• Είναι το φυσικό air condition του αναπνεόμενου αέρα. Καθώς ο αέρας περνάει μέσα από τη μύτη θερμαίνεται ή ψυχραίνεται, υγραίνεται και καθαρίζεται από σκόνη και διάφορους μικροοργανισμούς.
• Προστατεύει τους πνεύμονες και τον οργανισμό μας ολόκληρο, μιας και κατακρατεί, αναγνωρίζει και καταστρέφει μικρόβια και διάφορες αλλεργιογόνες ουσίες (π.χ. γύρη λουλουδιών), συμμετέχοντας έτσι στην παραγωγή αντισωμάτων, άρα στην ανοσία του.
• Συμμετέχει σε διάφορα αντανακλαστικά όπως στο βήχα και το πτάρνισμα, με σκοπό τη βίαιη απομάκρυνση ξένων ουσιών από το σώμα μας.
• Συμμετέχει στην παραγωγή της φωνής.

Λίγα λόγια για τη ρινίτιδα:

Τι είναι;

Είναι η υπεραντίδραση του βλεννογόνου της μύτης (κυρίως των ρινικών κογχών της) σε διαφόρων ειδών ερεθισμούς, με αποτέλεσμα τη διόγκωση – υπερτροφία του.

Οι ρινικές κόγχες

• Η αλλεργία.
• Νευρικά και ευαίσθητα άτομα συνήθως πάσχουν συχνότερα.
• Το κάπνισμα, ο καπνός του τσιγάρου και το αλκοόλ, επιδεινώνουν την κατάσταση.
• Διαφόρων ειδών φάρμακα (αντιϋπερτασικά, αντιπαρκινσονικά, καρδιολογικά, κ.α.) αλλά και τοπικά spray, αλοιφές ή ρινικές σταγόνες.
• Το νέφος, η μολυσμένη ατμόσφαιρα στην εργασία, η ξηρασία αλλά και η έντονη υγρασία και η ζέστη.
• Το περιβάλλον της εργασίας με εισπνοή ουσιών όπως η σκόνη από χαρτικά ή δέρμα, ρινίσματα ξύλου ή βερνίκια, χρώμιο, νικέλιο, χαλκό ή φορμαλδεϋδη.
• Ο υποθυρεοειδισμός και συχνά η εγκυμοσύνη.

Πώς παρουσιάζεται;

Το κύριο ενόχλημα είναι η αίσθηση απόφραξης της μύτης, σύμπτωμα που κατά κανόνα δεν είναι μόνιμο και παρατηρείται κυρίως τη νύχτα. Εκκρίσεις «σα νερό» υπάρχουν σποραδικά παρά το ότι η μύτη γενικά είναι στεγνή και ξερή. Το πρωί, η μύτη είναι συνήθως γεμάτη με εκκρίσεις. Αίσθημα μπουκώματος και πόνος στην περιοχή του προσώπου μπορεί να παρουσιαστεί επίσης. Κεφαλαλγίες ή και κρίσεις φταρνίσματος δεν είναι σπάνιες.

Τι προβλήματα μπορεί να προκύψουν;

Όταν η μύτη είναι βουλωμένη, ο αέρας που αναπνέουμε περνάει από το στόμα με αποτέλεσμα να ξεραίνεται το στόμα και ο λαιμός, κάτι που γίνεται αντιληπτό κυρίως το πρωί. Ο ασθενής ροχαλίζει συνήθως. Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού (όπως ιώσεις, αμυγδαλίτιδες, ιγμορίτιδες) είναι πιο συχνές σε ασθενείς που λόγω ρινίτιδας αδυνατούν να αναπνέουν από τη μύτη τους άρα και να «καθαρίσουν» τον εισπνεόμενο αέρα.

Αντιμετώπιση ρινίτιδας

Η αντιμετώπιση της ρινίτιδας ξεκινά από τη στενή συνεργασία με τον γιατρό σας ώστε να εντοπιστούν όλες οι πιθανές αιτίες (συμπεριλαμβανομένης και της αλλεργίας) που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα σας. Η αποτελεσματικότερη θεραπεία είναι η αποφυγή αυτών των παραγόντων. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι καθόλου εύκολο αφού, πολλές φορές ούτε οι ακριβείς αιτίες βρίσκονται (που τις περισσότερες φορές είναι περισσότερες της μιας), ούτε είναι εύκολο να τις αποφεύγουμε.

Φαρμακευτική αγωγή

Αρχικά στον ασθενή δίνονται τοπικά spray στεροειδών σε συνδυασμό με μαλακτικές αλοιφές και ίσως αποσυμφορητικά. Η θεραπεία αυτή πολλές φορές αποδίδει. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που μετά το τέλος της αγωγής τα συμπτώματα επανέρχονται. Τότε θα πρέπει να συζητηθούν πιο αποτελεσματικές λύσεις.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Μεγάλη βοήθεια στην αντιμετώπιση της υπερτροφίας του βλεννογόνου της μύτης προσφέρει η νέα μέθοδος δια των ραδιοσυχνοτήτων . Η μέθοδος αυτή είναι πολύ απλή, οι ρινικές κόγχες συρρικνώνονται χωρίς να απαιτείται γενική αναισθησία, μιας και ο πόνος είναι ελάχιστος (αφού δεν καταστρέφεται με υψηλή θερμοκρασία ο βλεννογόνος, όπως με τη χρήση καυτηρίασης ή Laser). Δεν χρειάζεται πωματισμός της μύτης, νοσηλεία ή ιδιαίτερη μετεγχειρητική περιποίηση. Η «επέμβαση» γίνεται με τοπική αναισθησία, διαρκεί συνολικά περίπου 20΄. Ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο 1-2 ώρες και μπορεί μετά να συνεχίσει την εργασία του.
Στην περίπτωση που συνυπάρχει σκολίωση ρινικού διαφράγματος, συνιστάται η υπό γενική αναισθησία διόρθωση του και ταυτόχρονα η αντιμετώπιση της ρινίτιδας με μερική κογχοπλαστική.

Χρήσιμες οδηγίες

Αν πάσχετε από αγγειοκινητική ρινίτιδα καλό θα ήταν να διαβάσετε προσεκτικά τις παρακάτω συμβουλές:

Πρακτικές συμβουλές

• Τοποθετήστε στο καλοριφέρ μια υγρή πετσέτα ή λίγο νερό σε ένα δοχείο. Μη κοιμάστε σε πολύ ζέστη ή με ανοικτό το air condition. Αφήστε την πόρτα του υπνοδωματίου σας λίγο ανοικτή το βράδυ.
• Αν η μύτη σας είναι πολύ «μπουκωμένη» η εισπνοή υδρατμών εμπλουτισμένων με ευκαλυπτέλαιο μπορεί να σας ανακουφίσει. Δεν έχετε παρά (λίγο πριν κοιμηθείτε) να ρίξετε 4-5 σταγόνες ευκαλυπτέλαιου σε λίγο νερό που σιγοβράζει και να προσπαθήσετε να εισπνεύσετε, αφού πρώτα έχετε καθαρίσετε τη μύτη σας με λίγο φυσιολογικό ορρό.
• Η αποφυγή του άγχους λέγεται εύκολα ως συμβουλή, αλλά επιτυγχάνεται .... δύσκολα. Η βουλωμένη μύτη μπορεί να είναι το μικρότερο κακό σε έναν πολύ αγχώδη άνθρωπο.

Γράφει: Θεόδωρος Καρατζάς, Επίκ. καθηγητής Χειρουργικής και Πειραµατικής Χειρουργικής, Β΄ προπαιδευτική κλινική ΓΝΑ Λαϊκό

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αποτελεί σήµερα µια µεγάλη µάστιγα διεθνώς που προσβάλλει πάνω από 5 εκατοµµύρια άτοµα στον κόσµο. Στη χώρα µας, καταγράφονται περίπου 1.000 νέα άτοµα το χρόνο, ηλικίας κάτω των 30 ετών, µε πρωτοεµφανιζόµενο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και ρυθµό εµφάνισης που αυξάνεται ετησίως, ιδιαίτερα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για τους νέους ανθρώπους, που το ξεκίνηµα της ζωής τους έρχεται να διαταράξει ο σακχαρώδης διαβήτης µε την καθηµερινή χορήγηση ινσουλίνης και τις σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη, γι' αυτούς η µεταµόσχευση προβάλλει ως γέφυρα ζωής και µέσο σωτηρίας.

Τα νέα διαβητικά άτοµα σύντοµα καταλήγουν να έχουν ολοσχερή έλλειψη παραγωγής ινσουλίνης, λόγω καταστροφής των ινσουλινο-παραγωγών β-κυττάρων του παγκρέατος, µε συνέπεια να χρειάζονται καθηµερινά χορήγηση ινσουλίνης, είτε µε τη µορφή ενέσεων είτε µέσω αντλίας. Οµως, η εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης δεν µπορεί να υποκαταστήσει την ενδογενή παραγωγή της και τη φυσιολογική ρύθµιση του σακχάρου στον πάσχοντα διαβητικό οργανισµό.

Η φυσιολογική οµοιόσταση του σακχάρου είναι εφικτή µόνο µε την αντικατάσταση των κατεστραµµένων νησιδίων του παγκρέατος, η οποία επιτυγχάνεται ή µε τη µεταµόσχευση ολόκληρου του παγκρέατος, ή µε τη µεταµόσχευση νησιδίων του παγκρέατος. Η µεταµόσχευση είναι η ΜΟΝΗ λύση για την πρόληψη των επιπλοκών και τη φυσιολογική ρύθµιση του σακχάρου. Σε πολλές χώρες του κόσµου η µεταµόσχευση νησιδίων παγκρέατος, µε την καθιέρωση του Πρωτοκόλλου του Edmonton την τελευταία δεκαετία, αποτελεί την κατεξοχήν αποδεκτή θεραπεία για την αντιµετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1, ενώ σε άλλες χώρες η µεταµόσχευση νησιδίων αποτελεί τη standard (την καθορισµένη) θεραπεία για τους ασθενείς αυτούς.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στη χώρα µας, δεν υπάρχει ένα Κέντρο Μεταµόσχευσης νησιδίων παγκρέατος για την αντιµετώπιση αυτών των ασθενών. Μεταµοσχεύσεις παγκρέατος -συµπαγούς οργάνου- γίνονται λίγες – ελάχιστες σε σχέση µε τις τεράστιες ανάγκες που υπάρχουν σε διαβητικούς ασθενείς τύπου 1 στη χώρας µας. (Γίνονται στο µεταµοσχευτικό κέντρο του Ιπποκράτειου Νοσοκοµείου της Θεσσαλονίκης). Στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και ειδικότερα στο Λαϊκό Νοσοκοµείο έχουν γίνει πολλές και επίπονες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη ενός Μεταµοσχευτικού Προγράµµατος νησιδίων παγκρέατος, που τελικά οι προσπάθειες αυτές δεν απέφεραν µόνιµα αποτελέσµατα για την καθιέρωση ενός τέτοιου Προγράµµατος.

Σήµερα, µας δίνεται η ευκαιρία, παρά τις δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες που βιώνει η χώρα µας, να ξεκινήσουµε ένα πρόγραµµα συνεργασίας µεταµόσχευσης νησιδίων παγκρέατος µε το κέντρο µεταµόσχευσης νησιδίων του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου της Γενεύης -που αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα κέντρα της Ευρώπης- και την τεχνολογική υποδοµή και υποστήριξη του κέντρου µεταµόσχευσης κυττάρων και νησιδίων παγκρέατος του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Tucson της Arizona Αµερικής.

H πρώτη προσπάθεια συνεργασίας µας µε το µεταµοσχευτικό κέντρο νησιδίων παγκρέατος της Γενεύης είχε ξεκινήσει πριν από 2 χρόνια, αλλά είχε ανασταλεί λόγω των δυσµενών οικονοµικών συγκυριών που διανύουµε. Σήµερα, µας δίνεται η δυνατότητα, µε την υποστήριξη και την τεχνολογική βοήθεια του Μεταµοσχευτικού Κέντρου του Νοσοκοµείου Tucson του Πανεπιστηµίου της Arizona, να επανεργοποιήσουµε το όλο πρόγραµµα και να κάνουµε πράξη αυτό το µεταµοσχευτικό µας εγχείρηµα.

Είναι γεγονός ότι µοσχεύµατα παγκρέατος στη χώρα µας υπάρχουν. Είναι αρκετά και είναι αυτά που προκύπτουν από την ύψιστη πράξη αλτρουισµού της δωρεάς οργάνων από δότες εγκεφαλικά νεκρούς, όπως συµβαίνει στη δωρεά των άλλων οργάνων, ήπατος, νεφρών, καρδιάς κ.λπ. Oµως, σε αντίθεση µε τα άλλα όργανα, τα παγκρεατικά µοσχεύµατα ουσιαστικά στη χώρα µας δεν αξιοποιούνται. Πρακτικά, αυτό συµβαίνει γιατί δεν λαµβάνεται το πάγκρεας κατά τη λήψη οργάνων, που θα µπορούσε να σώσει τη ζωή των συνανθρώπων µας, µε συνέπεια τα παγκρέατα να µένουν αναξιοποίητα και να χάνονται, δυστυχώς.

Η διαδικασία της µεταµόσχευσης νησιδίων στη χώρα µας είχε δροµολογηθεί και είχε οργανωθεί άριστα τα τελευταία χρόνια, µέσα από τη συνεργασία µας µε το Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης, και βασίστηκε στα εξής κύρια στάδια:

1. Να λαµβάνεται το πάγκρεας στην Ελλάδα από τους εγκεφαλικά νεκρούς δότες.
2. Να ακολουθεί η µεταφορά του παγκρεατικού µοσχεύµατος αεροπορικώς στο Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης για την επεξεργασία του, τη διάσπασή του και την αποµόνωση των νησιδίων.
3. Να γίνεται εν συνεχεία η καλλιέργεια των νησιδίων για ένα βράδυ στο Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης, µε σκοπό τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο των παραγοµένων νησιδίων. Πρακτικά καταµετρώνται τα νησίδια για να εκτιµηθεί εάν επαρκούν για το συγκεκριµένο λήπτη που πρόκειται να µεταµοσχευθεί και επίσης γίνεται ποιοτικός έλεγχος της λειτουργικότητάς τους και
4. Να µεταφέρονται τα νησίδια στην Αθήνα, στο Λαϊκό Νοσοκοµείο για µεταµόσχευση στο διαβητικό ασθενή.

Η μεταμόσχευση

Η διαδικασία της µεταµόσχευσης των νησιδίων είναι απλή και διαρκεί 30-40 λεπτά της ώρας. Πρακτικά, πρόκειται για εµφύτευση-έγχυση των νησιδίων στο ήπαρ, όπου µε τοπική αναισθησία και ξύπνιο τον ασθενή στην αίθουσα του χειρουργείου, υπό άσηπτες συνθήκες, καθετηριάζεται διαδερµικά διηπατικά ένας ενδο-ηπατικός κλάδος της πυλαίας φλέβας, µε τον καθετήρα προωθούµενο στο στέλεχος της πυλαίας και εκεί γίνεται έγχυση των νησιδίων µε τη σύγχρονη µέτρηση της ενδο-πυλαίας πίεσης. Τα νησίδια, στη συνέχεια, διά της κεντροµόλου αιµατικής ροής της πυλαίας µεταφέρονται στο ήπαρ. Στο ήπαρ τα νησίδια αποκτούν αιµάτωση και αρχίζουν να λειτουργούν και να παράγουν ινσουλίνη, περίπου σε 5 ηµέρες.

Τα αποτελέσµατα της µεταµόσχευσης νησιδίων, µε την καθιέρωση του Πρωτοκόλλου του Edmonton, που προκύπτουν από τα διεθνή δεδοµένα των πολυκεντρικών µελετών, είναι πολύ ενθαρρυντικά και ελπιδοφόρα. Από την πολυκεντρική αυτή µελέτη σε 118 ασθενείς φαίνεται ότι το 10 χρόνο, το 82% των µεταµοσχευµένων ήταν ελεύθεροι ινσουλίνης.

Εµείς θέλουµε να γράψουµε τη δική µας ιστορία στο παγκόσµιο µεταµοσχευτικό γίγνεσθαι των νησιδίων παγκρέατος. Με τη διαβητολογική οµάδα του Λαϊκού Νοσοκοµείου, τη συνεργασία του επεµβατικού ακτινολογικού τµήµατος και της Μονάδος Μεταµόσχευσης Νεφρού, τη στήριξη της Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής και τη συµµετοχή και συνεργασία των συναδέλφων διαβητολόγων ευελπιστούµε να πετύχουµε την υλοποίηση του κλινικού µεταµοσχευτικού µας εγχειρήµατος.

Απευθυνόµενοι προς την Πολιτεία και τους αρµόδιους κρατικούς φορείς, τους ζητούµε να µας παράσχουν την αρωγή τους στο σηµαντικό αυτό εγχείρηµά µας, το οποίο θα βοηθήσει ουσιαστικά τους διαβητικούς µας ασθενείς να απαλλαχθούν από το βραχνά της καθηµερινής χορήγησης ινσουλίνης και παράλληλα θα τους προφυλάξει από τις σοβαρές και επικίνδυνες για τη ζωή τους επιπλοκές.

Θεόδωρος Καρατζάς
Επίκ. καθηγητής Χειρουργικής και Πειραµατικής Χειρουργικής
Β΄ προπαιδευτική κλινική ΓΝΑ Λαϊκό

Health (Ελεύθερος Τύπος)

Γράφει: Ιωάννης Ποθουλάκης, Γενικός Χειρουργός, Δ/ντής Χειρουργικού Τμήματος, Ιατρικό Ψυχικού

Η αιμορροϊδοπάθεια αποτελεί συχνή νόσο (20%) του πληθυσμού και χαρακτηρίζεται κλινικά από αιμορραγία από το ορθό κατά την κένωση, πόνο, δυσφορία ή κνησμό.
Κλινικά ταξινομούνται σε τέσσερις βαθμούς βαρύτητας και χειρ/κώς αντιμετωπίζονται οι αιμορροΐδες 3ου και 4ου βαθμού. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι χειρουργικής αντιμετώπισης με ή χωρίς εκτομή των αιμορροϊδικών όζων.

Η αιμορροϊδεκτομή με χρήση υπερήχων είναι μια σύγχρονη τεχνική στην αντιμετώπιση της αιμορροϊδοπάθειας 3ου και 4ου βαθμού που έχουμε επιλέξει και εφαρμόζουμε την τελευταία τριετία στο Ιατρικό Ψυχικού. Ανήκει στις τεχνικές αιμορροϊδεκτομής χωρίς χρήση ράμματος και έτσι αποτελεί μία από τις επιλογές που προτιμούν οι χειρουργοί με ειδικό ενδιαφέρον στη νόσο.
Η τεχνολογία πάνω στην οποία έχει βασιστεί το ψαλίδι υπερήχων είναι τελείως διαφορετική σε σχέση με την κλασική μονοπολική ή διπολική διαθερμία. Πιο συγκεκριμένα, κατά την ενεργοποίηση του ψαλιδιού από τον χειρουργό, εκπέμπεται ένα σήμα από τη γεννήτρια το οποίο μεταβιβάζεται στην χειρολαβή. Εκεί, ο παλμός μετατρέπεται σε μηχανική κίνηση στον (διαμήκη άξονα) με ταλάντωση στα 55,5 Kmz.

Η κίνηση αυτή, διαμέσω της επαφής, μεταφέρεται στην άκρη της λεπίδας και από εκεί πάνω στον ιστό. Έτσι ο ιστός κατά την ενεργοποίηση του εργαλείου αρχίζει να επηρεάζεται, καθώς λύονται οι δεσμοί υδρογόνου ανάμεσα στις πρωτεΐνες, με τελικό αποτέλεσμα την τήξη των πρωτεϊνών, τη δημιουργία πρωτεϊνικού πήγματος (την λεγόμενη «Αιμοστατική» σφραγίδα) και τη διατομή του ιστού.

Από τα παραπάνω, εύκολα μπορούμε να βγάλουμε σημαντικά συμπεράσματα για τη σωστή διαχείριση του ιστού και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων ή των πιθανών επιπλοκών της ηλεκτροδιαθερμίας:

• Δεν διαρρέουν ηλεκτρόνια τον ασθενή (μηδενική πιθανότητα εγκαυμάτων),
• Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται τοπικά στα άκρα του εργαλείου είναι < των 1000 C (όταν στην ηλεκτροδιαθερμία είναι > των 1200 C), επιτυγχάνοντας έτσι ελαχιστοποίηση της θερμικής βλάβης στους ιστούς.

Έχουν δημοσιευθεί αρκετές μελέτες στην διεθνή βιβλιογραφία, όπου γίνονται συγκρίσεις της μεθόδου με άλλες δόκιμες εγχειρητικές τεχνικές με βασικές παραμέτρους σύγκρισης κατά σειρά σημαντικότητας:

1. μετεγχειρητικό άλγος,
2. δυσφορία κατά την πρώτη κένωση,
3. τοπικό οίδημα / θερμική βλάβη / χρόνος επούλωσης,
4. απώλεια αίματος,
5. εγχειρητικός χρόνος,
6. κατανάλωση αναλγητικών.

Σύγκριση απώτερων αποτελεσμάτων της μεθόδου γίνεται όσον αφορά την υποτροπή της νόσου. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου προκύπτουν από την ανωτέρω αναφερόμενη λειτουργία του ψαλιδιού υπερήχων.

Το βασικό πλεονέκτημα που καταδεικνύεται, σχεδόν στο σύνολο των εργασιών, είναι ο μετεγχειρητικός πόνος κατά την πρώτη κένωση.

Τα προσωπικά μας συμπεράσματα, μετά την πολυετή ενασχόληση με την αντιμετώπιση της νόσου και εφαρμογή σχεδόν του συνόλου των εφαρμοζομένων τεχνικών, είναι ότι η μέθοδος πλεονεκτεί κυρίως σε μετεγχειρητικό άλγος, τοπικό οίδημα και άλγος κατά την πρώτη κένωση, ενώ σε άλλες παραμέτρους δείχνει συγκρίσιμα αποτελέσματα. Υποτροπή της νόσου δεν έχουμε αντιμετωπίσει σε σύνολο 140 ασθενών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:  Η μέθοδος πλεονεκτεί σαφώς σε πρώιμα αποτελέσματα με χαρακτηριστική την έλλειψη μετεγχειρητικού πόνου και γρήγορη επάνοδο του ασθενή στην εργασία του ακόμη και την επόμενη μέρα από την έξοδο του.

Ο πόνος του κάτω μέρους της πλάτης που προσβάλλει σχεδόν τον καθένα μας σε κάποιες φάσεις της ενεργητικής ενήλικης ζωής μας, είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ασθένειες (αδιαθεσίες) που επηρεάζουν το ανθρώπινο γένος σύμφωνα με τις στατιστικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί. Αυτός είναι ένας ορισμός ο οποίος θα μπορούσε να δωθεί για να κατανοήσουμε την έννοια της οσφυαλγίας.

Κατά την διάρκεια του 1960 ο Robin McKenzie ανέπτυξε μια νέα μέθοδο για την διάγνωση και την θεραπεία του οσφυϊκού πόνου, μέσα από την συστηματική ανάλυση των ασθενών, οι οποίοι εμφάνιζαν οξύ ή χρόνιο πόνο.

Η μέθοδος McKenzie, αποτελεί πλέον μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αξιολόγηση και αποκατάσταση προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης, βασιζόμενη σε αρχές και θεμελιώδη στοιχεία, όπως είναι η κατάταξη του ασθενούς σε μία από τις τρείς κατηγορίες συνδρόμων, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της λήψης του ιστορικού, της φυσικής εξέτασης, καθώς επίσης και της αξιολόγησης της κλινικής εικόνας του ασθενή.

Σύμφωνα με την μέθοδο McKenzie, διαχωρίζουμε τρία βασικά σύνδρομα.

Το σύνδρομο διαταραχής είναι ένα από τα πιο συχνά εμφανιζόμενα σύνδρομα, το οποίο χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία κλινικών χαρακτηριστικών και τυπικών αντιδράσεων που προκύπτουν κάτα τις στρατηγικές φόρτισης. Τα συμπτώματα είναι κυμαινόμενα κατά τη διάρκεια της ημέρας, με προοδευτική επιδείνωση της εικόνας, ενώ παρατηρείται μειωμένη κινητικότητα και παρακώλυση της κίνησης. Προκαλείται από την εσωτερική μετατόπιση ιστών, με αποτέλεσμα να προκαλεί αδιάκοπο πόνο, μέχρις ώτου να αναταχθεί η διαταραχή.

Εικόνα 1. Κήλη Μεσοσπονδύλιου Δίσκου

Το σύνδρομο της δυσλειτουργίας επέρχεται ως αποτέλεσμα προηγούμενου τραυματισμού ή φλεγμονής ή κάποιας εκφυλιστικής διαδικασίας. Χαρακτηριστικό αυτου του συνδρόμου αποτελεί το γεγονός πως ο πόνος εμφανίζεται όταν ο μη φυσιολογικός ιστός φορτιστεί και μόνο τότε.

Το τρίτο σύνδρομο είναι το σύνδρομο της στάσεως που προκαλείται από μηχανική παραμόρφωση μαλακών ιστών ή λόγω παρατεταμένων στατικών φορτίων. Ο πόνος είναι διακοπτόμενος και πάντοτε τοπικός και χαρακτηρίζεται από άμεση κατάργηση του μόλις αρθούν τα αίτια, δηλαδή μόλις διορθωθεί η στάση μας.

Εικόνα 2. Κακή Στάση στην καθεστυκία θέση

Όπως αναφέραμε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία αποτελεί η λεπτομερής λήψη ιστορικού. Το έγκυρο και αξιόπιστο φύλο αξιολόγησης το οποίο χρησιμοποιεί η μέθοδος, μας προσφέρει δύο πολύτιμες πληροφορίες. Πρώτον μας επιτρέπει να εντάξουμε ή να απορρίψουμε την πιθανή εφαρμογή της μεθόδου, δηλαδή μέσω αυτου μπορούμε να δούμε εάν ενδείκνυται ή όχι η εφαρμογή της. Ενώ επίσης μέσω της συλλογής των πληροφοριών κατατάσσουμε των ασθενή σε ένα από τα τρίτα προαναφερθέντα σύνδρομα. Στην συνέχεια ακολουθεί η φυσική εξέταση, η οποία συνδιάζεται και με την αξιολόγηση της κλινικής εικόνας.

Η διαδικασία της φυσικής εξέτασης περιλαμβάνει την αξιολόγηση της κινητικότητας και γι'αυτο το λόγο ο εξεταζόμενος υποβάλλεται σε δοκιμασίες οι οποίες συχνά αποτελούν και τα κινητικά πρότυπα της θεραπείας. Τα αποτελέσματα της κλινικής αυτης αξιολόγησης σε συνδυασμό με όλα τα προηγούμενα θα πρέπει να αποτελούν εφαλτήριο για έναν εξειδικευμένο θεραπευτή για να επιλέξει το θεραπευτικό σχήμα του ασθενή.

Εικόνα 3. Φυσική εξέταση

Τα κριτήρια για την επιλογή του κινητικού πρότυπου θα πρέπει να είναι η αντίδραση στα συμπτώματα. Συμπτώματα τα οποία επικεντρώνονται πάνω στην σπονδυλική στήλη όταν ο πόνος είναι περιφερικός, δηλαδή εμφανίζεται μακριά από την σπονδυλική στήλη, ή συμπτώματα τα οποία καταργούνται από την κίνηση είναι τα επιθυμητά, ενώ αντίθετα περιφεριοποίηση των συμπτωμάτων, δηλαδή αύξηση του πόνου μακριά από την σπονδυλική στήλη δεν θα πρέπει να αποτελούν την θεραπευτική επιλογή.

Το ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό της μεθόδου, είναι πως αποτελεί μια μέθοδο αυτοθεραπείας και η συμμετοχή του θεραπευτή είναι η ελάχιστη δυνατή. Ο ασθενής διδάσκεται να αναγνωρίζει τα συμπτώματα του και μαθαίνει την σωστή στάση, δύο σημαντικά στοιχεία για να μπορέσει να αποτρέψει μελλοντικά επεισόδια. Η διαδικασία αποτελείται από επαναλαμβανόμενες κινήσεις, οι οποίες θα πρέπει αρχικά να επαναλαμβάνονται με συχνότητα η οποία καθορίζεται από την βαρύτητα και τις ικανότητες του ασθενή. Η ανταπόκριση στην θεραπεία είναι σε ορισμένες περιπτώσεις άμεση και αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της μεθόδου.

Εικόνα 4. Διαδικασία έκτασης

Εικόνα 5. Διαδικασία κάμψης

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν, θα πρέπει να τονίσουμε δύο στοιχεία. Πρώτον το πρόβλημα της οσφυαλγίας αποτελεί στην εποχή που ζούμε ένα από τα συχνότερα μυοσκελετικά προβλήματα. Η αξιολόγηση και η αντιμετώπιση της μέσω της μεθόδου McKenzie, μας επιτρέπει την ασφαλή, ανέξοδη, ταχύτατη διάγνωση και αποκατάσταση των προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης. Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί ακόμη και να αποτρέψει χειρουργικές επεμβάσεις και αυτος είναι και ένας από τους λόγους, που σε αρκετές χώρες του εξωτερικού αποτελεί διαγνωστικό μέσο των νευροχειρουργών και των ορθοπαιδικών ιατρών.

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την επίδραση ενός προβλήματος υγείας σε σχέση με τον πληθυσμό ο οποίος την βιώνει. Αυτό μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το ίδιο το πρόβλημα, καθώς επίσης και μας δίνει στοιχεία για να μπορέσουν τα άτομα τα οποία σχετίζονται με την αντιμετώπιση του να δώσουν λύσεις (Nachemson et al., 2000).

Ο πόνος του κάτω μέρους της πλάτης που προσβάλλει σχεδόν τον καθένα μας σε κάποιες φάσεις της ενεργητικής ενήλικης ζωής μας, είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ασθένειες (αδιαθεσίες) που επηρεάζουν το ανθρώπινο γένος σύμφωνα με τις στατιστικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί (Andersson, 1991).

Η προδιάθεση που υπάρχει σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στοιχεία που συλλέγονται, αναφέρουν πως στους ενήλικες σε ποσοστό 0,875 θα εμφανίσουν κάποια στιγμή στην ζωή τους οσφυαλγία.

Περίπου ένα ποσοστό της τάξεως του 40% θα βιώσουν ένα επεισόδιο οσφυαλγίας μέσα στο έτος, ενώ ένα ποσοστό 15 – 20% ασθενών με οσφυαλγία έχουν την προδιάθεση να βιώσουν ξανά κάποιο επεισόδιο κάποια στιγμή της ζωής τους (Croft et al., 1997).

Η παραδοσιακή αντίληψη για το πρόβλημα της οσφυαλγίας διαχώριζε το πρόβλημα σε οξύ και χρόνιο, όπου οι ασθενείς εμφάνιζαν ένα έντονο επεισόδιο και μονάχα ορισμένοι από αυτούς πέρναγαν σε ένα χρόνιο στάδιο οσφυαλγίας. Μάλιστα αρκετοί είναι και οι ερευνητές οι οποίοι αναφέρουν πως η πρόγνωση στην οσφυαλγία είναι καλή μιας και το 80 με 90% των επεισοδίων οσφυαλγίας, παύουν να εμφανίζουν πόνο σ'ένα διάστημα 6 εβδομάδων, χωρίς μάλιστα να έχει σημασία το εάν έκαναν ή όχι κάποια θεραπεία. (Waddell., 1987). Όμως η εικόνα που προκύπτει αν κοιτάξουμε την φυσική ιστορία της οσφυαλγίας αναφέρει πως τα πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία καταρρίπτονται και δίνει την πραγματική διάσταση του προβλήματος, όπου πολλά άτομα βιώνουν πρόβλημα οσφυαλγίας. Έχει αναφερθεί στην μελέτη του Coste και των συνεργατών του πως ένας μεγάλος αριθμός ασθενών με οσφυαλγία επιλύονται άμεσα και γρήγορα (Coste et al., 1994), όμως σύμφωνα με άλλες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί έχει βρεθεί πως ένα ποσοστό αρκετά υψηλό (75%) οι οποίοι λάμβαναν θεραπεία δεν έχουν άρει τα συμπτώματα τους (Croft et al., 1998).

Ένας αδρός και αυθαίρετος διαχωρισμός της οσφυαλγίας μπορεί να γίνει ταξινομώντας την σε τρεις βασικές κατηγορίες, με βάση την διάρκεια των συμπτωμάτων. Οι τρεις κατηγορίες που παρουσιάζονται είναι η οξεία στην οποία τα συμπτώματα διαρκούν μέχρι και έξι εβδομάδες, η υποξεία της οποίας τα συμπτώματα διαρκούν από έξι έως και δώδεκα εβδομάδες και η χρόνια όπου τα συμπτώματα δεν υποχωρούν πριν από τις δώδεκα εβδομάδες (Bratton. 1999,. Ehrlich. 2003).

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως όλες οι οσφυαλγίες δεν είναι ίδιες. Οι διαφορές εμφανίζονται στην επιμονή των συμπτωμάτων, στην βαρύτητα τους, καθώς επίσης και στη λειτουργική ανικανότητα του ασθενή. Για να γίνει αυτό κατανοητό θα πρέπει να αναφέρουμε πως ένα ποσοστό της τάξεως του 7 με 18% που έχουν μελετηθεί επηρεάζονται από την οσφυαλγία σε καθημερινό ή και με σταθερό ρυθμό (Raspe 1993).

Τα μυοσκελετικά προβλήματα αποτελούν το πιο συχνό αίτιο εμφάνισης ανικανότητας και ιδιαίτερα το πρόβλημα της οσφυαλγίας καταλαμβάνει τον υψηλότερο δείκτη σ'αυτά. Όπως αναφέρεται σε έρευνες ο οσφυϊκός πόνος αποτελεί το συχνότερο αίτιο ανικανότητας, ιδιαίτερα σε άτομα τα οποία βρίσκονται στην μέση ηλικία (Waddell 1994).

Η οσφυαλγία όμως αποτελεί και ένα κοινωνικό-οικονομικό πρόβλημα, με χαρακτήρα επιδημίας στη σημερινή κοινωνία. Δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ξοδεύονται ετησίως στις ευρωπαϊκές χώρες για την διάγνωση και την θεραπεία της οσφυαλγίας (Machado et al., 2005).

Η οσφυαλγία θα πρέπει να αναφέρουμε πως δεν είναι ένα μονοδιάστατο και μεμονωμένο φυσιολογικό πρόβλημα, καθώς συνήθως συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες όπως είναι οι ψυχολογικοί, οι κοινωνικοί και παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με την εργασία. Πιο συγκεκριμένα για τους ψυχολογικούς παράγοντες έχει βρεθεί πως το άγχος και η κατάθλιψη οδηγούν σε χρόνια οσφυαλγία. Όσο για την εργασία το είδος της εργασίας, όπως οι βαριές χειρονακτικές δουλείες και οι θέσεις εργασίας, όπως η κάμψη ή η στροφή, καταπονούν την οσφύ. Επιπλέον, υπάρχουν εργασίες κατά την διάρκεια των οποίων απαιτείται η άρση βαρέων αντικειμένων ή η χρήση μηχανημάτων που προκαλούν κραδασμούς, όπως για παράδειγμα η οδήγηση με φορτηγό (Nackemson et al., 2002).

Για να συνοψίσουμε όμως, θα πρέπει να αναφέρουμε πως η οσφυαλγία επηρεάζεται από κυρίως 3 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

Φυσικά υπάρχουν και μη μηχανικής φύσεως αιτιολογίες για την δημιουργία οσφυϊκού πόνου, όπως είναι οι συγγενείς δυσμορφίες (π.χ. ιεροποίηση 5ου οσφυϊκού σπονδύλου), οι εκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. σπονδυλική στένωση), οι μεταβολικές διαταραχές (π.χ. οστεοπόρωση), διάφορες φλεγμονώδεις παθήσεις (πχ. Ρευματοειδής αρθρίτιδα), οι μικροβιακές φλεγμονές (π.χ. χρόνια οστεομυελίτιδα), οι τραυματικές κακώσεις (π.χ. κακώσεις μυών, κατάγματα σπονδύλων), οι όγκοι ( καλοήθεις ή κακοήθεις), από τοξικά αίτια κ.α.. (Αμπατζίδης Γ., 1998).

Αν ασχοληθούμε με την ανατομία της οσφυϊκής μοίρας θα δούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, τα οποία αυξάνουν και την προδιάθεση για την εμφάνιση της οσφυαλγίας. Η σπονδυλική στήλη βρίσκεται στο μέσο επίπεδο και στη ραχιαία επιφάνεια του κορμού, χρησιμεύει δε για την στήριξη του κορμού, καθώς επίσης και για την προστασία του νωτιαίου μυελού και των νευρικών ριζών.

Αποτελείται από 33-34 βραχέα οστά και εμφανίζει πέντε μοίρες, την αυχενική (7 σπόνδυλοι), την θωρακική (12 σπόνδυλοι), την οσφυϊκή (5 σπόνδυλοι), την ιερή (5 σπόνδυλοι) και την κοκκυγική (4-5 σπόνδυλοι). Κάθε τυπικός σπόνδυλος εμφανίζει το σπονδυλικό σώμα, το σπονδυλικό τόξο, το σπονδυλικό τρήμα και τις αποφύσεις. Ανάμεσα στις επιφάνειες των σπονδυλικών σωμάτων προσφύεται ο μεσοσπονδύλιος δίσκος, ο οποίος αποτελείται από δύο τμήματα, τον ινώδη δακτύλιο και τον πηκτοειδή πυρήνα.

Ο ινώδης δακτύλιος είναι ένας άκαμπτος εξωτερικός δακτύλιος, ο οποίος εμπεριέχει τον πηκτοειδή πυρήνα και για την προστασία του περιβάλλεται από τον πρόσθιο και οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο.

  Εικόνα 1. Οβελιαία άποψη της οσφυϊκής μοίρας

  Εικόνα 2. Εγκάρσια άποψη της οσφυϊκής μοίρας, απεικονίζοντας ένα μεσοσπονδύλιο δίσκο, το περιεχόμενο του νωτιαίου σωλήνα.

  Εικόνα 3. Οπίσθια άποψη της οσφυϊκής στήλης.

Εικόνα 4. Αντιστοίχηση δερμοτομίων

Αντιμετώπιση

Σε κάθε περίπτωση συνίσταται η επικοινωνία με τον ορθοπεδικό ιατρό σας. Οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζονται συντηρητικά για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Συχνά οι γιατροί προτείνουν κάποια φαρμακευτική αγωγή που περιλαμβάνει την χορήγηση αναλγητικών και μυοχαλαρωτικών, καθώς επίσης και την ανάπαυση, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην ελάττωση των συμπτωμάτων, καθώς επίσης συχνά προτείνεται και η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων.

Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε για άλλη μια φορά πως πρώτα ο ασθενής θα πρέπει να αναφερθεί στον ιατρό του και στην συνέχεια αφού κρίνεται αναγκαίο να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε μορφή θεραπείας, είτε αυτή είναι φαρμακευτική, είτε κάποιες φυσικοθεραπείες.

Ο ιατρός θα πρέπει κατά την αξιολόγηση του ασθενή να κάνει λήψη ενός εκτενούς ιστορικού του ασθενούς, αφού πολλές φορές η απάντηση στο αίτιο το οποίο προκάλεσε την οσφυαλγία απαντάται μέσω των διαφόρων ερωτήσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ασθενής θα πρέπει να εξεταστεί και κλινικά από τον ιατρό, ενώ στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα του ασθενή φτάνουν κάτω από το γόνατο (οσφυο-ισχιαλγία) θα πρέπει να εξεταστούν τα αντανακλαστικά και αν εμφανίζεται και μυϊκή αδυναμία ίσως κριθεί αναγκαίο να πραγματοποιηθεί ηλεκτρομυογράφημα για να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκεται η ηλεκτρική αγωγιμότητα του νεύρου.

Τα απεικονιστικά μέσα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι συχνότερα η απλή ακτινογραφία, για τον αποκλεισμό τραυματικών κακώσεων στην σπονδυλική στήλη κ.α. πληροφοριών, καθώς επίσης και η μαγνητική τομογραφία με την οποία μπορεί ο ιατρός να λάβει πληροφορίες και για τα μαλακά μόρια (μύες, συνδέσμους κ.α.) με μεγαλύτερη ευκρίνεια.

Ανάλογα με την βαρύτητα του περιστατικού, ο ιατρός θα κρίνει και το πλάνο το οποίο θα ακολουθηθεί και σε συνεργασία με τον φυσιοθεραπευτή θα πρέπει να σχεδιάσουν ένα πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο θα έχει ως στόχο την απαλλαγή από τη επώδυνη κατάσταση στην οποία περιπλέκεται ο ασθενής

Σε αρκετές των περιπτώσεων προτείνεται η φυσικοθεραπεία, η οποία έχει ως πρωταρχικό ρόλο την μείωση των συμπτωμάτων, δηλαδή την μείωση του πόνου, της λειτουργικής ανικανότητας, καθώς επίσης και την διόρθωση της στάσης, την μυϊκή χαλάρωση και την ενδυνάμωση των μυών οι οποίοι μπορεί να χρήζουν ενδυνάμωσης.

Η φυσικοθεραπεία που μπορεί να πραγματοποιηθεί μπορεί να περιλαμβάνει είτε την χρήση φυσικών μέσων, όπως υπέρηχο, laser, διαθερμία, παυσίπονα ρεύματα TENS, κινησιομάλαξη κ.α., όπως επίσης και κάποιες τεχνικές οι οποίες είναι πιο εξειδικευμένες για την σπονδυλική στήλη.
Στόχος της χρήσης των φυσικών μέσων είναι κυρίως η μείωση του πόνου, η αύξηση του ρυθμού επούλωσης των ιστών, η αύξηση της αιματικής κυκλοφορίας (υπεραιμία), η αύξηση της ελαστικότητας των θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων κ.α..

Όμως πέρα των φυσικών μέσων υπάρχουν και κάποιες τεχνικές, οι οποίες βασίζονται είτε στην μηχανική εξήγηση της δημιουργίας οσφυϊκού πόνου, είτε στο οστικό περιορισμό ο οποίος μπορεί να δημιουργηθεί λόγω της περιορισμένης κινητικότητας των αρθρώσεων ως προς κάποιες κινήσεις, με αποτέλεσμα την δημιουργία πόνου και περιορισμού.

Η μέθοδος της μηχανικής διάγνωσης και θεραπείας (Μέθοδος McKenzie) , βασίζεται στην μηχανική ανταπόκριση των συμπτωμάτων. Η διάγνωση βασίζεται σ'ένα έγκυρο και αξιόπιστο ερωτηματολόγιο, το οποίο οδηγεί τον ειδικευμένο φυσικοθεραπευτή στο να καταλήξει στην μηχανικής αιτιολογίας διάγνωση και ύστερα να δώσει μέσο ειδικών κινήσεων ανάταξης στον ασθενή την δυνατότητα της θεραπείας, αλλά και το σημαντικότερο της αυτοθεραπείας, αφού πλέον όταν θα εμφανίζονται τα συμπτώματα, ο ασθενής θα είναι σε θέση να γνωρίζει ποία είναι η κίνηση την οποία μπορεί να εκτελέσει για να μειώσει ή να καταργήσει τα συμπτώματα του/της. Η θεραπεία δια των χειρών (Manual Therapy) είναι μια άλλη μέθοδος η οποία μπορεί να εφαρμοστεί για την επίλυση της οσφυαλγίας. Η λογική της θεραπείας δια των χειρών βασίζεται στην "απελευθέρωση" των περιορισμένων κινήσεων οι οποίες προκαλούν και την επώδυνη κατάσταση. Μέσω ορισμένων κλινικών δοκιμασιών, ο θεραπευτής αισθάνεται τον περιορισμό της κίνησης και στην συνέχεια τοποθετώντας τον ασθενή σε ειδικές θέσεις πραγματοποιεί διάφορους χειρισμούς.

Στόχος όλων αυτών των φυσικών μέσων, καθώς επίσης και των ειδικών θεραπειών οι οποίες χρησιμοποιούνται είναι η μείωση του πόνου και η επιστροφή του ασθενή στις δραστηριότητες χωρίς περιορισμούς.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν κάνει την εμφάνιση τους διάφορες τεχνικές ή διάφορα μηχανήματα τα οποία μπορούν ή αναφέρουν πως μπορούν να θεραπεύσουν το πρόβλημα της μέση σας. Μια άλλη θεραπεία η οποία τα τελευταία χρόνια συναντά όλο και μεγαλύτερη απήχηση, είναι ο βελονισμός. Ο βελονισμός αποκτά όλο και μεγαλύτερη απήχηση, μιας και αναφερόμαστε σε μια τεχνική η οποία πυροδοτεί την αυτό-ίαση του οργανισμού μας, μέσω της ενεργοποίησης των διαφόρων υποδοχέων και της παραγωγής ενδορφινών ουσιών. Ο βελονισμός χρησιμοποιείται εδώ και πολλές δεκαετίες στις ανατολικές χώρες, όμως τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει γίνει αρκετά διαδεδομένος και στις χώρες τις Ευρώπης με όλο και περισσότερους ιατρούς και φυσιοθεραπευτές να μαθαίνουν τις διάφορες τεχνικές εφαρμογής του.

Κλείνοντας θα πρέπει να μας μείνει στο μυαλό πως η οσφυαλγία είναι ένα σύγχρονο πρόβλημα το οποίο συνδυάζοντας τον τρόπο ζωής μας, κάνει όλο και συχνότερη την εμφάνιση του στις νεότερες ηλικίες. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση, καθώς επίσης και η ορθή επιλογή της φυσιοθεραπευτικής αντιμετώπισης αποτελούν το κλειδί της αποκατάστασης του ασθενή. Η λέξη "οσφυαλγία" δεν συνεπάγεται και διάγνωση. Θα πρέπει να διερευνηθούν τα αίτια τα οποία προκαλούν τον οσφυϊκό πόνο, τα οποία μπορεί να οφείλονται σε μυοσκελετικούς παράγοντες, ή μπορεί να οφείλονται σε θυλακοσυνδεσμικούς παράγοντες, ή σε οποιοδήποτε άλλο αιτιολογικό παράγοντα.

Τι είναι η δισκοκήλη;

Δισκοκήλη λέμε την μετακίνηση μέσα στον δίσκο του δισκικού υλικού από μηχανικά αίτια συνήθως, που αλλάζει την μορφή του δίσκου και δημιουργεί πιέσεις στα νεύρα ή στο νωτιαίο σάκο και κακή κινηματική στις σπονδυλικές αρθρώσεις. Στο δυτικό κόσμο το κόστος της αντιμετώπισης της οσφυαλγίας από μηχανικά αίτια μεγαλώνει με ρυθμό 65% από το 1997 έως το 2005 και η κατανάλωση φαρμάκων, εξετάσεων, χειρουργείων και ενέσιμων διαλυμάτων τρέχει με 423%, επιβαρύνοντας τα ασφαλιστικά ταμεία και δημιουργώντας ένα κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα.

Η σύγχρονη επιστήμη έχει να αντιτάξει στην οσφυαλγία, την οσφυοισχιαλγία και τη δισκοκήλη, πολύ καλές διαγνωστικές μεθόδους όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία και η δισκογραφία (πολύ ακριβής μέθοδος όταν υπάρχουν πάνω από μια κήλες), αλλά στο θεραπευτικό κομμάτι τα αποτελέσματα είναι φτωχά.

Η αντιμετώπιση της κήλης και η αποσυμπίεση μεσοσπονδυλίου δίσκου

Η κήλη σαν παθολογία δεν αντιμετωπίζεται με φάρμακα, φυσικοθεραπεία και ασκήσεις γιατί είναι μηχανικό πρόβλημα με πολλές συνιστώσες και οι παραπάνω θεραπείες απλώς ανακουφίζουν τα συμπτώματα αλλά δεν επιδρούν στο αίτιο. Μια σύγχρονη λύση που μας έρχεται από την Αμερική είναι η αποσυμπίεση μεσοσπονδυλίου δίσκου (αυχενικού και οσφυϊκού), που εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα με μεγάλη επιτυχία έχοντας βοηθήσει πολλούς ασθενείς με οσφυϊκό πόνο αλλά και ασθενείς με υποτροπή μετά απο χειρουργείο.

Τι είναι η αποσυμπίεση μεσοσπονδυλίου δίσκου;

Η αποσυμπίεση δουλεύει μηχανικά πάνω στο δίσκο και στις σπονδυλικές αρθρώσεις όχι τραβώντας την μέση του ασθενούς όπως τα παλιά κρεβάτια έλξης αλλά με ένα ειδικό Software, στοχεύοντας στο σπονδυλικό επίπεδο και λειτουργώντας με έναν ειδικό αλγόριθμο αλλάζει την εσωτερική πίεση του δίσκου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα καλύτερη τροφικότητα, λιγότερο πόνο, καλύτερη κινητικότητα, και επούλωση της ρωγμής στον δακτύλιο όταν είναι το πρόβλημα στην οξεία φάση.

Η μηχανική αποσυμπίεση δίσκου είναι μια επαναστατική θεραπεία και λύση για πολλές παθήσεις που ομαδοποιούνται κάτω απο τον όρο ΟΣΦΥΑΛΓΙΑ και έχει γλυτώσει πολλούς ασθενείς απο ένα επώδυνο χειρουργείο ή κατάχρηση φαρμάκων και ακινητοποίησης.

Ποιους προσβάλλουν

Οι δύο αυτές παθήσεις προσβάλλουν συνήθως ασθενείς ηλικίας άνω των 50 ετών. Οι γυναίκες προσβάλλονται δύο φορές συχνότερα από τους άνδρες. Οι λευκοί κάτοικοι της Βόρειας Ευρώπης είναι τα συχνότερα θύματα τους. Παρ' όλα αυτά όμως και στη χώρο μου οι ειδικότητες κυρίως της ρευματολογίας και της ορθοπαιδικής αντιμετωπίζουν αρκετά τέτοια περιστατικά ανά έτος.

Πώς εμφανίζονται

Οι περισσότεροι ασθενείς με ρευματική πολυμυαλγία εμφανίζουν αρχικά χαμηλό πυρετό (κάτω από 38 βαθμούς Κελσίου), κακοδιαθεσία, καταβολή και απώλεια βάρους. Οι περισσότεροι ασθενείς εκδηλώνουν συμπτώματα οπό τους μύες κατά την έναρξη της νόσου. Συνήθως αρχικά προσβάλλονται οι μύες του αυχένα και των ώμων, προκαλώντας πόνο και δυσχέρεια στις κινήσεις. Αργότερα προσβάλλονται όλοι οι μύες που βρίσκονται κοντά στον κορμό και κυρίως οι βραχίονες και οι μηροί. Γι' αυτό κάνουμε λόγο για κεντρομελική μυαλγία ή/και αδυναμία.

Ο τρόπος που εισβάλλει η νόσος ποικίλλει. Μπορεί η έναρξη των συμπτωμάτων να έρθει τόσο αιφνίδια, ώστε ο ασθενής να μπορεί με ακρίβεια να προσδιορίσει την ημερομηνία έναρξης των συμπτωμάτων του. Άλλες φορές η νόσος εισβάλλει σταδιακά και πιο ύπουλα. Η πρωινή δυσκαμψία, που συνήθως διαρκεί περισσότερο από 30 λεπτά, είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Οι ασθενείς δυσκολεύονται να σηκωθούν από το κρεβάτι το πρωί, καθώς και να σηκωθούν από καρέκλα εάν κάθονται πολλή ώρα. Ακόμη μπορεί να δυσκολεύονται να κάνουν δουλειές όπως να πλυθούν, να χτενιστούν ή να ντυθούν. Σε ένα ποσοστό ο πόνος και η δυσκαμψία είναι τόσο σοβαρά, ώστε ακόμα και η αυτοεξυπηρέτηση είναι δύσκολη.

Ο θεράπων ιατρός μπορεί να καταλάβει ότι δεν πρόκειται για αρθρίτιδα, αφού κατά την εξέταση και την ψηλάφηση δεν πονούν οι αρθρώσεις, αλλά οι μυϊκές μάζες. Στον εργαστηριακό έλεγχο συνήθωδ εμφανίζεται ήπια αναιμία, μέτρια αύξηση των τρανσαμινασών (ένζυμο του ήπατος) αλλά και υψηλές τιμές Ταχύτητας Καθίζησης Ερυθρών και C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP).

Η κροταφική αρτηρίτιδα αποτελεί φλεγμονή της κροταφικής αρτηρίας του κρανίου, αυτής δηλαδή που βρίσκεται στους κροτάφους. Μπορεί να προσβάλει όμως και αρτηρίες του αυχένα και των άνω άκρων. Εισβάλλει συνήθως αθόρυβα και περνάνε αρκετές εβδομάδες ή μήνες μέχρι να διαγνωστεί. Λιγότερο συχνά η έναρξη είναι αιφνίδια με συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη.

Τα γενικά συμπτώματα είναι κακοδιαθεσία, εύκολη κόπωση, πυρετός (μερικές φορές μέχρι 39 βαθμούς Κελσίου), απώλεια βάρους καθώς και ρευματική πολυμυαλγία. Τα ειδικά συμπτώματα είναι αυτά που σχετίζονται με τη φλεγμονή των αρτηριών και τη μείωση της αιμάτωσης των περιοχών που παίρνουν αίμα από αυτές. Τα κυριότερα από αυτά είναι πονοκέφαλος, ευαισθησία του κρανίου, πόνος και κόπωση του σαγονιού κατά τη μάσηση και την ομιλία, διαταραχές της όρασης, καθώς και βήχας ή πόνος στον αυχένα. Ο θεράπων ιατρός εξετάζει τις κροταφικές αρτηρίες που είναι ερυθρές, παχυσμένες και επώδυνες στην ψηλάφηση. Η απώλεια όρασης είναι η πιο σοβαρή επιπλοκή της νόσου και συμβαίνει στο 15% των ασθενών. Είναι αιφνίδια και ανώδυνη και οφείλεται συνήθως σε βλάβη της οφθαλμικής αρτηρίας. Η άκρως απαραίτητη οφθαλμολογική εξέταση μπορεί να αναδείξει παθολογικά ευρήματα σ' αυτές τις περιπτώσείς.

Στον εργαστηριακό έλεγχο συνήθωδ εμφανίζεται ήπια αναιμία, ήπια αύξηση των αιμοπεταλίων, μέτρια αύξηση των τρανσαμινασών (ένζυμα του ήπατος) αλλά και υψηλές τιμές Ταχύτητας καθίζησης Ερυθρών και C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP).

Η διάγνωση γίνεται με βάση την κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά ευρήματα και επιβεβαιώνεται με βιοψία της κροταφικής αρτηρίας.

Πως αντιμετωπίζονται

Η βασική θεραπεία και των δύο παθήσεων είναι κάποιο κορτικοστεροειδές φάρμακο από το στόμα, όπως για παράδειγμα η πρεδνιζολόνη. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν εν μέρει στον έλεγχο του πόνου, αλλά δεν ενδείκνυνται για μακροχρόνιο χρήση, ούτε έχει βρεθεί ότι προλαμβάνουν τις αγγειακές επιπλοκές. Σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στα κορτικοστεροειδή χορηγούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Στη ρευματική πολυμυαλγία η δόση του χορηγούμενου κορτικοστεροειδούς είναι χαμηλή και η υποχώρηση των συμπτωμάτων είναι τόσο άμεση, ώστε αν δεν συμβεί αυτό, αμφισβητείται η διάγνωση. Στην κροταφική αρτηρίτιδα απαιτείται μεγαλύτερη δόση κορτικοστεροειδούδ και η υποχώρηση των συμπτωμάτων είναι βραδύτερη.

Η διάρκεια θεραπείας της ρευματικής πολυμυαλγίας κυμαίνεται από 1 έως 3 έτη. Αντίθετα, η θεραπεία της κροταφικής αρτηρίτιδας θεωρείται πιο χρόνια και έχει περισσότερες τάσεις υποτροπής. Ταυτόχρονα με τη μακροχρόνια χορήγηση κορτικοστεροειδών ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει αντιοστεοπορωτική αγωγή για την αποφυγή ανάπτυξης οστεοπόρωσης οπό τη μακροχρόνια λήψη των κορτικοειδών. Επίσης, ο ασθενής που λαμβάνει μακροχρόνια κορτιζόνη πρέπει να εξετάζεται τακτικά από καρδιολόγο και οφθαλμίατρο γιατί η χρόνια χρήση κορτιζόνης μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριακή υπέρταση αλλά και σε οφθαλμικό καταρράκτη.

Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλόπουλος
Λέκτορας Ορθοπαιδικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ορθοπαιδικός Χειρουργός στο Νοσοκομείο METROPOLITAN
www.sportsorthopaedics.gr

Εικ.1: Ανατομία του επιπολής οπίσθιου διαμερίσματος της κνήμης

ΑΝΑΤΟΜΙΑ

Ο Αχίλλειος τένοντας (Εικ.1) είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος τένοντας στο ανθρώπινο σώμα. Η μέγιστη δύναμη που έχει μετρηθεί για τον Αχίλλειο τένοντα είναι 3786Ν που αντιστοιχεί σε δύναμη περίπου ίση με 6-8 φορές το βάρος του σώματος κατά τη διάρκεια επίπονων δραστηριοτήτων.

ΑΙΤΙΑ

Η ρήξη συμβαίνει ύστερα από αναπήδηση (βόλεϊ-μπάσκετ) ή από άμεση πλήξη ή κατά τη διάρκεια δρόμου ταχύτητας τη στιγμή συνήθως της επιτάχυνσης και έχει να κάνει σε ποσοστό πάνω από 80% με ερασιτέχνες αθλητές μεγαλύτερους των 35 - 40 ετών. Η ρήξη αυτή υπολογίζεται ότι είναι η 3η πιο συχνή ρήξη τένοντα στον ανθρώπινο οργανισμό, μετά τη ρήξη του υπερακανθίου στον ώμο και του τετρακέφαλου στον μηρό, με αναλογία ανδρών/γυναικών (♂/♀) από 2:1 σε 12:1. Το σημείο της ρήξης εμφανίζεται στη μυοτενοντώδη συμβολή 12,1%, στην κατάφυση 4,6% και 3,5cm κεντρικά της κατάφυσης 83%.
Ο πιο συχνός μηχανισμός είναι κατά τη φάση της απογείωσης (τρέξιμο, άλμα) έχουμε σύσπαση του γαστροκνημίου μυός, αλλά σε αυτή τη σύσπαση ανθίσταται το βάρος του σώματος και ο τένοντας ρήγνυται. Άλλος μηχανισμός είναι η άμεση πλήξη του τένοντα, όταν αυτός είναι σε σύσπαση και το ανοικτό τραύμα αυτού. Πολλές φορές μπορεί να υπάρχει ήδη μια εκφύλιση του τένοντα λόγω ηλικίας (πιο συχνή σε μεσήλικες) ή από τη χρήση ουσιών όπως κορτιζόνη, κινολόνες ή παθήσεων όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια και άλλα.

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

Η ρήξη συμβαίνει κυρίως σε απόσταση από 2 έως 6 εκ. από την κατάφυση του αχίλλειου στη πτέρνα, στην περιοχή δηλαδή που από αγγειογραφικές μελέτες είναι η περιοχή με τη λιγότερη αιμάτωση. Συγκεκριμένα η αιμάτωση του προέρχεται περιφερικά από ενδοοστικά αγγεία της πτέρνας και κεντρικά από μυϊκούς κλάδους, από τα αγγεία της κνήμης. Όμως, η κύρια παροχή αίματος του είναι μέσω του μεσοτενόντιου από την πρόσθια επιφάνεια. Καθώς μεγαλώνουμε η πρόσθια αλλά και γενικά η αιμάτωσή του μειώνεται, όπως και η ελαστικότητα του, με αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί στην περιοχή αυτή γίνονται αδύνατοι να επιδιορθωθούν σωστά προδιαθέτοντας σε τραυματισμό.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ - ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Εικ.2: Thomson ή Simmond's «sqweeze test»

Εικόνα 3: (ΑΡ) φυσιολογική MRI της ποδοκνημικής με ακέραιο τον Αχίλλειο τένοντα. Στο κέντρο και (αρ) φαίνεται ο Αχίλλειος τένοντας με διαφοροποίηση της φυσιολογικής μορφολογίας του με αύξηση του μαγνητικού σήματος αρκετά εκατοστά από την κατάφυσή του στην πτέρνα, όπου το κενό έχει γεμίσει με υγρό (βελάκι).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία στη διεθνή βιβλιογραφία για τη ρήξη του Αχίλλειου τένοντα είναι αντιφατική. Υπάρχουν οι θιασώτες της συντηρητικής και αυτοί της χειρουργικής αντιμετώπισης.
Συγκεκριμένα, η συντηρητική αντιμετώπιση προτείνεται σε περιπτώσεις που η ρήξη είναι οξεία (πρώιμη) και όταν κατά την παθητική πελματιαία κάμψη του ποδός υπάρχει η ψηλαφητή αίσθηση ότι εξαφανίζεται το κενό μεταξύ των δυο άκρων του τένοντα. Τότε, το σκέλος τοποθετείται σε κνημοποδική μπότα Εικ.4, ειδική για ρήξη Αχίλλειου τένοντα, έχοντας την ποδοκνημική σε ιπποποδία, χωρίς φόρτιση του σκέλους.

Εικ 4: Ειδική μπότα που χρησιμοποιούμαι είτε στη συντηρητική είτε μετά το χειρουργείο

Προοδευτικά, αρχίζει η μερική φόρτισή του συνήθως από τις τρεις βδομάδες, μέχρι την πλήρη φόρτιση στις 6 βδομάδες με τη μπότα. Η ποδοκνημική σε διάστημα 8-10 βδομάδων έρχεται σε ορθή γωνία, καθώς αφαιρούμε τα εσωτερικά μαξιλάρια που υπάρχουν στη ειδική μπότα κάθε 7-10 μέρες (5 τον αριθμό). Έτσι, σε διάστημα 8-10 εβδομάδες από τον τραυματισμό αφαιρείται πλήρως η μπότα και ξεκινάνε η φυσικοθεραπείες. Το ποσοστό επαναρήξεων στη διεθνή βιβλιογραφία της συντηρητικής αντιμετώπισης είναι 12%, ενώ μετά από χειρουργική αποκατάσταση είναι 2%.
Η χειρουργική αντιμετώπιση προτείνεται συνήθως σε αθλητές ή σε ασθενείς που θέλουν πιο άμεση και ασφαλή λύση και είναι προτιμότερο να γίνεται άμεσα, τις πρώτες μέρες. Υπάρχουν οι ανοικτές μέθοδοι και η διαδερμική. Η κύρια ανοικτή μέθοδος, την οποία και προτιμούμε στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτή με τομή 4-5 εκ. στην οπίσθια έσω επιφάνεια της ποδοκνημικής, 1εκ περίπου από την έσω επιφάνεια του Αχίλλειου τένοντα, με τελικοτελική συρραφή των δύο άκρων είτε με Bunnell είτε με Krackow τεχνική Εικ.5. Η διαδερμική μέθοδος χωρίς τομή γίνεται με διαδερμικά ράμματα Νο 1 ή Νο 0 μη απορροφήσιμα με τη βοήθεια ευθείας βελόνας Εικ.5.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Στις περιπτώσεις που ο τένοντας παραμείνει αθεράπευτος, ο ασθενής δεν μπορεί να τρέξει, να πηδήξει να ανέβει και να κατέβει με ευκολία τις σκάλες, ενώ ο Thomson test είναι αρνητικό. Στην συντηρητική αντιμετώπιση της ρήξης του Αχίλλειου τένοντα η κύρια επιπλοκή είναι η επαναρήξη σε μεγαλύτερο ποσοστό από τη χειρουργική (12% αντί 2%), η κάκωση του γαστροκνημίου νεύρου και η επιμήκυνση του Αχίλλειου τένοντα που οδηγεί στη μειώσει της λειτουργικότητάς του. Στην χειρουργική οι κύριες επιπλοκές είναι η φλεγμονή του τραύματος και η αδυναμία σύγκλισης αυτού και γι αυτό έχει μεγάλη σημασία η χειρουργική τομή και ο γιατρός να είναι έμπειρος σε αυτού του είδους τις κακώσεις. Οι αρνητικοί προδιαθεσικοί παράγοντες για την επούλωση του τραύματος είναι η κακή διατροφή, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, η ρευματοειδή αρθρίτιδα και η γενική κατάσταση του ασθενούς.
Η αντιμετώπιση της ρήξης του Αχιλλείου τένοντα, επομένως είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα και μπορεί να αντιμετωπιστεί σωστά με διάφορους τρόπους. Η κινητοποίηση είναι άμεση με βακτηρίες μασχάλης και ανάλογα την περίπτωση επιστρέφει στις καθημερινές δραστηριότητές του τις πρώτες βδομάδες, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα και στις αθλητικές δραστηριότητες σε 10 -12 βδομάδες από τον τραυματισμό του. Για οποιαδήποτε απορία επικοινωνήστε μαζί μας.

Γράφει: Νικόλαος ∆. Μπενάρδος, MD, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης

Η νέα µέθοδος που έρχεται να δώσει λύση στα προβλήµατα της οσφυαλγίας, της αυχεναλγίας και της ισχιαλγίας µε ένεση είναι η έγχυση του ενδοδισκικού gel, η οποία µπορεί να αναβάλει ή και να µαταιώσει ένα χειρουργείο σπονδυλικής στήλης.
Η ετήσια συχνότητα εµφάνισης στο γενικό πληθυσµό της χαµηλής οσφυαλγίας µε ή χωρίς αντανάκλαση του πόνου σε ένα από τα δύο κάτω άκρα (ισχιαλγία) κυµαίνεται µεταξύ 9,9% έως 25%, κάτι που την καθιστά πιθανόν την πιο συχνή µορφή νευροπαθητικού πόνου.
Στο 90% των περιπτώσεων σε ασθενείς από 20 έως 50 ετών η ισχιαλγία οφείλεται σε κήλη µεσοσπονδύλιου δίσκου που ασκεί πίεση σε νεύρο-ρίζα. Η δισκοπάθεια -δισκοκήλη- ευθύνεται για πόνους στη µέση και τον αυχένα, δηλαδή τη γνωστή οσφυαλγία ή αυχεναλγία.
Η συχνότητα εµφάνισης είναι διπλάσια στους άντρες απ' ό,τι στις γυναίκες και συνήθως αφορά στα µεσοσπονδύλια διαστήµατα της οσφυοϊερής χώρας (Ο4-Ο5, Ο5-Ι1).
Βάσει µελετών η οσφυοϊσχιαλγία είναι ένα από τα συχνότερα αίτια επισκεψιµότητας στα τµήµατα επείγοντων περιστατικών στα νοσοκοµεία, µε αντίκτυπο τόσο στον ασθενή όσο και στο Εθνικό Σύστηµα Υγείας. Επιβαρυντικοί παράγοντες για εµφάνιση δισκοκήλης είναι η παχυσαρκία, το κάπνισµα, το ιστορικό οσφυαλγίας, το άγχος, η εργασία που απαιτεί παρατεταµένη περίοδο ορθοστασίας σε συνδυασµό µε πρόσθια κάµψη, βαριά σωµατική εργασία, η άρση βάρους και η πολύωρη παραµονή σε καθιστή θέση.

Αιτία και συμπτώματα

Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 33 σπονδύλους. Χωρίζεται στην αυχενική µοίρα (7 σπόνδυλοι), στη θωρακική (12 σπόνδυλοι), στην οσφυϊκή (5 σπόνδυλοι), στην ιερή (5 σπόνδυλοι) και στον κόκκυγα. Ανάµεσα στους σπονδύλους βρίσκεται ο µεσοσπονδύλιος δίσκος, η δοµή του οποίου συνίσταται κατά κύριο λόγο από νερό και πρωτεΐνες.
Ο µεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελεί το κύριο σταθεροποιητικό και στηρικτικό στοιχείο µεταξύ των σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Ο µεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από τον ινώδη δακτύλιο και τον πηκτοειδή πυρήνα. Ο ινώδης δακτύλιος περιβάλλει (αγκαλιάζει) τον πηκτοειδή πυρήνα, ο οποίος απορροφά κραδασµούς, δηλαδή λειτουργεί σαν αµορτισέρ για το σπόνδυλο.
Όταν καταστραφεί αυτή η δοµή και αλλάξει η σχέση µεταξύ του πηκτοειδούς πυρήνα και του ινώδους δακτυλίου, ο µεσοσπονδύλιος δίσκος χάνει τις µηχανικές του ιδιότητες, δηλαδή αλλάζει µορφή και έτσι έχουµε τη λεγόµενη δισκοπάθεια. Πολλές φορές λόγω της καταστροφής του ινώδους δακτυλίου ο πηκτοειδής πυρήνας εκβάλλει προς τα πίσω ή προς τα πλάγια δηµιουργώντας τις κήλες µεσοσπονδύλιου δίσκου, οι οποίες ασκούν πιεστικά φαινόµενα στο νωτιαίο σάκο ή σε κάποιο νεύρο-ρίζα. Η πίεση στο νωτιαίο σάκο ή σε κάποιο νεύρο προκαλεί πόνο, αιµωδίες (µουδιάσµατα), παραισθησίες ή σε σοβαρότερες µορφές µυϊκή αδυναµία ή ακόµα και πάρεση.

Πρωτοποριακή μέθοδος αντιμετώπισης δισκοκήλης

Η νέα µέθοδος θεραπείας της κήλης µεσοσπονδύλιου δίσκου επιτυγχάνεται µε έγχυση εµφυτεύσιµου gel υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση και µε τοπική αναισθησία µε λεπτή βελόνα µέσα στο µεσοσπονδύλιο δίσκο, στην περιοχή όπου βρίσκεται ο κατεστραµµένος πηκτοειδής πυρήνας.
Το ενδοδισκικό gel δρώντας ωσµωτικά (µε διαφορά πίεσης) συγκεντρώνει πάλι τον πηκτοειδή πυρήνα σε µια ενιαία µορφή και όλα τα αποσπασµένα τµήµατά του που έχουν δηµιουργήσει κήλες επαναδιοργανώνονται και τον επαναφέρουν, κατά το δυνατόν, στην αρχική του µορφή.
Έτσι, έχουµε ένα νέο πηκτοειδή πυρήνα, σαφώς καλύτερο από τον κατεστραµµένο, δηλαδή µε καλύτερες µηχανικές ιδιότητες. Γίνεται ανάπλαση-πλαστική του πηκτοειδούς πυρήνα, µε αποτέλεσµα να σταµατήσει η πίεση που ασκείται στο νεύρο και ο πόνος στο πόδι ή στο χέρι, αφού το τµήµα που πιέζει το νεύρο έχει επανέλθει στην αρχική του θέση.
Σταματά, λοιπόν, ο πόνος στο άκρο (ισχιαλγία, μηραλγία κ.λπ.) και ο εντοπισμένος πόνος στον αυχένα, στη ράχη ή στη μέση (οσφύ) που οφείλεται στη δισκοπάθεια.

Πώς εφαρμόζεται και από ποιον

Η διαδικασία της έγχυσης διαρκεί κατά μέσο όρο 20 λεπτά, τα δε αποτελέσματα εμφανίζονται από το πρώτο ημίωρο και ολοκληρώνονται μέσα σε 5 εβδομάδες. Το gel τοποθετείται από χειρουργό ορθοπαιδικό ή νευροχειρουργό υπό ακτινοσκόπηση, ο οποίος έχει εξειδίκευση στη χειρουργική σπονδυλικής στήλης και είναι εξοικειωμένος με μικροεπεμβατικές και ενδοσκοπικές τεχνικές.
Ο ασθενής φεύγει έπειτα από 2 ώρες από το νοσοκομείο περπατώντας και επιστρέφει άμεσα στην οικία του και στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Το βασικό πλεονέκτημα της θεραπείας της κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκουδισκοπλαστικής με την έγχυση του εμφυτεύσιμου gel είναι πως πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο, η οποία επιφέρει αποτελέσματα με μία μόνο έγχυση-ένεση.

Αποτελέσματα

Είναι μια μέθοδος που βρίσκει εφαρμογή στην πλειονότητα των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης καθότι το γενεσιουργό αίτιο των περισσότερων παθήσεων αυτών είναι η εκφύλιση του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Ο εκφυλισμένος μεσοσπονδύλιος δίσκος προκαλεί αστάθεια και περαιτέρω εκφυλιστικές αλλοιώσεις στη σπονδυλική στήλη, που μπορεί να οδηγήσουν σε στένωση του σπονδυλικού σωλήνα. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ο έντονος πόνος στη μέση (οσφυαλγία).
Με την έγχυση του gel θεραπεύονται όλες οι παραπάνω περιπτώσεις, εξαλείφοντας τον πόνο στη μέση και το πόδι.
Με αυτή τη μέθοδο θεραπείας της κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου επιτυγχάνονται υψηλά ποσοστά ίασης - ποσοστό επιτυχίας της μεθόδου 82%-91%. Με τον τρόπο αυτόν θεραπεύεται η κήλη χωρίς χειρουργική επέμβαση. Οι ασθενείς που υποβάλλονται στην έγχυση επιστρέφουν άμεσα στην εργασία τους καθώς δεν απαιτείται χρόνος ανάρρωσης μετά την έγχυση.

Απαντά ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Ανδρέας Καραγιάννης

Η βλάβη του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου είναι η πλέον κοινή κάκωση στο γόνατο και περίπου στο ήμισυ του αριθμού των βλαβών στο γόνατο. Μεταξύ των δύο φύλων, οι γυναίκες υπερτερούν σε αριθμό περίπου τέσσερις με οκτώ φορές, συγκριτικά με τους άνδρες. Η ρήξη του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου παρουσιάζεται σε πάνω από 175.000 ασθενείς στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κάθε χρόνο, οι περίπου 38.000 ασθενείς αφορούν σε παιδική ή εφηβική ηλικία και 40.000 είναι γυναίκες. Η επίπτωση των κακώσεων του προσθίου χιαστού είναι μεγαλύτερη σε άτομα που συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες όπως η καλαθοσφαίριση, το ποδόσφαιρο και το σκι. Είναι ένας σημαντικός τραυματισμός του γονάτου και οι ασθενείς που υφίστανται ρήξη του συνδέσμου αυτού, έχουν 78% κίνδυνο εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας 14 χρόνια μετά τον τραυματισμό τους, είτε χειρουργηθούν είτε αντιμετωπισθούν συντηρητικά. Αποτελεί μάλιστα την 6η συχνότερη επέμβαση από όλες τις ορθοπαιδικές επεμβάσεις που εκτελούνται κατ' έτος στην χώρα μας. Πώς όμως αντιμετωπίζεται στις μέρες μας η κάκωση του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου; Μας απαντάει ο ορθοπαιδικός χειρουργός Ανδρέας Καραγιάννης.

- Κύριε Καραγιάννη για να δώσουμε μια πιο σαφή εικόνα στους αναγνώστες μας, τι είναι ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος;

- Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος βρίσκεται στο κέντρο του γόνατος και πορεύεται διαγώνια, από την έσω επιφάνεια του έξω μηριαίου κονδύλου προς την κνήμη, αποτρέποντας την πρόσθια ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο οστό και παρέχοντας επίσης στροφική σταθερότητα στην άρθρωση του γόνατος.

- Πως γίνεται αλήθεια η ρήξη χιαστού συνδέσμου;

- Υπολογίζεται ότι μόνο το 30% των κακώσεων του πρόσθιου χιαστού είναι αποτέλεσμα άμεσης επαφής και πρόσκρουσης με άλλον αθλητή ή κάποιο αντικείμενο. Το 70% των κακώσεων αυτών συμβαίνουν με έμμεσο τρόπο όπου η κάκωση είναι συνήθως αποτέλεσμα απότομης επιβράδυνσης κατά την πραγματοποίηση ελιγμών «κοψίματος», περιστροφής, ή αποφυγής, αδέξιας προσγείωσης ή παιχνιδιού «εκτός ελέγχου».

- Ποιοι παθαίνουν συχνότερα πρόσθιο χιαστό;

- Υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει μεγαλύτερη επίπτωση των κακώσεων του πρόσθιου χιαστού σε γυναίκες αθλήτριες σε σύγκριση με άντρες αθλητές του ίδιου αγωνίσματος. Οι διαφορές που υπάρχουν στη σωματική διάπλαση, στη μυϊκή δύναμη και στον νευρομυϊκό έλεγχο έχουν ενοχοποιηθεί γι αυτό. Άλλες υποθέσεις που έχουν γίνει, προσπαθώντας να εξηγήσουν αυτή την διαφορά, αφορούν στην διαφορετική ευθυγράμμιση της πυέλου και των κάτω άκρων, στην αυξημένη χαλαρότητα των συνδέσμων και στην επίδραση των οιστρογόνων στους συνδέσμους. Στο προσωπικό υλικό που διαθέτουμε, από το 1995 και μετά, οι άνδρες υπερτερούν κατά πολύ των γυναικών, πιθανά του μικρού αριθμού γυναικών που αθλούνται στην χώρα μας συγκριτικά με άλλες χώρες.

- Πώς κάποιος μπορεί να υποψιαστεί ότι έχει υποστεί ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου;

- Τα συμπτώματα που εμφανίζονται αμέσως μετά από τον τραυματισμό είναι ακουστό «κλικ», έντονος πόνος, οίδημα και αίσθημα ότι το γόνατο κουνιέται. Τις περισσότερες φορές ο αθλητής θα προσπαθήσει να σηκωθεί και να συνεχίσει την αθλητική του δραστηριότητα όμως αμέσως θα καταλάβει ότι κάτι συμβαίνει στο τραυματισμένο του γόνατο. Επιπλέον αντιμετωπίζει έλλειμμα έκτασης γόνατος.

- Τι πρέπει να κάνει επομένως ο ασθενής αθλητής;

- Να πάρει τη γνώμη και τη γνώση ενός ειδικού. Συνήθως ο αθλητής – ασθενής θα πάει στο νοσοκομείο, θα κάνει ακτινογραφία στα εξωτερικά ιατρεία, ακτινολογικό έλεγχο, με αποτέλεσμα να τον δει τις περισσότερες φορές ένας μη ειδικός. Γεγονός όμως που δεν του δίνει λύση στο πρόβλημα. Οπότε είναι χρήσιμο να κάνει τη κρυοθεραπεία του και να πάρει τη γνώμη του ειδικού. Η λήψη καλού ιστορικού, η αναφορά στον μηχανισμό της βλάβης, η φυσική εξέταση, ο κλασικός ακτινολογικός έλεγχος στον οποίο εκτιμούμε την μορφολογία και την παθολογία των οστικών δομών του γόνατος (πρόσθια-οπίσθια ακτινογραφία σε κάμψη 45ο και σε φόρτιση αμφοτέρων των γονάτων, πλαγία ακτινογραφία σε ύπτια στάση και «κατ'εφαπτομένη» των επιγονατίδων) και η Μαγνητική Τομογραφία του γόνατος συμπληρώνουν την εμπειρία του ειδικού Ορθοπαιδικού και κάνουν πληρέστερη την ασφαλή διάγνωση των ρήξεων του συνδέσμου (πλήρης ή μερική, οξεία ή χρόνια).

Όσον αφορά στην φυσική εξέταση το Lachman-Noulis test είναι η πλέον ακριβής δοκιμασία για ρήξη ΠΧΣ. Εκτελείται με τον ασθενή σε ύπτια θέση και με κάμψη του γόνατος 25ο-30ο, ενώ η ίδια δοκιμασία με χρήση της συσκευής KT-1000 αποτελεί ακόμη μια ακριβέστερη μέθοδο για την ασφαλέστερη διάγνωση μιας μερικής ή πλήρους ρήξης του συνδέσμου, εκτιμώντας την πρόσθια ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με τους μηριαίους κονδύλους. Μια άλλη φυσική δοκιμασία είναι το Pivot-shift test κατά την οποία υπεξαρθρώνεται και ανατάσσεται ο έξω μηριαίος κόνδυλος στην προσπάθεια κάμψης-έκτασης του γόνατος. Εκτελούμε επίσης την Πρόσθια Συρταροειδή Δοκιμασία (σε ύπτια θέση ασθενούς και με το πάσχον γόνατο σε κάμψη 90Ο), ελέγχουμε επίσης, σε πρηνή θέση του ασθενούς, την εξωτερική και εσωτερική στροφή του άκρου ποδός σε κάμψη 30ο και 90ο των γονάτων, ολοκληρώνοντας την φυσική εξέταση του ασθενούς. Όλες οι φυσικές δοκιμασίες εκτελούνται πάντα συγκριτικά και για τα δύο γόνατα. Εκτός των παραπάνω δοκιμασιών προσωπικά εκτιμώ το γόνατο με το αρθρόμετρο (ΚΤ-1000), συγκρίνοντας πάντα τα δύο γόνατα, γεγονός που σε συνδυασμό με την εμπειρία μου, μου επιτρέπει να καθορίσω τις ρήξεις πρόσθιου χιαστού με ασφάλεια.

- Ποια είναι σήμερα η αντιμετώπιση της ρήξης πρόσθιου χιαστού;

- Η χειρουργική επέμβαση έχει πρωταρχική θέση για την αντιμετώπιση σύμπλοκων βλαβών (ρήξη προσθίου χιαστού σε συνδυασμό με βλάβη μηνίσκου και χόνδρινη βλάβη στο γόνατο). Σε επιλεγμένες περιπτώσεις ασθενών μπορεί να αποφασιστεί η αποφυγή του χειρουργείου και η συντηρητική αντιμετώπιση του ασθενούς. Πρόκειται για περιπτώσεις μεμονωμένης ρήξης προσθίου χιαστού σε άτομα:

Όσο αφορά τη χειρουργική θεραπεία, η μέθοδος που έχει επικρατήσει είναι η αντικατάσταση του συνδέσμου με τενόντιο μόσχευμα (συνδεσμοπλαστική).

Τα συνήθη μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι:

Τα μοσχεύματα αυτά έχουν αυξημένη πιθανότητα μεταφοράς νόσου, η ισχύς τους είναι μικρότερη, η βιολογική ενσωμάτωση των και η «συνδεσμοποίηση» του τένοντα θα γίνει σε πολύ αργότερο χρονικό διάστημα συγκριτικά με τα βιολογικά μοσχεύματα, οπότε και ο χρόνος αποκατάστασης θα είναι πολύ μεγαλύτερος. Επίσης εδώ θα πρέπει να αναφερθούν παράγοντες που σχετίζονται με την διαθεσιμότητα των μοσχευμάτων αυτών αλλά και το υψηλό κόστος τους. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο που έχει να κάνει με τα μοσχεύματα αυτά και που θεωρώ βασικό με την μέχρι τώρα εμπειρία μου, είναι ότι ενώ ένα πτωματικό μόσχευμα θα μπορώ να το χρησιμοποιήσω σε έναν ενήμερο ασθενή ο οποίος έχει μέχρι τώρα υποβληθεί σε δύο ή και τρείς επεμβάσεις κατά το παρελθόν (Revision) με χρήση δικών του μοσχευμάτων, δεν θεωρώ σκόπιμο να το τοποθετήσω σε έναν ασθενή ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία, κάτω των 30 ετών και ιδιαίτερα εάν δεν τον έχω ενημερώσει για το γεγονός αυτό, το οποίο θα μάθει πιθανά μετά το χειρουργείο του. Και τέλος τα συνθετικά μοσχεύματα που κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να χρησιμοποιούνται επιλεκτικά.

- Γιατί γίνεται η συνδεσμοπλαστική;

- Ο πρωταρχικός σκοπός της συνδεσμοπλαστικής του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου είναι η αποκατάσταση της σταθερότητας του γόνατος ώστε να επανέλθει στο προ της βλάβης επίπεδο σταθερότητας, η οποία θα είναι ίδια με το « υγιές» γόνατο, αν και δεν μπορεί να αποκαταστήσει πλήρως την φυσιολογική στροφική κινηματική του γόνατος. Στην χειρουργική λοιπόν του προσθίου χιαστού συνδέσμου αφαιρούμε το υπόλοιπο παραμένον φθαρμένο τμήμα του συνδέσμου και το αντικαθιστούμε με βιολογικό μόσχευμα τενόντων που παίρνουμε από τους οπίσθιους μηριαίους μύες ή από το μέσο τριτημόριο του επιγονατιδικού τένοντα σε συνδυασμό με τμήματα οστού και σχεδόν πάντα από τον ίδιο τον ασθενή μας («αυτομόσχευμα»).

- Ποιές είναι οι Πιθανές Επιπλοκές που συναντούμε στην χειρουργική πρακτική;

Οι συνήθεις επιπλοκές που εμφανίζονται, αν και σπάνιες, κατά την χειρουργική αντιμετώπιση είναι:

- Ποιοι ασθενείς μπορούν να χειρουργηθούν;

- Πάσχοντες που συμμετέχουν σε αθλητικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες που απαιτούν ελιγμούς περιστροφής, αλλαγής κατεύθυνσης ή επιτάχυνσης, καθώς και πάσχοντες που ασχολούνται με βαριά χειρονακτική εργασία πρέπει να κατευθύνονται προς την επιλογή της χειρουργικής θεραπείας. Συμπεριλαμβάνονται και πάσχοντες μεγαλύτερων ηλικιών οι οποίοι παλαιότερα δεν θεωρούνταν υποψήφιοι χειρουργικής θεραπείας. Το επίπεδο δραστηριότητας του πάσχοντος είναι αυτό που πρέπει να επηρεάζει την απόφαση του για επέμβαση και όχι η ηλικία του.

- Μπορούμε να περιγράψουμε και την τεχνική;

- Ο πρωταρχικός στόχος λοιπόν της χειρουργικής αποκατάστασης του πρόσθιου χιαστού, είναι η ανάκτηση της σταθερότητας του γόνατος σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προληφθεί περαιτέρω βλάβη στις χόνδρινες και μηνισκικές δομές του. Η αρθροσκοπική συνδεσμοπλαστική του ΠΧΣ καταλήγει σε υψηλά επίπεδα ικανοποίησης του ασθενούς και με καλά κλινικά αποτελέσματα, σύμφωνα με μελέτες και μετά από την 10-ετία από το χειρουργείο. Επιπλέον μετά το χειρουργείο οι περισσότεροι ασθενείς παραμένουν σε αθλητική δραστηριότητα και η συνδεσμοπλαστική του συνδέσμου προστατεύει τους μηνίσκους και τις χόνδρινες επιφάνειες από ρήξεις και βλάβες, όμως και σε αυτούς τους ασθενείς που είναι πλήρως ασυμπτωματικοί θα αναπτυχθεί κάποιου βαθμού οστεοαρθρίτιδα σε ποσοστό περίπου που μπορεί να φθάσει το 17%.

Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Ανδρέας Καραγιάννης
www.andreaskaragiannis.gr