξετάσεων, και ούτω καθεξής. Με λίγα λόγια, καθώς μεγαλώνει το παιδί μεγαλώνει και το άγχος του, το οποίο έρχεται να συνοδεύσει όλες εκείνες τις καινούριες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει για πρώτη φορά στη ζωή του!

Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που τα παιδιά έχουν άγχος. Το γεγονός ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν καινούριες και άγνωστες καταστάσεις, ενώ αισθάνονται ανασφάλεια για το αν θα καταφέρουν να τα βγάλουν πέρα.

Συνεπώς, παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση βιώνουν περισσότερο άγχος, σε σύγκριση με παιδιά τα οποία είναι πιο σίγουρα για τον εαυτό τους. Επίσης, η ανασφάλεια για το μέλλον τους είναι έντονη κι έτσι γίνονται πιο επιρρεπείς στο άγχος. Οι απαιτήσεις του σχολείου έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα τα παιδιά να βιώνουν τον ανταγωνισμό και την πίεση από πολύ μικρή ηλικία. Το άγχος των παιδιών φτάνει στο αποκορύφωμά του στην Γ' Λυκείου, τότε που τα παιδιά προετοιμάζονται για τις εισαγωγικές εξετάσεις.

Φυσιολογικό και καταστροφικό άγχος

Το φυσιολογικό άγχος προετοιμάζει το σώμα του παιδιού για δράση, κι έτσι το προφυλάσσει από διάφορους κινδύνους. Για παράδειγμα, όταν έχει να αντιμετωπίσει μια επείγουσα κατάσταση ανεβαίνουν οι παλμοί της καρδιάς του, εκκρίνεται αδρεναλίνη στο αίμα και βρίσκεται σε πλήρη σωματική ετοιμότητα για να τα βγάλει πέρα.

Όταν το άγχος ξεπεράσει τα φυσιολογικά όρια, δηλαδή όταν δεν μπορεί να το ελέγξει, αρχίζει να επιδρά αρνητικά στη λειτουργικότητά του και σιγά σιγά μετατρέπεται σε καταστροφικό άγχος. Πρόκειται για ένα δυσάρεστο συναίσθημα που συχνά το παιδί δυσκολεύεται να ελέγξει. Το άγχος αυτό παρερμηνεύει τις πραγματικές απειλές και προκαλεί πανικό, ένταση και φόβο, διαταράσσει την ψυχική του ηρεμία και την ομαλή ροή της καθημερινότητας. Το αποτέλεσμα είναι πολλά παιδιά και έφηβοι να υποφέρουν από υπερβολικό άγχος.

Τα συμπτώματα του άγχους

Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν με λόγια αυτό που νιώθουν, άρα οι γονείς μπορούν να παρατηρήσουν τη συμπεριφορά του παιδιού για να καταλάβουν αν υποφέρει από άγχος. Παρακάτω αναφέρονται μερικά συμπτώματα που συνήθως παρατηρούμε σε παιδιά με άγχος.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν;

1) Για να βοηθήσουν τα παιδιά, οι γονείς μπορούν να αρχίσουν ακούγοντάς τα δίχως να προσπαθούν να δώσουν μαγικές λύσεις. Να τα ενθαρρύνουν μέσα από ήρεμες συζητήσεις και να τα συμβουλεύουν. Αν σας πλησιάσει από μόνο του το παιδί, συζητήστε μαζί του, ενθαρρύνετέ το να εκφράσει το άγχος και τους φόβους του. Ακούστε το, χωρίς να προσπαθείτε να διώξετε το άγχος του!

2) Βοηθήστε τα να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους. Η αυτοπεποίθηση είναι κάτι που υπάρχει μέσα τους, απλά συχνά χρειάζεται να τη φέρνουν στην επιφάνεια.

Άσκηση αυτοπεποίθησης

Δώστε του ένα χαρτί με την παρακάτω πρόταση να συμπληρώσει με τουλάχιστον 10 χαρακτηριστικά του εαυτού του:

Αγαπώ τον εαυτό μου γιατί έχω / είμαι..........................................

Έπειτα συζητήστε μαζί του, π.χ. «Βλέπω πως έχεις καταφέρει αρκετά.» ή «Από αυτά που γράφεις βλέπω πως έχεις αρκετή αυτοπεποίθηση, κι αυτό ξέρεις θα σε βοηθήσει πολύ να πετύχεις.»

3) Προτείνετε τους κάποιες τεχνικές χαλάρωσης. Όσο πιο συχνά τις εφαρμόζουν τόσο πιο εύκολα θα καταφέρνουν να χαλαρώσουν.

Τεχνική αναπνοής: Εισπνέουν αργά και βαθιά από τη μύτη με κλειστό στόμα και εκπνέουν στο διπλάσιο χρόνο από το στόμα. 2-3 φορές κάθε φορά που κάνουν αυτήν την άσκηση.

Τεχνική απεικόνισης: Φέρνουν στο μυαλό τους μια εικόνα ήρεμη (ίσως από τις διακοπές) που τους χαλαρώνει, π.χ. η ήσυχη θάλασσα, μια ηλιόλουστη απέραντη αμμουδιά ή οποιαδήποτε άλλη εικόνα που τους χαλαρώνει.

Εστίαση της προσοχής:  Μετρούν με κλειστά μάτια από το 100 και κάτω (ανάποδα), εστιάζοντας την προσοχή τους στους αριθμούς και στο σχήμα τους.

4) Όταν το άγχος του σχετίζεται με τις σχολικές επιδόσεις του, φροντίστε να καταλάβει ότι η επιτυχία στη ζωή δε μετριέται με το πόσο καλούς βαθμούς παίρνει στο σχολείο ή με το κατά πόσο πετυχαίνει στις εξετάσεις και σίγουρα δεν αποδεικνύει το αν αξίζει ή δεν αξίζει σαν άνθρωπος. Η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο δεν εξασφαλίζει επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία στο μέλλον, είναι απλά ένα μέσο να βελτιώσει κανείς τη ζωή του. Δεν είναι η ίδια η ζωή!

5) Όσον αφορά στα παιδιά που δίνουν εξετάσεις, βοηθήστε τους να πετύχουν το αποτελεσματικό διάβασμα.

Την ώρα των εξετάσεων, παροτρύνετε τους να κρατήσουν την ψυχραιμία τους και να σκέφτονται θετικά. Κάντε το ίδιο κι εσείς! Όταν πάρουν τα θέματα, ας εστιάσουν την προσοχή τους κι ας ξεκινήσουν από αυτά που ξέρουν καλύτερα. Μπορούν να κάνουν ένα μικρό πλάνο στο πρόχειρο με κάποιες λέξεις-κλειδιά από θέματα που πρέπει να θυμηθούν αργότερα να αναπτύξουν.

Αν πριν και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων νιώσουν άγχος ή πανικό ή έρθουν στο μυαλό τους αρνητικές σκέψεις αποτυχίας, ας εφαρμόσουν κάποια τεχνική χαλάρωσης. Αν νιώσουν πως δε θυμούνται κάτι που γνωρίζουν, λόγω του άγχους τους, το πρώτο που πρέπει να κάνουν είναι οι τεχνικές χαλάρωσης και να προχωρήσουν σε επόμενη ερώτηση. Αργότερα που θα έχουν ηρεμήσει, ας επανέλθουν.

6) Τέλος, θυμηθείτε ότι τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά! Προσέξτε να μη μεταφέρετε το δικό σας άγχος και τις ανησυχίες σας στο παιδί. Φροντίστε πρώτα τη δική σας ψυχολογική ηρεμία, και κρατηθείτε μακριά από αρνητικές σκέψεις και καταστροφικά σενάρια.

Βέβαια εκείνο που χρειάζεται να ξέρουμε είναι ότι μέχρις ενός σημείου το άγχος είναι φυσιολογικό και δημιουργικό. Μας κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής μας να καταβάλουμε το μέγιστο των προσπαθειών μας προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο μας!

Το άγχος γίνεται επικίνδυνο και μπορεί να κάνει κακό, όταν δεν μπορούμε πια να το ελέγξουμε, γιατί τότε:

• περιορίζει την πραγματικής μας  ικανότητά για επίδοση και
• μας κάνει να υποφέρουμε..

Το άγχος των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε τους γονείς μας, ή ματαιώσουμε τις προσδοκίες που έχουμε από τον εαυτό μας.

Το άγχος κινητοποιείται από αρνητικές σκέψεις, μεγαλώνει μέσα απ’αυτές και τελικά, στην χειρότερη περίπτωση, μπορεί να μας ακινητοποιήσει –όταν ξεφεύγει τελείως από τον έλεγχό μας- και να μας οδηγήσει να εγκαταλείψουμε την προσπάθειά μας. Επίσης, μέσα από τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε όταν φοβόμαστε κάτι πολύ άθελά μας «προετοιμάζουμε» την αποτυχία, αφού ασυνείδητα σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτύχουμε!

Συμπτώματα –Επιπτώσεις του έντονου άγχους

• Μείωση της επίδοσης: Δυσκολία συγκέντρωσης, διανοητικό μπλοκάρισμα (μπλακ-άουτ), δυσκολία οργάνωσης των πληροφοριών.
• Ψυχοσωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, κοιλόπονοι, ταχυκαρδία, εφίδρωση, συχνοουρία, τρέμουλο, ναυτία, μυϊκή υπερένταση.
• Διανοητικά: Αρνητικές σκέψεις, μείωση αυτοπεποίθησης.
• Ευσυγκινησία, ευερεθιστότητα, άσχημος ύπνος.

Προετοιμασία – Αντιμετώπιση

Πριν:  Να μάθεις να αντιμετωπίζεις τις εξετάσεις, παρ’όλο τον φόβο σου για πιθανή αποτυχία!

Πολλές ιατρικές παθήσεις συχνά συνοδεύονται από διαταραχές της διάθεσης (κακοδιαθεσία, κατάθλιψη κα). Αυτό μπορεί να οφείλεται στο προφανές, δηλ. στην απογοήτευση που αισθάνεται ο πάσχων για την κακή κατάσταση της υγείας του ή να αποτελεί την αφορμή για την εκδήλωση μιας κατάστασης που προϋπήρχε σε λανθάνουσα μορφή (ψυχολογικό αίτιο).

Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που η ίδια η γενική ιατρική κατάσταση προκαλεί σαν σύμπτωμα διαταραχή της διάθεσης (οργανικό αίτιο). Για παράδειγμα στην νόσο του Parkinson η έλλειψη δοπαμίνης προδιαθέτει για καταθλιπτικού τύπου συμπεριφορά η οποία συνοδεύεται από απαισιοδοξία και απογοήτευση. Στην νόσο του Huntington και στην νόσο του Alzheimer οι διαταραχές της διάθεσης (αλλά και της προσωπικότητας), οφείλονται κατά πρώτο λόγο στην εγκεφαλική εκφύλιση και όχι στην απογοήτευση που νιώθει ο ασθενής για την κατάσταση της υγείας του. Στην ίδια κατηγορία (κυρίως οργανικό αίτιο) κατατάσσονται και η έλλειψη της Βιτ. Β12, οι ενδοκρινοπάθειες (πχ θυρεοειδοπάθειες), οι λοιμώξεις (πχ AIDS) κ.α.

Για να τεθεί η διάγνωση της "Διαταραχής της διάθεσης οφειλόμενης σε γενική ιατρική κατάσταση" είναι προϋπόθεση να συμμετέχει το οργανικό αίτιο.
Π.χ. στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, στα αυτοάνοσα νοσήματα και σε μορφές καρκίνου, το αίτιο μπορεί να είναι μικτό (οργανικό και ψυχολογικό αίτιο), αλλά αυτό δεν αποκλείει την διάγνωση της "Διαταραχής της διάθεσης οφειλόμενης σε γενική ιατρική κατάσταση" εφ' όσον αναγνωρίζεται το οργανικό αίτιο.

Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η διαταραχή της διάθεσης δεν οφείλεται σ' αυτή καθ' αυτή την πάθηση, αλλά στην φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής. Π.χ. σε παθήσεις που απαιτείται η λήψη κορτικοστεροειδών (μυασθένεια, ρευματοπάθειες, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.) τα οποία, σαν παρενέργεια, προκαλούν κατάθλιψη.

Κριτήρια διάγνωσης

• Κατάθλιψη ή μείωση των καθημερινών ενδιαφερόντων και της ευχαρίστησης για τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου (καταθλιπτικού τύπου συμπεριφορά). Η διαταραχή αυτή μπορεί να πληρεί ή όχι τα κριτήρια του επεισοδίου μείζονος κατάθλιψης.
• Υπερβολική ανύψωση της διάθεσης που συνοδεύεται από υπερευαισθησία και ευερεθιστότητα (μανια-υπομανία, δηλ. ο πάσχων μοιάζει "χαζοχαρούμενος" και ταυτόχρονα είναι ευέξαπτος).
• Μικτή συμπτωματολογία όπου κανένα από τα ανωτέρω δεν κυριαρχεί.

Όλα τα ανωτέρω πρέπει να συνδέονται με μια τουλάχιστον γενική ιατρική κατάσταση από την οποία αποδεδειγμένα πάσχει ο ασθενής και δεν θα πρέπει να αποδίδονται σε άλλη ψυχική πάθηση.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνίσταται, κατ΄ αρχάς, στην αντιμετώπιση της ιατρικής κατάστασης που προκάλεσε την διαταραχή. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν αρκεί και πρέπει να αντιμετωπιστούν τα ψυχικά συμπτώματα με φαρμακοθεραπεία, ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακοθεραπείας. Η θεραπευτική στρατηγική αποφασίζεται ανάλογα με το είδος και την βαρύτητα της διαταραχής και τις ιδιομορφίες του πάσχοντα. Η επιτυχία της εξαρτάται από την βαρύτητα της διαταραχής και την συνεργασία του πάσχοντα.

Φάρμακα

Χρησιμοποιούνται, ανάλογα με την περίπτωση, αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα. Υπάρχουν και άλλες φαρμακοθεραπείες που προσαρμόζονται ανάλογα με την περίπτωση.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία, σε πολλές περιπτώσεις, δίνει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα. Είναι σημαντική σε χρόνιες παθήσεις όπου ο πάσχων θα πρέπει "να μάθει να ζει με το πρόβλημά της υγείας του" χωρίς αυτό να τον επηρεάζει περισσότερο απ' ότι είναι αναπόφευκτο. Για παράδειγμα αν ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είχε σαν επακόλουθο ημιπάρεση, ο ασθενής πρέπει να μάθει να διάγει όσο το δυνατόν φυσιολογική ζωή παρά την δυσκολία που του προκαλεί η πάρεση. Το ίδιο ισχύει για τους ασθενείς πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας.

Σε παθήσεις όπου κυριαρχεί η εγκεφαλική βλάβη ή εγκεφαλική εκφύλιση, η ψυχοθεραπεία μπορεί να προσφέρει λίγο και είναι περισσότερο χρήσιμη η φαρμακοθεραπεία και η εργοθεραπεία.

Ξεχωρίζουν η γνωσιακή θεραπεία (ο πάσχων πρέπει να μάθει να ελέγχει τις αρνητικές σκέψεις του μέσα από μια ρεαλιστική αξιολόγησή τους), η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (στην συμπεριφορική θεραπεία οι συμπεριφορές που σχετίζονται με κατάθλιψη ή με μανία-υπομανία αγνοούνται, ενώ ανταμείβονται συμπεριφορές που βοηθούν στην αντιμετώπιση του προβλήματος) και η οικογενειακή θεραπεία όπου η παρέμβαση γίνεται και σε άλλα μέλη της οικογένειας ώστε να υπάρχει συνεργασία (σε πολλές περιπτώσεις η υπερπροστασία ή η υπερβολική αντίδραση των οικείων αυξάνει το πρόβλημα και δεν βοηθά στην αντιμετώπισή του). Φυσικά υπάρχουν και άλλες ψυχοθεραπείες που μπορεί να συμβάλλουν και το ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα καταρτίζεται με βάση την κάθε περίπτωση.

Γιώργος Καπαρός, Νευρολόγος
Maria Pia Votta, Ψυχολόγος

Όταν ακούμε ότι κάποιος υποφέρει από φοβία για αεροπλάνα συνήθως φανταζόμαστε ότι ο άνθρωπος αυτός φοβάται ένα πιθανό αεροπορικό δυστύχημα. Δεν είναι βέβαια πάντα η περίπτωση αυτή. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται την απώλεια ελέγχου του εαυτού τους σε συνδυασμό με τον εγκλωβισμό σε μικρό χώρο, όπως για παράδειγμα ότι θα λιποθυμήσουν από τον φόβο, ότι δεν θα μπορούν να αναπνεύσουν ή ότι θα έχουν μια κρίση πανικού. Σπανιότερα, κάποιοι φοβούνται μια πιθανή καταστροφή όπως ότι θα πέσει το αεροπλάνο ή ότι θα γίνει αεροπειρατεία παρόλο που η λογική τους υποδεικνύει ότι οι πιθανότητες αυτές είναι πολύ μικρές. Συνεπώς, είναι σημαντικό να αναλύσουμε εδώ πως αναπτύχθηκε η φοβία.

Πως αναπτύχθηκε η φοβία

Αν λοιπόν, εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις όπου υπήρξε πράγματι μια προηγούμενη καταστροφική εμπειρία και συνεπώς έχει αναπτυχθεί μετατραυματικό στρές, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις είναι κυρίαρχα τα συναισθήματα της απώλειας ελέγχου και η έλλειψη ασφάλειας. Πιο αναλυτικά, ένας άνθρωπος που υποφέρει από φοβίες είναι γενικότερα αγχώδης, με τάσεις ίσως να μεγεθύνει τις αρνητικές καταστάσεις και να νιώθει ιδιαίτερα ανήμπορος όταν είναι σε συνθήκες που δεν μπορεί να «ελέγξει». Ο τρόπος σκέψης του θα είναι απαισιόδοξος και ίσως να σκέφτεται πολλά σενάρια. Φυσικά όλα αυτά δεν αρκούν για να αναπτυχθεί η φοβία.

Κατά καιρούς όλοι είμαστε λίγο πιο αγχωμένοι. Επιπλέον, πολλές φορές, το άγχος μεταμφιέζεται. Για παράδειγμα, μια μέρα στο δρόμο προς μια σημαντική επαγγελματική συνέντευξη ένας άνθρωπος μπορεί να βιώσει έντονο άγχος στο λεωφορείο και λαθεμένα να συνδυάσει τα δύο ερεθίσματα, δηλαδή «το λεωφορείο μου προκαλεί άγχος». Ακόμα και τότε όμως, δεν δημιουργείται η φοβία. Η φοβία δημιουργείται όταν ξεκινάμε να αποφεύγουμε το ερέθισμα που μας αναστατώνει. Την πρώτη φορά που κάποιος αποφεύγει να πάρει μια πτήση και νιώθει πιο ασφαλής μέσω της αποφυγής του ερεθίσματος, τότε είναι που δημιουργείται η φοβία.

Δηλαδή:

Φόβος της πτήσης => έκθεση στο άγχος => αρχικά αυξάνεται το άγχος => σταδιακά μειώνεται μέσω της εξοικείωσης

Φόβος της πτήσης => αποφυγή του άγχους => ανακούφιση => δημιουργία φοβίας λόγω της έλλειψης εξοικείωσης

Πώς να αντιμετωπίσουμε τη φοβία

Φυσικά, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίσουμε τις φοβίες μας. Η βάση όμως, είναι ότι γενικότερα χρειάζεται να μειώσουμε τα επίπεδα άγχους στη ζωή μας. Οι παρακάτω απλές συμβουλές ίσως μας επιτρέψουν να διαχειριστούμε το πρόβλημα:

Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στη φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπίσουν τη φοβία της πτήσης. Χρειάζεται πάντα η συμβουλή γιατρού για οποιαδήποτε λήψη αγωγής. Όμως, η φαρμακευτική αγωγή σε αυτές τις περιπτώσεις δρα κυρίως κατασταλτικά, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους και όχι θεραπευτικά. Αν νιώθετε ότι η φοβία σας είναι αρκετά έντονη και παραμένει, παρά τις προσπάθειες έκθεσης στο αεροπλάνο, τότε θα ήταν χρήσιμο να εκπαιδευτείτε από ψυχολόγο σε τεχνικές που θα σας βοηθήσουν.

Καλές πτήσεις.

Η Διαταραχή Πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία εντάσσεται στις αγχώδεις διαταραχές. Οι αγχώδεις διαταραχές εμφανίζονται πιο συχνά από οποιαδήποτε άλλη ψυχολογική διαταραχή στο γενικό πληθυσμό. Η Διαταραχή Πανικού ορίζεται σαν μια διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή ενόχλησης που συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα. Η κρίση έχει ξαφνική έναρξη και γρήγορα φτάνει σε ένα αποκορύφωμα έντασης (συνήθως δέκα λεπτά ή λιγότερο). Συνοδεύεται από μια αίσθηση επικείμενου κινδύνου ή καταστροφής και από μια τάση φυγής.

Τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού είναι τα εξής:

Τα άτομα που υποφέρουν από κρίσεις πανικού χαρακτηρίζονται ως τελειομανείς, ιδιαίτερα αγχώδεις, αποφεύγουν την κοινωνική επαφή ή έχουν κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία. Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι ακόμη και η σωματική ή ψυχική υπερκόπωση.

Σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις πανικού συνοδεύονται και από αγοραφοβία ως μια προσπάθεια του ατόμου να ελαττώσει τις πιθανότητες επανεμφάνισης κρίσεων.
Με τον όρο αγοραφοβία περιγράφεται το άγχος και ο φόβος που διακατέχεται το άτομο όταν βρίσκεται σε μέρη "που η διαφυγή μπορεί να είναι πολύ δύσκολη ή όπου μπορεί να μην υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια στην περίπτωση εκδήλωσης κρίσης πανικού"..

Έρευνες υποστηρίζουν ότι το 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού. Στις γυναίκες η πάθηση είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άντρες. Η ηλικία εμφάνισης είναι συνήθως τα 20-40 έτη.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού γίνεται κυρίως με ψυχοθεραπεία και σε ειδικές περιπτώσεις ακολουθείται και φαρμακευτική αγωγή.

Η ψυχοθεραπεία έχει ως στόχο το άτομο να μάθει να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις κρίσεις πανικού και σταδιακά να αυξήσει τις δραστηριότητες του. Πολλά άτομα πιστεύουν ότι δεν μπορούν να θεραπευτούν από τις κρίσεις πανικού και αυτή η πεποίθηση εμποδίζει την θεραπεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι το 80% των ατόμων με διαταραχή πανικού σημείωσε σημαντική και διαρκή βελτίωση.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ TOURETTE

Τα tic ορίζονται ως στερεότυπες, ξαφνικές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις συγκεκριμένων μυών, οι οποίες είναι μη- ρυθμικές, ανούσιες και ξαφνικές όσον αφορά την έναρξη τους.

Τα αντιλαμβανόμαστε ως χειρονομίες, φωνήσεις, κυρίως όμως ως κινητικά tic. Σε νηπιακή ηλικία τα tics ξεκινούν από την κεφαλή, με πορεία προς τον κορμό και τα άκρα. Τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται μετά από μερικές εβδομάδες και επανεμφανίζονται αργότερα.

Απλά tics αποτελούν οι γκριμάτσες του προσώπου, τινάγματα της κεφαλής, ανασήκωμα των ώμων, κινήσεις των ματιών, ενώ ενίοτε με την πάροδο του χρόνου εξελίσσονται σε σύνθετα tics, τα οποία ομοιάζουν με σκόπιμες κινήσεις, όπως σπρώξιμο των μαλλιών προς τα πίσω, κινήσεις και τινάγματα της κεφαλής κ.α.

Τα φωνητικά tics εμφανίζονται συνήθως μετά τα κινητικά, μεταξύ των 7-14 ετών. Τα απλά φωνητικά tic περιλαμβάνουν φύσημα των ρουθουνιών ή καθάρισμα του λαιμού, ενώ τα σύνθετα μπορεί, να αφορούν φράσεις ή λέξεις, επαναλαμβανόμενες, συχνά ακατάλληλες (κοπρολαλία).

ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ GILLE DE LA TOURETTE  

Αφορά την εμφάνιση κινητικών και φωνητικών tics πριν τα 18 έτη (πολλά απλά κινητικά και ένα ή περισσότερα φωνητικά), τα οποία εμφανίζονται αρκετές φορές την ημέρα, σχεδόν κάθε ημέρα της εβδομάδας ή περιστασιακά τον τελευταίο χρόνο, χωρίς να υπάρξει περίοδος τριμήνου χωρίς την εμφάνιση tic. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάγνωση του συνδρόμου είναι η παρουσία των tics να μην οφείλεται στη δράση φαρμακευτικών ή άλλων (π.χ. ψυχοδιεγερτικά φάρμακα), ή σε μια γενική ιατρική κατάσταση(π.χ. χορεία του Huntington). Η επίπτωση σε παιδιά σχολικής ηλικίας αφορά ποσοστά από 1 έως 8/1000 παιδιά. Συχνότερες κλινικές εικόνες αποτελούν το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, τινάγματα ή χτενίσματα της κεφαλής, ηχολαλία, κοπρολαλία, φωνητικά tics, τα οποία μειώνονται ή σταδιακά εξαφανίζονται, ενώ τα κινητικά βελτιώνονται με μείωση της ταχύτητας και του αριθμού τους.

Περίπου το 90% των παιδιών με σύνδρομο Tourette εμφανίζουν ταυτόχρονα Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), ενώ το 40% των ασθενών εμφανίζουν κλινική συμπτωματολογία ψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Αιτιολογία tics – Σύνδρομο Tourette

Τα tics θεωρούνται αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης γενετικών, νευροβιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Το ποσοστό συμφωνίας για τη διαταραχή tic σε μονοζυγώτες διδύμους ανέρχεται από 50%- 90% σε διάφορες μελέτες, ενώ σε διζυγώτες αφορά περίπου στο 10%-20%. Μελέτες εστιασμένες σε συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων με σύνδρομο Tourette αναφέρουν υψηλότερο ποσοστό εμφάνισης χρόνιων tics και ψυχαναγκαστικής- καταναγκαστικής διαταραχής σε σχέση με ομάδες στο γενικό πληθυσμό. Πρόσφατες μελέτες οικογενειών με παιδιά με σύνδρομο Tourette έχουν καταδείξει σχέση των 4q και 8q χρωμοσωμάτων και το σύνδρομο Tourette.

Νευροανατομικές ή νευροχημικές μελέτες καταδεικνύουν μορφολογικές και λειτουργικές ανωμαλίες στα βασικά γάγγλια, το εγκεφαλικό στέλεχος κυρίως το κέλυφος του κερκοφόρου πυρήνα. Μελέτες νευροδιαβιβαστών εμπλέκουν το ρόλο της ντοπαμίνης, της σεροτονίνης και των ενδογενών οπιοειδών στην αιτιοπαθογένεια του συνδρόμου Tourette.

Μελέτες PET, SPECT (τομογραφία εκτροπής ποζιτρονίων-φωτονίων) προτείνουν διαφοροποιημένη δραστηριότητα στον μετωπιαίο φλοιό, το στέλεχος και την υπόφυση σε άτομα με σύνδρομο Tourette.
Αυτοάνοσες παιδιατρικές νόσοι (σύνδρομο PANDAS) αφορούν μελέτες, που κατέδειξαν σχέση αιφνίδιας έναρξης συνδρόμου Tourette και πρόσφατης λοίμωξης από Αιμολυτικό Στρεπτόκοκκο (Α-Β).

Διαφορική διάγνωση

Αφορά α) τη χορεία του Sydenham, μια νευρολογική διαταραχή με χορειακόμορφες κινήσεις, β) τη χορεία του Huntington, μια αυτοσωματική νόσο του Νευρικού Συστήματος, γ) τις ψυχικές νόσους που οφείλονται σε χρήση ουσιών ( π.χ. παρενέργειες αντιψυχωσικών, μεθυλφαινιδάτης ), δ) τις Στερεοτυπικές κινήσεις που χαρακτηρίζουν τη Διαταραχή Στερεοτυπικών Κινήσεων ή τις βαριές Εκτεταμένες Διαταραχές της Ανάπτυξης.

Συννοσηρότητα

Ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική συμπτωματολογία εμφανίζουν το 30-40 % των ατόμων με σύνδρομο Tourette, αναφέρονται ποσοστά 50% σε κλινικές μελέτες συνύπαρξης με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας και 4-5% συνύπαρξης με Διάχυτες Διαταραχές της Ανάπτυξης.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Θεραπεία εκλογής των διαταραχών tic είναι οι ψυχοεκπαιδευτικές και υποστηρικτικές μέθοδοι, η οικογενειακή συμβουλευτική και η εκπαίδευση του παιδιού σε κοινωνικές δεξιότητες. Ειδική ενημέρωση των δασκάλων και των συνομηλίκων του παιδιού ή του εφήβου.

Η φαρμακευτική θεραπεία, συστήνεται κυρίως σε περιπτώσεις του Συνδρόμου Tourette, αφορά ως φάρμακο εκλογής την αλοπεριδόλη, την πιμοζίδη και την φλουφεναζίνη σε ένα δοσολογικό σχήμα έναρξης από 0,25 mg αλοπεριδόλης, με σταδιακή αύξηση σε διάστημα 7-10 ημερών και μέγιστη δόση περί τα 3-4 mg.

Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες αποτελούν η όψιμη δυσκινησία, οι οξείες δυστονικές αντιδράσεις, η καταστολή και η αύξηση του βάρους. Οι α2 αδρενεργικοι αγωνιστές, όπως η κλονιδίνη, χρησιμοποιούνται ως θεραπεία εκλογής σε ήπιο σύνδρομο Tourette, σε δόσεις από 0,05 έως 0,45 mg, με ανεπιθύμητες ενέργειες την καταστολή, κεφαλαλγία, υπόταση. Τα νεότερα άτυπα αντιψυχωσικά μεταξύ των οποίων η ρισπεριδόνη ή η αριπιπραζόλη, χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των tic με θετικά αποτελέσματα(δόσεις ρισπεριδόνης από 1-3 mg και αρεπιπραζόλης από 2,5 έως 15 mg).

Βιβλιογραφία:

1. Awaad. Y : Tics in Tourette syndrome: New treatment options. J Child Neurol 1999; 14(5):316-319
2. Bruun RD, Budman CL : the natural History of Tourette syndrome. Adv Neurol 1992; 58: 1-6
3. Leckman J.F., Cohen, D.( 2002 ). Tic disorders. In: M. Rutter& E. Taylor (eds ). Child and Adolescent Psychiatry 4th Edition. Blackwell Publishing Company, Oxford pp. 593-611.
4. Tourette Syndrome Study Group(1999). Short-term versus longer-term pimozide therapy in Tourette: a preliminary study. Neurology 52:844-877.

- Έχετε νιώσει ξαφνικά έντονο φόβο, απειλή και ανησυχία;

- Νιώσατε την καρδιά σας έτοιμη να εκραγεί, κρύο ιδρώτα να σας λούζει, το σώμα σας να τρέμει, η αναπνοή σας να κόβεται και εσείς να είστε έτοιμος να λιποθυμήσετε;

- Φοβηθήκατε ότι θα χάσετε τον έλεγχο, ότι θα τρελαθείτε ακόμη και ότι θα πεθάνετε;

Αν ναι, τότε ενδέχεται να βιώσατε μια κρίση πανικού.

Τι είναι οι κρίσεις πανικού;

Πρόκειται για αιφνίδιες, μη-αναμενόμενες, οξείες κρίσεις άγχους που διαρκούν περίπου 10 λεπτά. Το άτομο έχει έντονη αίσθηση απειλής και μπορεί να νιώσει ταχυκαρδία, εφίδρωση, δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ζαλάδα, τάση για λιποθυμία ή αποπροσωποποίηση. Ο επικείμενος κίνδυνος αγγίζει τόσο τον σωματικό του εαυτό («θα πάθω έμφραγμα»), όσο και τον ψυχικό του εαυτό («θα τρελαθώ»). Ο πυρήνας των κρίσεων πανικού είναι ο αρνητικός, καταστροφικός τρόπος με τον οποίο το άτομο ερμηνεύει τα σωματικά του συμπτώματα.

Η Συχνότητα

Η Διαταραχή Πανικού εμφανίζεται στο 2% του γενικού πληθυσμού, στην ηλικία των 25-35 και σε συγγενείς πρώτου βαθμού. Συχνά συνοδεύεται από αγοραφοβία, κατάθλιψη ή κοινωνική φοβία.

Τα αίτια

• Πεποιθήσεις που υιοθετεί το παιδί καθώς μεγαλώνει και γίνονται κτήμα του και κομμάτι της συμπεριφοράς του, όπως π.χ: «είναι απαραίτητο να έχω πάντα τον έλεγχο όλων των καταστάσεων, ειδάλλως δεν θα μπορώ να τα βγάλω πέρα τη ζωή μου».
• Ανεξέλεγκτα και απρόβλεπτα γεγονότα ζωής, όπως αιφνίδιος θάνατος ή αρρώστια ενός αγαπημένου προσώπου, αποτυχία στις εξετάσεις ή στην καριέρα, εγκατάλειψη από τον ερωτικό σύντροφο.
• Η κληρονομικότητα.
• Η επιλεκτική προσοχή του ατόμου στα σωματικά του συμπτώματα, το προσδοκητικό άγχος και η αποφευκτική συμπεριφορά διαιωνίζουν τις κρίσεις.

Η ψυχοθεραπευτική πρόταση

Όταν οι κρίσεις πανικού δυσκολεύουν σημαντικά την καθημερινότητά μας, τότε θα χρειαστεί να προσφύγουμε στη βοήθεια ενός ειδικού. Στόχος είναι να επανακτήσουμε τη λειτουργικότητα και την χαμένη αυτοπεποίθησή μας μέσω της αποσύνδεσης των σωματικών μας συμπτωμάτων από την παρερμηνεία τους.

Τεχνικές αυτοβοήθειας

Γράφει: Alison Cullen

Είναι γνωστό ότι σημαντικό ποσοστό ενηλίκων πάσχει από κάποια αρθριτική πάθηση, η οποία μπορεί να έχει μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων ενώ δεν υπάρχει καμία αποδεκτή συμβατική θεραπεία ή κάποια αποτελεσματική αγωγή που μπορεί να χορηγηθεί. Ευτυχώς όμως υπάρχουν φυσικά σκευάσματα που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση ή ακόμη και στην απαλαγή από τα συμπτωμάτα.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες αρθρίτιδας: η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα. Αυτό δεν σημαίνει πάρα πολλά όταν κάποιος πονάει, ωστόσο διαφοροποιεί τους τρόπους αντιμετώπισης.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι αυτοάνοση ασθένεια. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπερδεύεται και αρχίζει να επιτίθεται στα κύτταρα του σώματος αντί σε ιούς, μικρόβια, κλπ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό φλεγμονής και την επιδείνωση της κατάστασης των αρθρώσεων και των ιστών που δέχονται την επίθεση. Η βλάβη εξαπλώνεται καθώς οι χόνδροι και τα οστά σταδιακά καταστρέφονται.

Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος και αδιάκοπος.

Η οστεοαρθρίτιδα πλήττει τις αρθρώσεις που «σηκώνουν» βάρος και συχνά προκαλείται από τη φθορά των αρθρώσεων αυτών λόγω αθλητικής δραστηριότητας, εργασίας που απαιτεί υψηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας ή υπερβολικό βάρος. Ο χόνδρος που χωρίζει τις άκρες των οστών στις αρθρώσεις φθείρεται με αποτέλεσμα τα οστά να τρίβονται μεταξύ τους προκαλώντας πόνο και έτσι δημιουργείται φλεγμονή ενώ μερικές φορές θρυμματίζονται τα άκρα των οστών. Σε αυτές τις περιπτώσεις η κίνηση του σώματος περιορίζεται και γίνεται επώδυνη.

Η ουρική αρθρίτιδα και η ποδάγρα έχουν να κάνουν με τη συγκέντρωση ουρικού οξέος στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών, και μπορούν να εξελιχθούν σε πολύ επώδυνες καταστάσεις. Παραδοσιακά συνδέονται με την υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, αλλά στην πραγματικότητα μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε του οποίου το σύστημα είναι πολύ όξινο από την υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, καφεΐνης και επεξεργασμένων τροφίμων.

Είναι δυνατό να κληρονομήσετε μια τάση να αποκτήσετε αρθριτικές παθήσεις, αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της αρθρίτιδας. Είναι γνωστό ότι πολλοί από αυτούς μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με φυσικές μεθόδους.

Τι μπορείτε να κάνετε με τη διατροφή σας

Τα τρόφιμα τα οποία συμβάλλουν στη μείωση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας είναι:

• Λιπαρά ψάρια
• Πράσινα λαχανικά
• Φυτικά έλαια
• Προϊόντα ολικής άλεσης
• Βρώμη
• Φασόλια
• Σύκα
• Κολοκύθα, ηλίανθος και σουσάμι
• Εξωτικά φρούτα όπως ανανάς, παπάγια, μάνγκο, γκουάβα

Επιπλέον, τα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται ή να καταναλώνονται στις μικρότερες δυνατές ποσότητες είναι:

• Γαλακτοκομικά
• Κρέας
• Εσπεριδοειδή
• Λευκό αλεύρι
• Λευκό ρύζι
• Πατάτες, ντομάτες
• Πιπεριές
• Καφές

Χρήσιμες συμβουλές

Ασκηθείτε ελαφρά, αλλά φροντίστε να διατηρείτε τις αρθρώσεις σας ζεστές, καθώς ο κρύος ή υγρός καιρός προκαλεί συχνά αύξηση των συμπτωμάτων. Βάλτε άλατα «Νεκράς Θάλασσας» στο μπάνιο σας, καθώς αυτά βοηθούν στην αποβολή των τοξινών από τους ιστούς και απαλύνουν τον πόνο. Καλύτερα να κάνετε το μπάνιο αυτό πριν πάτε για ύπνο, παρά το πρωί.

Σκεφτείτε ότι η μακροχρόνια χρήση της ασπιρίνης ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών είναι γνωστό ότι προκαλεί ζημίες στους συνδετικούς ιστούς, αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος και αναστέλλει την αποκατάσταση του χόνδρου, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των αρθριτικών και ρευματικών συμπτωμάτων. Υπάρχουν βότανα που καταπολεμούν αποτελεσματικά τη φλεγμονή, χωρίς τις αρνητικές παρενέργειες των φαρμάκων.

Συμπληρώματα

Το αρπαγόφυτο είναι είναι γνωστό για την ευεργετική επίδρασή του στον φλεγμονώδη πόνο. Μπορεί να μειώσει την αίσθηση του πόνου και να βελτιώσει την κινητικότητα των ατόμων με ρευματοειδή αρθρίτιδα ή οστεοαρθρίτιδα μέσα στις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας. Ένα από τα πολλά θετικά στοιχεία στη χρήση αυτού του βοτάνου είναι ότι σπάνια προκαλεί ενοχλήσεις στο στομάχι. Επιπλέον μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα με συμβατικά φάρμακα ή άλλα βότανα και είναι επίσης κατάλληλο για μακροχρόνια χρήση.

Όταν λαμβάνεται για περίοδο έξι μηνών ή περισσότερο, είναι πιθανό ότι θα επαναρυθμίσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία είναι εξαιρετικά σημαντική στη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Είναι, ωστόσο, κατάλληλο για όλες τις μορφές αρθρίτιδας και έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί αποτελεσματικά σε περιπτώσεις ουρικής αρθρίτιδας ή ποδάγρας.

Σε πόνους στις αρθρώσεις, το αρπαγόφυτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με γλυκοζαμίνη, η οποία βοηθάει στην αποκατάσταση του χόνδρου και των συνδέσμων στις πληγείσες αρθρώσεις.
Επιπρόσθετα, οποιαδήποτε αρθριτική ή ρευματική κατάσταση θα βελτιωθεί από τη μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο σύστημα και επομένως η τσουκνίδα (Urtica) είναι πάντα ένα χρήσιμο συμπλήρωμα σε οποιαδήποτε θεραπεία, καθώς βοηθά στη διάλυση του ουρικού οξέος και στη μείωση της επιβλαβούς οξύτητας στην κυκλοφορία του αίματος.

Τέλος, συμπληρώματα μαγνησίου μπορεί να βοηθήσουν αν το ασβέστιο δεν απορροφάται καλά.

Εξωτερική εφαρμογή σκευασμάτων

Η εξωτερική εφαρμογή φυτικών σκευασμάτων μπορεί να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας και να έχει κατευναστικά αποτελέσματα. Ένα βότανο που έχει παραδοσιακά χρησιμοποιηθεί για επώδυνα οιδήματα, μώλωπες και τραυματισμούς είναι η Arnica montana το οποίο περιέχει λακτόνες οι οποίες του προσδίδουν αντιφλεγμονώδη δράση, εξαλείφοντας ταυτόχρονα τον πόνο.

Ολιστική αντιμετώπιση

Μια συνολική θεραπεία, που περιλαμβάνει ρύθμιση της διατροφής και του τρόπου ζωής, συμπληρώματα (προϊόντα με αρπαγόφυτο, γλυκοζαμίνη και τσουκνίδα) καθώς επίσης εξωτερική εφαρμογή με gel (άρνικα) για την άμεση ανακούφιση του πόνου, είναι η καλύτερη επιλογή για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας σε μακροπρόθεσμη βάση.