Η κήλη του δίσκου μπορεί να προκαλέσει σοβαρό πόνο στην μέση. Συχνά η κήλη μπορεί να πιέζει κάποιες νευρικές ρίζες και να προκαλεί πόνο και στα άκρα. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν στις επόμενες εβδομάδες. Παυσίπονα και φυσικοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν. Η χειρουργική επέμβαση είναι μια επιλογή όταν τα συμπτώματα επιμένουν.

Κατανοώντας την δομή της σπονδυλικής στήλης

Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέρη του σώματος μας. Αποτελείται από ξεχωριστά οστέϊνα σώματα (σπόνδυλοι) που ενώνονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους που την κάνουν ευλύγιστη. Περιβάλλεται από ισχυρούς μύες και συνδέσμους που την ενισχύουν και την προστατεύουν.
Ο νωτιαίος μυελός είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται μέσα στην σπονδυλική στήλη που τον προστατεύει. Οι νευρικές ρίζες ξεκινούν από το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν ερεθίσματα από και προς τον εγκέφαλο.

Τι είναι κήλη δίσκου;

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από δύο μέρη: τον πηκτοειδή πυρήνα και τον ινώδη δακτύλιο. Ο πηκτοειδής πυρήνας βρίσκεται εσωτερικά του δίσκου και έχει ζελατινοειδή σύσταση. Ο ινώδης δακτύλιος αποτελεί το εξωτερικό στρώμα του δίσκου το οποίο είναι σκληρότερο. Η κήλη του δίσκου είναι μέρος του πηκτοειδούς πυρήνα που διέρχεται μέσω μιας ρήξης του ινώδους δακτυλίου και προβάλλει προς τα έξω.

Η κήλη του δίσκου μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε επίπεδο της σπονδυλικής στήλης αλλά η συνηθέστερη εντόπιση είναι η οσφυϊκή μοίρα.

Ποιοι μπορεί να έχουν μια κήλη δίσκου;

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει υποφέρει κάποτε από κάποιο επεισόδιο οσφυαλγίας. Σε κάτω από 1 στους 20 ασθενείς αυτό οφείλεται σε κήλη δίσκου. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για έναν απλό μυϊκό σπασμό. Από την άλλη πολλοί άνθρωποι (25-70%) μπορεί να έχουν κήλες δίσκων χωρίς να έχουν συμπτώματα. Πολλοί ασθενείς έρχονται αναστατωμένοι στο ιατρείο γιατί μια μαγνητική τομογραφία (MRI) έδειξε την ύπαρξη κάποιων δισκοκηλών. Η μαγνητική τομογραφία δεν αποτελεί ένδειξη για χειρουργείο εφόσον οι απεικονισμένες κήλες δεν συσχετίζονται με την κλινική εικόνα. Οι ενδείξεις της μαγνητικής τομογραφίας έχουν σημασία μόνο εφόσον συσχετίζονται με τα συμπτώματα.
Η συνηθέστερη ηλικία που θα αναπτυχθεί μια κήλη είναι μεταξύ των 30-50 ετών. Οι άνδρες υποφέρουν σε διπλάσια συχνότητα από τις γυναίκες.

Τι προκαλεί την κήλη του δίσκου;

Αν και δεν είναι γνωστή η αιτία της δισκοκήλης φαίνεται ότι υπάρχει μια γενετική προδιάθεση. Έτσι, σε κάποιους ανθρώπους η εξωτερική στοιβάδα του μεσοσπονδύλιου δίσκου (ινώδης δακτύλιος) είναι πιο αδύνατη και τείνει να ραγεί όταν εξασκούνται δυνάμεις, όπως κατά την άρση βαρέων αντικειμένων ή μια άγαρμπη κίνηση της σπονδυλικής στήλης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της δισκοκήλης;

Οσφυαλγία

Ο πόνος συνήθως είναι σοβαρός και εντοπίζεται στην μέση. Ανακουφίζει η κλινήρης θέση και συνήθως χειροτερεύει κατά την προσπάθεια μετακίνησης, βηξίματος ή φταρνίσματος.

Ισχιαλγία

Όταν πιέζεται κάποια νευρική ρίζα ο πόνος μπορεί να αντανακλά στο ένα ή και στα δύο κάτω άκρα και συνήθως εντοπίζεται στη γλουτιαία χώρα, στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού, στην πρόσθια επιφάνεια της κνήμης, στην γαστροκνημία, στην πρόσθια επιφάνεια του άκρου ποδιού και στο μεγάλο ή στα μικρά δάκτυλα του ποδιού (ανάλογα με το ποιά νευρική ρίζα πιέζεται).
Μπορούν επίσης να γίνουν αντιληπτά κάποια μουδιάσματα, βελονιάσματα ή καψίματα στα πόδια. Επίσης η μυϊκή ισχύς μπορεί να επηρεαστεί.

Ιππουριδική συνδρομή

Αυτή είναι μια σπάνια αλλά πολύ σοβαρή επιπλοκή της δισκοκήλης. Σε αυτή την περίπτωση συμβαίνει, εκτός από την οξεία οσφυαλγία, ακράτεια ούρων και κοπράνων, υπαισθησία στην περιοχή το περινέου και αδυναμία των κάτω άκρων. Αυτή η συνδρομή απαιτεί επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση πριν η δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου γίνει μόνιμη. Αν διαπιστώσετε κάποια από αυτά τα συμπτώματα επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας.

Ποια είναι η εξέλιξη μιας δισκοκήλης;

Στις περισότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα υποχωρούν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Έρευνες, με διαδοχικές μαγνητικές, έχουν δείξει ότι η δισκοκήλη τείνει να συρρικνωθεί με την πάροδο του χρόνου. Μόνο σε 1 στους 10 ασθενείς μπορεί να επιμένει η συμπτωματολογία. Όταν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν μετά από 6 εβδομάδες τότε μπαίνει και η ένδειξη για χειρουργική επέμβαση.

Χρειάζεται να κάνω κάποιες εξετάσεις;

Ο γιατρό σας μπορεί να διαγνώσει την δισκοπάθεια από το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, εφόσον υποχωρήσουν τα συμπτώματα σε λίγες εβδομάδες, δεν χρειάζονται παρακλινικές εξετάσεις.
Αντιθέτως όταν τα συμπτώματα επιμένουν τότε ο ακτινολογικός έλεγχος και η μαγνητική τομογραφία προσφέρουν πληροφορίες για την προεγχειρητική εκτίμηση του ασθενούς. Η αξονική τομογραφία δεν προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά τη δισκοκήλη γιατί είναι μια εξέταση πού δείχνει καλύτερα τα οστικά στοιχεία και όχι τα μαλακά μόρια που θέλουμε να δούμε. Παρόλ' αυτά η ελληνική νομοθεσία αναγκάζει να γίνεται η αξονική πριν την μαγνητική τομογραφία επιβαρύνοντας τον ασθενή με ακτινοβολία ίση με περίπου 400 ακτινογραφίες και επιβαρύνοντας το δημόσιο με μια εξέταση που δεν ενδείκνεται για τον συγκεκριμένο λόγο.

Πως αντιμετωπίζεται η κήλη δίσκου;

Ασκήσεις και διατήρηση των καθημερινών δραστηριοτήτων

Συνεχίστε τις καθημερινές σας δραστηριότητες όσο αυτό είναι δυνατό. Βέβαια στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολο λόγω του έντονου πόνου. Παρόλ' αυτά μπορείτε να κινητοποιείστε σταδιακά όσο ο πόνος το επιτρέπει. Παλαιότερα συστήνονταν απόλυτος κλινοστατισμό ς μέχρι να υποχωρήσει ο πόνος, η μέθοδος όμως αυτή έχει εγκαταλειφθεί. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο δίσκος τρέφεται από την κίνηση και αυτό βοηθάει στην ανάρρωση. Ως κανόνα πρέπει απλώς να αποφύγετε τις κινήσεις που καταλαβαίνετε ότι ενοχλούν. Ασκήσεις ελεύθερου σώματος και ασκήσεις ενδυνάμωσης ραχιαίων και κοιλιακών μυών βοηθούν στην αποφυγή υποτροπής της δισκοκήλης.

Φαρμακευτική αγωγή

Τα παυσίπονα μπορεί να βοηθήσουν αλλά με την προϋπόθεση ότι θα συνεχίσετε να προστατεύετε την μέση σας και δεν θα επιστρέψετε σε βαριές εργασίες πριν αναρρώσετε. Διαφορετικά μόλις περάσει η δράση του παυσίπονου θα επιστρέψει ο πόνος δριμύτερος. Τα παυσίπονα που θα σας χορηγήσει ο γιατρός σας μπορεί να είναι μόνο μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή συνδυασμοί αυτών με οποιοειδή και μυοχαλαρωτικά.

Φυσικοθεραπεία

Παρότι στις περισσότερες περιπτώσεις η δισκοκήλη θα υποχωρήσει από μόνη της, η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην γρηγορότερη ανάρρωση. Ένα σωστό πρόγραμμα αποκατάστασης προσαρμοσμένο στιν ανάγκες του κάθε ασθενή, βοηθάει όχι μόνο στην αντιμετώπιση του πόνου αλλά και τον εκπαιδεύει πως να εκτελεί με σωστό τρόπο τις καθημερινές δραστηριότητες ώστε να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής των συμπτωμάτων.

Επισκληρίδιος έγχυση

Όταν επιμένει ο πόνος υπάρχει η επιλογή της επισκληρίδιας έγχυσης τοπικού αναισθητικού και κορτιζόνης. Αυτή είναι αποτελεσματική μόνο στους μισούς ασθενείς, γίνεται μόνο για λόγους αναλγησίας αλλά δεν θεραπεύει την αιτία του πόνου και για αυτό η δράση της είναι παροδική.

Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι ένδειξη για τους ασθενείς που επιμένει η συμπτωματολογία περισσότερο από 6 εβδομάδες. Ανάλογα με το πρόβλημα υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές. Στην περίπτωση μιας απλής δισκοκήλης αρκεί μια μικροδισκεκτομή που πραγματοποιείται με μικροσκόπιο ή μεγενθυντικούς φακούς (λούπες). Σε αυτή την περίπτωση από την επόμενη μέρα της επέμβασης μπορείτε να φύγετε από το νοσοκομείο και να επιστρέψετε στις δραστηριότητες σας. Όταν οι κήλες αφορούν περισσότερα από δύο επίπεδα ίσως χρειαστεί και σταθεροποίηση με σπονδυλοδεσία. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να μπούν υλικά (βίδες και μεταλλικές ράβδοι) και η ανάρρωση θα είναι πιο παρατεταμένη.

Ο σκοπός του χειρουργείου είναι να αφαιρεθεί το μέρος του δίσκου που πιέζει την νευρική ρίζα και να αφαιρεθεί ελάχιστη ποσότητα οστού ώστε να δίνει χώρο στα νεύρα. Η απλή μικροδισκεκτομή δεν προκαλεί αστάθεια της σπονδυλικής στήλης. Αυτή η επέμβαση είναι από τις πιο θεαματικές της ορθοπαιδικής με την έννοια ότι ο ασθενής ανακουφίζεται άμεσα. Όμως υπάρχει 10% πιθανότητα υποτροπής της κήλης στο ίδιο επίπεδο. Επίσης επειδή υπάρχει γενετική προδιάθεση δεν αποκλείεται να αναπτυχθούν κήλες και σε άλλα επίπεδα της σπονδυλικής στήλης.

Μπορώ στο μέλλον να αποφύγω άλλες υποτροπές δισκοκήλης;

Υπάρχει, όπως ήδη είπαμε, μια γενετική προδιάθεση για την ανάπτυξη δισκοκήλης και τίποτα δεν εξασφαλίζει ότι δεν θα έχετε μια υποτροπή ή μια κήλη σε άλλο επίπεδο. Όμως η διατήρηση των καθημερινών σας δραστηριοτήτων και η τακτική γυμναστική χωρίς βάρη (pilates, yoga, aerobic, κολύμβηση, κ.ά) συμβάλλει στο να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής της δισκοκήλης. Επίσης οι ασκήσεις και γενικά η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση των καθημερινών δραστηριοτήτων που μπορείτε να μάθετε σε ένα πρόγραμα φυσικοθεραπείας βοηθούν σημαντικά. Γενική αρχή είναι να «ακούτε το σώμα σας» και να αποφεύγετε να υποβάλετε τη μέση σας σε καταπονήσεις αλλά ταυτόχρονα να διατηρείτε τις δραστηριότητες σας.

Μια νέα, ιατρική τεχνική για την αναγέννηση των μαλλιών με τη χρήση βλαστοκυττάρων δίνει λύση σε άντρες και γυναίκες με λεπτή τριχοφυΐα και αραίωση. Η θεραπεία βασίζεται στην απομόνωση μεγάλου αριθμού πρωτεϊνών, που αποδεσμεύονται από τα βλαστοκύτταρα λίπους. Η καινοτόμος θεραπεία έχει αναπτυχθεί κι εφαρμόζεται ατην Ελλάδα με τη συνεργασία του Κέντρου Πλαστικής Χειρουργικής «Αισθητική Ανάπλαση» και της πρωτοπόρου εταιρίας αναγεννητικής βιοτεχνολογίας «Theracell».

Η απομόνωση βλαστοκυττάρων από το λίπος αποτελεί μια επαναστατική επιστημονική τεχνική, με εντυπωσιακά αποτελέσματα και νέες προοπτικές στην αισθητική ιατρική. Πρόσφατες κλινικές μελέτες αποδεικνύουν ότι οι αναπλαστικές ιδιότητες των παραγώγων των βλαστοκυττάρων έχει εφαρμογές στην αισθητική ιατρική και πιο συγκεκριμένα στην ανάπλαση του δέρματος και στην αναγέννηση των μαλλιών. Ο εξειδικευμένος και πρωτοποριακός τρόπος παρασκευής αυτού του πλούσιου σε αυξητικούς παράγοντες «εκχυλίσματος», ενεργοποιεί την αναγέννηση και ανάπτυξη των μαλλιών, χωρίς να γίνεται μεταμόσχευση τριχοθυλακείων και βλαστοκυττάρων.

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι μέχρι και το 80% της δράσης των βλαστοκυττάρων οφείλεται στην έκκριση ενός μεγάλου αριθμού βιομορίων, όπως είναι κυρίως οι αυξητικοί παράγοντες, οι κυτοκίνες και διάφορα ένζυμα. Πολύ συγκεκριμένα, τα βλαστοκύτταρα λίπους εκκρίνουν πάνω από 700 τέτοιες πρωτεΐνες, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπλαση και αναγέννηση ιστών. Οι πρωτεΐνες αυτές δρουν στο σημείο της εφαρμογής τους:

• Ενεργοποιώντας άλλα κύτταρα του δέρματος (τους ινοβλάστες),
• Κινητοποιώντας άλλα κύτταρα να μεταναστεύσουν στο σημείο της βλάβης
• Παράλληλα προστατεύουν τα κύτταρα του δέρματος από το οξειδωτικό στρες

Η διαδικασία της θεραπείας περιλαμβάνει τέσσερα στάδια:

1. Συλλογή μιας πολύ μικρής ποσότητας λίπους,
2. Μεταφορά του λίπους στο εργαστήριο υπό ειδικές συνθήκες
3. Ενεργοποίηση των βλαστοκυττάρων,
4. Τοπική εφαρμογή της θεραπείας σε 4 μηνιαίες συνεδρίες

Τα παράγωγα των ενεργοποιημένων βλαστοκυττάρων μετά την εφαρμογή τους στο τριχωτό της κεφαλής, προωθούν την ανάπτυξη των θυλάκων της τρίχας. Επίσης, ενεργοποιούν τα βλαστοκύτταρα, που υπάρχουν ήδη στην περιοχή, έτσι ώστε αυτά να αρχίσουν να παράγουν νέα μαλλιά και να βελτιώνουν τα ήδη υπάρχοντα. Η τεχνική αποτελεί μια καλή, ενδεχομένως και τη μοναδική, αξιόπιστη, επιστημονική εναλλακτική λύση για ασθενείς που είτε δε θέλουν είτε δεν είναι κατάλληλοι για μεταμόσχευση μαλλιών. Ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα εμφανίζονται και σε λεπτή και κοντή τριχοφυΐα, η οποία δείχνει να παχαίνει και να μακραίνει.

Η εφαρμογή της νέας τεχνικής γίνεται εύκολα, με τοπική αναισθησία από τον εξειδικευμένο, καλά εκπαιδευμένο πάνω στο αντικείμενο ιατρό.

Γράφει: Ανδρέας Γιακουμεττής, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής (UΕΜS) και της ΕSΡRΑS

Κάθε άνθρωπος υφίσταται περίπου διακόσιους τραυματισμούς κάθε χρόνο, αλλά η πλειονότητα αφορά επιφανειακές κακώσεις του δέρματος που δεν δημιουργούν ουλές. Όταν όμως ο τραυματισμός είναι βαθύτερος, τότε η αποκατάσταση της συνέχειας του δέρματος πραγματοποιείται με τη δημιουργία ουλής, της οποίας η φυσιολογική εξέλιξη και συμπεριφορά δεν είναι πάντοτε η αναμενόμενη.

Ουλές δημιουργούνται και από άλλες αιτίες, όπως χειρουργικές επεμβάσεις, διάφορες φλεγμονές (π.χ. η ακμή) και βαθιά εγκαύματα. Οι ουλές μπορεί να είναι ευαίσθητες στην αφή και στις μεταβολές της θερμοκρασίας, να προκαλούν κνησμό και σπανιότερα ελαφρύ πόνο.

Οι περισσότερες ουλές με την πάροδο του χρόνου βελτιώνονται. Η περίοδος αυτή δεν είναι η ίδια για όλους. Ο μέσος όρος είναι περίπου ένας χρόνος. Οι ουλές, κόκκινες, σκληρές και ανελαστικές στο αρχικό στάδιο, σταδιακά γίνονται μαλακές, επίπεδες και αποκτούν απόχρωση που μοιάζει με το γύρω δέρμα. Από την άποψη της εμφάνισης, είναι γεγονός ότι δύσμορφες ουλές σε εμφανή μέρη του σώματος (όπως το πρόσωπο), ανεξάρτητα από τη βαρύτητά τους, μπορεί να δημιουργήσουν ψυχολογικές επιβαρύνσεις και σπανιότερα ψυχιατρικές καταστάσεις. Σε γενικές γραμμές, οι ουλές είναι ανεπιθύμητες. Η αντιμετώπιση και θεραπεία των ουλών δεν είναι πάντα εύκολη. Σε πρώτη φάση οι ουλές αντιμετωπίζονται με συντηρητικές μεθόδους, όπως κρέμες, αλοιφές και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα. Χρησιμοποιούνται επίσης ειδικά επιθέματα από σιλικόνη και ειδικές πιεστικές ενδυμασίες. Όταν οι ουλές δημιουργούν πρόβλημα λειτουργικό- παρεμποδίζουν δηλαδή τη φυσιολογική λειτουργία κάποιου μέρους του σώματος, όπως τα δάκτυλα- τότε καταφεύγουμε σε πλαστική χειρουργική επέμβαση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η Πλαστική Χειρουργική μπορεί να βελτιώσει την εμφάνισή τους, αλλάζοντας το σχήμα και τη φορά τους, κάνοντάς τις πιο στενές και επίπεδες κ.ο.κ. Η Πλαστική Χειρουργική, αντίθετα με ό,τι πιστεύει ο πολύς κόσμος, δεν είναι σε θέση με τα όσα είναι μέχρι σήμερα γνωστά να εξαφανίσει τις ουλές, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑonline

Τι είναι η γυναικομαστία;

Αποτελεί μια πολύ συχνή διαταραχή που αφορά ένα μεγάλο ποσοστό των εφήβων (60%) περίπου και των ενηλίκων σε ποσοστό 40%. Πρόκειται για μια ψηλαφητή μάζα κάτω από την θηλαία άλω η οποία είναι σκληρή και διαχωρίζεται εύκολα από το λίπος του μαστού. Σε πολλές πάλι περιπτώσεις δεν πρόκειται για πραγματική γυναικομαστία αλλά περισσότερο για την υπερτροφία του λιπώδους ιστού του μαστού.

Ποια είναι τα αίτια της γυναικομαστίας;

Είναι πολλαπλά τα παθολογικά αίτια αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιοπαθής δηλαδή χωρίς εμφανείς αιτίες. Ασθενείς που συνοδεύονται από γυναικομαστία είναι τα νεοπλάσματα των επινεφριδίων, ήπατος, όγκοι της υπόφυσης, σύνδρομο όπως το klinefeltεr και λήψη φαρμάκων όπως αναβολικά, ψυχοφάρμακα, καρδιολογικά φάρμακα και αυξητική ορμόνη. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ένας ενδελεχής ενδοκρινολογικός έλεγχος.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Από το ιστορικό, την κλινική εξέταση, τον ακτινολογικό έλεγχο με μαστογραφία και υπερηχογραφικό έλεγχο.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Η αντιμετώπιση της γυναικομαστίας είναι κριτική γιατί επηρεάζει την ψυχολογία του εφήβου ή και του ενήλικα άνδρα. Οάνδρας νιώθει άσχημα για το πρόβλημα του και αρνείται να γυμνωθεί στην παραλία με ένα αίσθημα ντροπής για το σώμα του. Οι τεχνικές οι οποίες εφαρμόζονται εξαρτώνται από την κάθε ξεχωριστή περίπτωση και από τον βαθμό της γυναικομαστίας και της ύπαρξης ή μη χαλαρού δέρματος. Οι περισσότερες περιπτώσεις γίνονται με τον συνδυασμό "μέθης" και τοπικής αναισθησίας ή γενική αναισθησία. Η λιποαναρρόφηση αποτελεί την μέθοδο εκλογής στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Αυτή γίνεται είτε με την κλασική "μηχανική" λιποαναρρόφηση είτε με τις σύγχρονες μεθόδους με την χρήση μηχανημάτων laser ή υπερήχων που αποσκοπούν στο "λιώσιμο" του λίπους και του υπερτροφικού μαζικού αδένα.

Σε άλλες περιπτώσεις συνδυάζεται η λιποαναρρόφηση με την χειρουργική αφαίρεση του αδένα από μια μικρή τομή πάνω στην θηλαία άλω. Άλλες πάλι βαρύτερες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν τεχνικές αφαίρεσης και δέρματος ειδικά σε πρώην παχύσαρκα άτομα που έχουν χάσει αρκετά κιλά και συνυπάρχει σημαντικού βαθμού χαλάρωσης του δέρματος.

Τα άτομα που χειρουργούνται συνήθως φεύγουν από το νοσοκομείο είτε την ίδια μέρα είτε την επόμενη το πρωί και επιστρέφουν στις δραστηριότητες τους μετά από 3-4 ημέρες. Απαραίτητος είναι ένας ειδικός κορσές που τοποθετείται στην περιοχή του στήθους για 20-30 ημέρες περίπου.

Γράφει: Γιώτα Καφρίτσα, Διευθύντρια Γαστρεντερολογικού Τμήματος Ευρωκλινικής Παίδων

Η κοιλιοκάκη είναι μία χρόνια πάθηση του εντέρου, που εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση μετά την κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν γλουτένη.

Για πρώτη φορά τη νόσο περιέγραψε ο Έλληνας ιατρός Αρεταίος, ενώ κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διαγνώστηκαν αρκετά περιστατικά στην Ευρώπη. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η κοιλιοκάκη θεωρούνταν νόσος σπάνια στα παιδιά, με συχνότητα που υπολογιζόταν στο 1/4.000. Σήμερα, όμως, θεωρείται η πιο συχνή γενετικά προκαθορισμένη νόσος με συχνότητα 1/100 - 200 σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Ακόμα μεγαλύτερη συχνότητα της νόσου παρουσιάζουν συγκεκριμένες ομάδες ασθενών με άλλα νοσήματα, όπως τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, σύνδρομο Down ή σύνδρομο Turner, καθώς και οι συγγενείς ασθενών με κοιλιοκάκη. Στην Ελλάδα δεν γνωρίζουμε ακριβώς την πραγματική συχνότητα, όμως υπολογίζεται ότι πρέπει να είναι αντίστοιχη με αυτήν της υπόλοιπης Ευρώπης.

Η γλουτένη βρίσκεται κυρίως στα δημητριακά, δηλαδή σε ό,τι παράγεται από σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι. Η κοιλιοκάκη θεωρείται αυτοάνοση νόσος, στην οποία ο οργανισμός ύστερα από έκθεση στη γλουτένη ενεργοποιεί ανοσολογικούς μηχανισμούς οι οποίοι προκαλούν βλάβη στην επιφάνεια του λεπτού εντέρου, καταστρέφοντας τις λάχνες του και επηρεάζοντας τη σωστή απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.

Συμπτώματα

Νεότερες εξελίξεις οδήγησαν στην κατανόηση της νόσου, η οποία καλύπτει φάσμα εκδηλώσεων κυρίως από το πεπτικό σύστημα, αλλά και εκδηλώσεις από άλλα συστήματα, ή, τέλος, είναι ασυμπτωματική.

Τα συμπτώματά της μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία μετά την ένταξη της γλουτένης στο διαιτολόγιο. Παρουσιάζει 2 χρονικές «αιχμές»:

• Παιδική ηλικία: 2 έτη.
• Στις μεγαλύτερες ηλικίες: 40 έτη.

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία και στα παιδιά:

• Στα βρέφη παρατηρούνται υποτροπιάζοντα συμπτώματα από το γαστρεντερικό.
• Στις μεγαλύτερες ηλικίες τα συμπτώματα είναι άτυπα.

Μπορεί να υπάρχουν διαταραχές των κενώσεων, συχνότερα διαρροϊκές κενώσεις, σπανιότερα δυσκοιλιότητα, ανορεξία, απώλεια βάρους ή ανεπαρκής πρόσληψη βάρους, μετεωρισμός κοιλίας, μειωμένη σωματική ανάπτυξη, καθυστέρηση της ήβης, σιδηροπενική αναιμία, κοιλιακά άλγη, οστεοπενία, δερματίτιδα, διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας κ.ά.

Τελευταία όμως έχει βρεθεί ότι οι ασθενείς με τα παραπάνω κλινικά συμπτώματα αποτελούν την κορυφή μόνο του παγόβουνου, διότι οι περισσότεροι που παρουσιάζουν κοιλιοκάκη είναι ασυμπτωματικοί και παραμένουν αδιάγνωστοι επί σειρά ετών, με αποτέλεσμα να έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές της (σιδηροπενική αναιμία, οστεοπόρωση, υπογονιμότητα, λέμφωμα του εντέρου κ.ά.).

Διάγνωση

Η υποψία της νόσου τίθεται μετά την ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων στον ορό του ασθενούς. Τα αντισώματα έναντι της τρανσγλουταμινάσης ιστού (tTG) και του ενδομυΐου (ΕΜΑ) είναι πολύ ειδικά και ευαίσθητα για την ανίχνευσή της. Πρόσφατα έχουν αναπτυχθεί και νέες μέθοδοι, που αφορούν σε αντισώματα έναντι πεπτιδίων που παράγονται από απαμίνωση της γλοιαδίνης και αφορούν σε IgA και IgG αντισώματα (DGPtest). Παρ' όλα αυτά, τα θετικά αντισώματα από μόνα τους δεν αρκούν για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της κοιλιοκάκης.

Η νόσος επιβεβαιώνεται με γαστροσκόπηση και με βιοψία του λεπτού εντέρου. Η εύρεση των χαρακτηριστικών αλλοιώσεων στον εντερικό βλεννογόνο και η κλινική ανταπόκριση του ασθενούς στη δίαιτα, συνοδευόμενη από την αρνητικοποίηση των ειδικών αντισωμάτων στον ορό και μόνο, θέτουν τη διάγνωση της κοιλιοκάκης.

Υπάρχει και γενετικός έλεγχος με μελέτη των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας. Τα αποτελέσματα για το HLA-DQ2/DQ8 χρησιμεύουν για να βοηθήσουν στη διάγνωση της νόσου σε αμφισβητούμενες περιπτώσεις.

Αντιμετώπιση

Η κοιλιοκάκη αντιμετωπίζεται με δίαιτα χωρίς γλουτένη εφ' όρου ζωής. Η τήρηση της δίαιτας φαίνεται πολύ δύσκολη αρχικά και χρειάζεται συνεργασία των ιατρών και των διαιτολόγων με την οικογένεια. Η δίαιτα περιλαμβάνει αποχή από τροφές που προέρχονται από τα σιτηρά, τη σίκαλη, το κριθάρι και τη βρώμη.

Υπάρχουν όμως σημαντικές πρακτικές δυσκολίες στην εφαρμογή της, καθότι η γλουτένη είναι πολύ διαδεδομένο συστατικό της δίαιτας, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η εφαρμογή της χωρίς γλουτένη, ιδιαίτερα όταν αυτή θα πρέπει να περιλάβει βιομηχανικά τυποποιημένες τροφές ή να καλύψει ανάγκες μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων, που περνούν πολλές ώρες μακριά από το σπίτι.

Η γλουτένη είναι συστατικό πολύ κοινό σε τυποποιημένα τρόφιμα. Επιπλέον, είναι δυνατόν να «επιμολύνει» την τροφή σε οποιαδήποτε φάση της παρασκευής της. Μόνο η αναγραφή στην ετικέτα της συσκευασίας ότι το προϊόν είναι ελεύθερο γλουτένης εξασφαλίζει τον ασθενή.

Στη διάθεση των ασθενών με κοιλιοκάκη υπάρχουν επίσης ειδικά προϊόντα ελεύθερα γλουτένης στα φαρμακεία. Η κλινική ανταπόκριση του ασθενούς στη δίαιτα είναι άμεση και τα κλινικά συμπτώματα υποχωρούν σε μερικές εβδομάδες, ενώ ο βλεννογόνος του εντέρου επανέρχεται στο φυσιολογικό μέσα σε 6 - 12 μήνες. Το σωματικό βάρος επανέρχεται και αυτό στο φυσιολογικό. Και το ίδιο ισχύει και με το ύψος, εφόσον η νόσος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα πριν από την εφηβεία. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη πρέπει να είναι αυστηρή και μόνιμη.

Μελλοντικές κατευθύνσεις υπάρχουν στην έρευνα και αφορούν στην ενζυμική θεραπεία με βακτηριακές ενδοπεπτιδάσες, φάρμακα όπως ανοσοτροποποιητές για την καταστολή της τρανσγλουταμινάσης. Επίσης, ελπιδοφόρα μπορεί να είναι και η εφαρμογή της βιοτεχνολογίας στην αγροκαλλιέργεια.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη κοιλιοκάκης και ιδιαίτερα εάν τα σιτηρά εισαχθούν στο διαιτολόγιο του βρέφους κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού, κατά τον 6ο μήνα και όχι νωρίτερα από τους 5 ή αργότερα από τους 7 πρώτους μήνες της ζωής. Παράλληλα, έχει βρεθεί ότι στη μείωση της κοιλιοκάκης βοηθά και η πρόληψη των γαστρεντερικών λοιμώξεων στη βρεφική ηλικία.

Χρειάζεται ευαισθητοποίηση τόσο των ιατρών όσο και της κοινωνίας για την πρώιμη ανίχνευση των ατόμων που πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο.

Απαραίτητη η συστηματική παρακολούθηση

Χρειάζεται σωστή ιατρική παρακολούθηση του ασθενούς κάθε 6-12 μήνες με:

1. Κλινική εξέταση και καταγραφή της ανάπτυξης του παιδιού.
2. Παρακολούθηση με έλεγχο των ειδικών αντισωμάτων για επιβεβαίωση και εξασφάλιση συμμόρφωσης στη δίαιτα.
3. Έλεγχος για τυχόν ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων σχετιζόμενων με την κοιλιοκάκη ή άλλων επιπλοκών που σχετίζονται με διατροφικά ελλείμματα, όπως η οστεοπόρωση.

Συχνά οι ασθενείς δεν συμμορφώνονται στη δίαιτα χωρίς γλουτένη. Η καθυστερημένη διάγνωση, η αδιαφορία και η άγνοια, εξαιτίας της οποίας τα άτομα καταναλώνουν τρόφιμα με προσμίξεις χωρίς να το θέλουν, και τέλος η αντικειμενική δυσκολία της εφαρμογής συγκεκριμένου διαιτολογίου είναι τα κυριότερα αίτια.

Η μη συμμόρφωση, όμως, προκαλεί βλάβες στον βλεννογόνο του εντέρου, με άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση της επιφάνειας απορρόφησης θρεπτικών συστατικών. Τα κοινότερα προβλήματα που προκύπτουν είναι η οστεοπενία και η σιδηροπενία, ενώ στα παιδιά παρουσιάζεται καθυστέρηση της σωματικής ανάπτυξης. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι στα άτομα που δεν ακολουθούν τη δίαιτα είναι αυξημένος ο κίνδυνος εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων ή/και κακοήθειας, όπως το λέμφωμα του εντέρου.

Ένα συχνό πρόβλημα που απασχολεί ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού είναι η δυσκοιλιότητα. Είναι ένα σύμπτωμα που παρατηρείται όλο και συχνότερα, καθώς σχετίζεται πολύ με τον σύγχρονο τρόπο ζωής.

Πολύς κόσμος πιστεύει λανθασμένα πως εάν δεν πηγαίνει καθημερινά στην τουαλέτα πάσχει από δυσκοιλιότητα. Τον όρο δυσκοιλιότητα όμως πρέπει να τον χρησιμοποιούμε όταν κάποιος έχει λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα, έντονη δυσκολία κατά την αφόδευση, αίσθημα ατελούς κένωσης, σκληρά κόπρανα ή κόπρανα «κατσίκας» ή αν χρησιμοποιεί χειρονακτικές τακτικές για την επίτευξη της κένωσης. Σχεδόν όλοι, σε κάποια φάση της ζωής τους, θα εμφανίσουν περιστασιακά δυσκοιλιότητα χωρίς να παραμένει σε χρόνια βάση.

Η χρόνια δυσκοιλιότητα εκτός από το γεγονός πως ταλαιπωρεί τους ασθενείς και χαλάει την ποιότητα ζωής τους, συνδέεται με την ανάπτυξη αιμορροΐδων, ραγάδων δακτυλίου, εκκολπωμάτων, πρόπτωσης εντέρου, και σπάνια απόφραξης του εντέρου.

Η δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται με δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες, λήψη αρκετής ποσότητας υγρών και σωματική άσκηση.  Όμως τα μέτρα αυτά σπάνια είναι αρκετά για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και συχνά καταφεύγουμε σε φαρμακευτικά σκευάσματα. Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων, τα περισσότερα είναι ασφαλή σε μακροχρόνια χορήγηση.

Η εφαρμογή της  βιοανάδρασης  (θεραπευτική τεχνική όπου ο πάσχων μαθαίνει να ελέγχει το νευρικό σύστημα να γυμνάζει τους μύες που σχετίζονται με την αφόδευση) μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες κινητικές διαταραχές. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση σοβαρών προβλημάτων.

Το θέμα την δυσκοιλιότητας είναι πολύ μεγάλο για να συνοψισθεί σε ένα άρθρο.   

Μηνύματα που πρέπει να πάρουμε είναι:

1. Όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωής τους θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα δυσκοιλιότητας
2. Οι συχνότερες αιτίες δυσκοιλιότητας είναι η δίαιτα που είναι φτωχή σε ίνες και η έλλειψη σωματικής άσκησης
3. Η κατάχρηση καθαρτικών πρέπει να αποφεύγεται.
4. Η λήψη σωστού ιατρικού ιστορικού και η φυσική εξέταση είναι απαραίτητη για τη σωστή αντιμετώπιση.
5. Η παρουσία συνοδών συμπτωμάτων όπως παρουσία αίματος στα κόπρανα, ανορεξία, αναιμία σε άτομο με πρόσφατη έναρξη δυσκοιλιότητας πρέπει να διερευνάται άμεσα για τον αποκλεισμό κακοήθειας

Γράφει: Mαντώ Κυπριανίδου, Γενική Ιατρός, Ευρωκλινική Αθηνών

Το hangover είναι το σύνολο δυσάρεστων συμπτωμάτων την επoμένη μιας ημέρας με μεγάλη λήψη αλκοόλ. Αρχικά η λέξη hangover, χρησιμοποιήθηκε τον 19ο αιώνα, για να περιγράψει μία ανεκπλήρωτη εργασία. Η έννοια «σύνδρομο επόμενης μέρας οινοπνευματοποσίας» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1904.

Τα ποιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι πονοκέφαλος, έντονη δίψα, ναυτία, υπερσιαλόρροια -πιθανόν και εμετός-, υπερευαισθησία στο φως και το θόρυβο, διαταραχές ύπνου και διάθεσης. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί, μαζί με τα προαναφερθέντα, να συνυπάρχει διάρροια, έντονη καταβολή δυνάμεων, αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, διαταραχές της συνειδήσεως με δυσκολία στην συγκέντρωση, καταθλιπτική διάθεση και υπνηλία που μπορεί να φθάσει μέχρι και το λήθαργο.

Τα συμπτώματα του hangover οφείλονται:

Στην αφυδάτωση. Η αιθανόλη αυξάνει την παραγωγή ούρων και έχει διουρητική δράση. Εκτός από την απώλεια νερού, έχουμε και απώλεια χρήσιμων ηλεκτρολυτών, όπως κάλιο και μαγνήσιο. Η αφυδάτωση είναι η κύρια αιτία του πονοκεφάλου, της κούρασης, της δίψας και του λήθαργου. Επίσης, η δράση του αλκοόλ στο στομάχι ευθύνεται για την υπερσιαλόρροια, τη ναυτία ή τον έμετο, τα οποία επιδεινώνουν την αφυδάτωση.
Στην υπογλυκαιμία. Κατά το μεταβολισμό της αιθανόλης από διάφορα ένζυμα μειώνεται η γλυκογένεση στο συκώτι. Παράλληλα, το αλκοόλ προκαλεί μεγάλη έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Από το συνδυασμό αυτών των διαδικασιών προκύπτει υπογλυκαιμία. Επειδή η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας του εγκεφάλου, η έλλειψή της είναι υπεύθυνη για την κόπωση, τις διαταραχές συνείδησης και διάθεσης.
Στην αιθανολική δηλητηρίαση. Τα προϊόντα διάσπασης της αιθανόλης από τα ηπατικά ένζυμα είναι τοξικά, όπως η ακεταλδεϊνη, που ευθύνεται για μερικά από τα συμπτώματα του hangover και συγκεκριμένα για την έντονη εφίδρωση, τη ναυτία και τον έμετο. Ορισμένες ουσίες που χρησιμοποιούνται για να γλυκάνουν και να βελτιώσουν τη γεύση των ποτών πιθανόν να εντείνουν τα συμπτώματα του hangover λόγω της τοξικότητάς τους.
Στη μείωση των επιπέδων της βιταμίνης Β12 στο αίμα, λόγω της υπερβολικής λήψης αλκοόλ. Τα συμπτώματα του hangover διαρκούν από μερικές ώρες μέχρι και 2-3 ημέρες μετά την τελευταία λήψη αλκοόλ. Το πόσο έντονα είναι εξαρτάται από την ποσότητα αλκοόλης στο αίμα. Το πόσο γρήγορα θα ξεπεραστούν τα συμπτώματα εξαρτάται από τον οργανισμό μας και από το πόσο συνηθισμένοι είμαστε στο αλκοόλ.
Δεν υπάρχουν συνταγές θεραπείας του hangover. To μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε ώσπου ο οργανισμός μας να μεταβολίσει το αλκοόλ που ήπιαμε.

Ορισμένες συμβουλές για να αποφύγουμε το hangover:

• Πρώτα απ' όλα, να μην πίνουμε υπερβολικές δόσεις αλκοόλ.
• Να μην πίνουμε οινοπνευματώδη με άδειο στομάχι. Θα πρέπει, αντιθέτως, να έχουμε πάρει ένα καλό γεύμα προηγουμένως και να τρώμε κάτι και κατά τη διάρκεια της πόσης. Με αυτόν το τρόπο μεγαλώνουμε το χρόνο απορρόφησης του αλκοόλ στο λεπτό έντερο και επίσης αποφεύγουμε την υπογλυκαιμία. Τα φρούτα είναι ιδιαιτέρως ευεργετικά.
• Να έχουμε πιει άφθονο νερό πριν, έτσι ώστε ο οργανισμός μας να είναι ενυδατωμένος. Ενδιάμεσα θα πρέπει να πίνουμε ένα ποτήρι νερό για κάθε ποτήρι αλκοόλ που καταναλώνουμε.
• Η λήψη 50mg βιταμίνης Β6 πριν και 50mg της ίδιας βιταμίνης κατά τη διάρκεια της οινοπνευματοποσίας βοηθά να μειωθούν τα συμπτώματα.
• Συνιστάται η κατανάλωση μόνο ενός είδους ποτού. Καλό είναι να αποφεύγονται τα κοκτέιλ και τα σκουρόχρωμα ποτά, τα οποία περιέχουν περισσότερες γλυκαντικές ουσίες.
• Πριν πάμε για ύπνο, θα πρέπει να καταναλώσουμε μεγάλη ποσότητα νερού, 50mg Βιταμίνης Β6 και ένα ελαφρύ σνακ ώστε να αποφύγουμε την υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της νύκτας.

Αν, παρ' όλα αυτά, δεν καταφέρουμε να αποφύγουμε το hangover, την επομένη καλό είναι να κοιμηθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο και να καταναλώσουμε όσο περισσότερο νερό γίνεται, μαζί με χυμούς φρούτων και ποτά με ηλεκτρολύτες. Καλό είναι να αποφύγουμε τον καφέ, διότι είναι διουρητικός και εντείνει την αφυδάτωση. Η λήψη αντιόξινων βοηθά να μειωθούν τα στομαχικά ενοχλήματα, ενώ ένα ήπιο αναλγητικό είναι χρήσιμο για τον πονοκέφαλο. Ένα πρωινό πλούσιο σε πρωτεΐνες και υδατάνθρακες (π.χ., φρυγανισμένο ψωμί με μέλι και αβγά, τα οποία περιέχουν κυστεϊνη, που βοηθά στην αποτοξίνωση του οργανισμού) είναι ό,τι καλύτερο για την υπογλυκαιμία.

Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, τα βιταμινούχα συμπληρώματα -κυρίως σύμπλεγμα βιταμινών Β- μαζί με αμινοξέα είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να προτείνουμε σε κάποιον που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα του hangover. Εννοείται πως το καλύτερο από όλα είναι να μην πίνουμε πολύ αλκοόλ και, κυρίως, να μην πίνουμε περισσότερο από όσο αντέχουμε.

Mαντώ Κυπριανίδου
Γενική Ιατρός
Ευρωκλινική Αθηνών

Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να διατηρεί την εσωτερική του θερμοκρασία (36,8 ± 0,4  ⁰ C) με τη βοήθεια θερμορυθμιστικών μηχανισμών που έχει. Αυτό του επιτρέπει να ζει σε περιβάλλοντα με μεγάλες διακυμάνσεις της εξωτερικής θερμοκρασίας (π.χ στους Πόλους, αλλά και στον Ισημερινό). Ο έλεγχος αυτών των μηχανισμών έχει έδρα στον εγκέφαλο.

Η θερμοπληξία είναι μια εξαιρετικά επείγουσα ιατρική κατάσταση, απειλητική για τη ζωή, η οποία οφείλεται σε ανεπάρκειες ή σε δυσλειτουργίες των θερμορυθμιστικών μηχανισμών. Εκδηλώνεται με εγκεφαλικές διαταραχές, υψηλότατο πυρετό και απουσία εφίδρωσης.

Για να συμβεί θερμοπληξία σε κάποιον άνθρωπο θα πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα τα εξής:

• Υψηλή εξωτερική θερμοκρασία με υψηλή υγρασία.
• Προδιάθεση του οργανισμού.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

Αναγνωρίστε τη θερμοπληξία

1. Δυνατός πονοκέφαλος.
2. Ατονία-δυσφορία.
3. Αίσθημα καταβολής δυνάμεων.
4. Τάση για λιποθυμία.
5. Πτώση της αρτηριακής πίεσης.
6. Ναυτία-εμετοί.
7. Ταχυκαρδία.
8. Απώλεια συνείδησης.

Οδηγίες αντιμετώπισης της θερμοπληξίας

• Αποφυγή έκθεσης στο ηλιακό φως.
• Αναζήτηση σκιερών και δροσερών μερών.
• Προτίμηση στα ελαφρά, άνετα και ανοιχτόχρωμα ρούχα.
• Χρησιμοποίηση καπέλου, γυαλιών ηλίου, ομπρέλας κα.
• Λήψη υγρών (νερό, αναψυκτικά, κατά προτίμηση φυσικούς χυμούς.).
• Διατροφή με ολιγοθερμική δίαιτα που θα περιλαμβάνει κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
• Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών

Ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες που μπορείτε να προσφέρετε σε κάποιον που εμφανίζει συμπτώματα θερμοπληξίας

• Μεταφορά του θερμόπληκτου, αμέσως, σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή κάτω από δένδρα, αν υπάρχουν!
• Τοποθέτηση ψυχρών επιθεμάτων στο πρόσωπο και στο κεφάλι του.
• Ψεκάστε το σώμα με δροσερό νερό.
• Αφαίρεση βαριών ρούχων για να αεριστεί το σώμα.
• Λήψη υγρών με μικρές ποσότητες αλατιού.
• Βάλτε τον ασθενή σε πλάγια θέση, ώστε να είναι σε έκθεση μεγάλη επιφάνεια του δέρματος στη ροή του αέρα.
• Καλούμε το ΕΚΑΒ για τη μεταφορά του σε νοσοκομείο.

Γράφει: Κωνσταντίνος Χαλκιάς, Ειδικός Παθολόγος, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής, Επιστημονικός Συνεργάτης Αθηναϊκής Κλινικής

Ο εμετός (ή εμετός όπως ορθότερα καλείται ιατρικά) είναι ένα από τα συνηθέστερα συμπτώματα που οδηγούν έναν ασθενή επειγόντως στο γιατρό, όχι μόνο λόγω της συχνότητάς του, αλλά κυρίως λόγω της ανησυχίας και της ιδιαίτερα δυσάρεστης αίσθησης που προκαλεί πάντα. Παρακάτω θα προσεγγίσουμε τα συνηθέστερα ερωτήματα που σχετίζονται με το συγκεκριμένο σύμπτωμα.

Τι το διαφορετικό χαρακτηρίζει τον εμετό; Η γαστρεντερίτιδα δεν είναι σχεδόν πάντα η αιτία του;

Θυμηθείτε ότι η γαστρεντερίτιδα χωρίς διάρροιες δεν είναι καθόλου συχνή. Είναι συχνό το λάθος να υποτιμάμε άλλους, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρούς λόγους για να αντιδράσει το πεπτικό μας σύστημα με την πρόκληση του εμετού, όπως είναι:

Οι συγκεκριμένες παθήσεις δεν διαγιγνώσκονται πολύ δύσκολα, αφού περιορίζονται όλες στην κοιλιά;

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι παθήσεις της κοιλιάς είναι από τις δυσκολότερες της διαφορικής διάγνωσης, λόγω του ότι εκεί υπάρχει πληθώρα οργάνων και σπλάχνων, ενώ τα συμπτώματα ή κλινικά σημεία που παράγουν, όταν πάσχουν, δεν είναι, τις περισσότερες φορές, καθόλου ειδικά.
Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εμετοί μπορούν να προκληθούν από βλάβες και άλλων συστημάτων του οργανισμού, όπως:

Είναι αναγκαίο, σε κάθε περίπτωση εμετού, να τρέχουμε στο νοσοκομείο;

Σε οποιαδήποτε προσβολή του εμετού κατά την οποία η αιτία δεν είναι προφανής (όπως, ας πούμε, υπερεμεσία της κυήσεως ή επιδημία γαστρεντερίτιδας με προσβολή και άλλων μελών της οικογένειας), θα ήταν σκόπιμο να αναζητήσουμε ιατρική συμβουλή.

Θα αναφέρουμε στο γιατρό μας με κάθε δυνατή λεπτομέρεια:

Τον τρόπο εισβολής: αν, π.χ., προηγήθηκε κατανάλωση αλκοόλ-όπως στην παγκρεατίτιδα-ή λιπαρού γεύματος-όπως στην χολοκυστίτιδα.
Το περιεχόμενο των εμετών: π.χ., αιμορραγικό:όπως σε πεπτικό έλκος ή νεοπλάσματα, χολώδες:όπως στην χολοκυστίτιδα ή τροφώδες.
Τα συνοδά συμπτώματα: ναυτία, ίλιγγος, κεφαλαλγία, πυρετός, ίκτερος: όπως σε ηπατική ή χολική απόφραξη, κοιλιακό άλγος, διάρροια-όπως σε γαστρεντερίτιδα.
Το ιστορικό άλλων νοσημάτων ή λαμβανόμενων φαρμάκων, και την τελευταία έμμηνο ρύση στις γυναίκες.

Θα του δώσουμε έτσι όλα τα στοιχεία για να αποφασίσει αν αρκεί η κλινική εικόνα για να τεκμηριωθεί η πιθανή διάγνωση. Αν όχι, θα πρέπει να εκτιμήσει από κοντά την κατάσταση και είναι πιθανόν να χρειαστεί να μας υποβάλει και σε κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις.

Μα στο τέλος αντιεμετικά φάρμακα δεν θα πάρω; Αν ο γιατρός μου δεν ανησυχεί για κάποια περίεργη ασθένεια, γιατί δεν παραμένω σπίτι περιμένοντας να μου περάσει;

Ας μην ξεχνάμε πως θα πρέπει να εκτιμηθεί και ο κίνδυνος πιθανών επιπλοκών από την παρατεινόμενη διάρκεια των εμέτων, ιδίως σε ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού όπως οι ηλικιωμένοι, οι διαβητικοί ή οι καρδιοπαθείς.
Σ' αυτές τις ομάδες ασθενών, η αφυδάτωση και οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές μπορεί να επιδεινώσουν τη γενική τους κατάσταση ανεξέλεγκτα, ενώ ακόμη και στον γενικό πληθυσμό η παράταση ισχυρών εμέτων μπορεί να προκαλέσει τοπικές βλάβες στο στομάχι ή τον οισοφάγο (αιμορραγία ή διάτρηση - σύνδρομο Mallory-Weiss).
Δεν θεωρείται, τέλος, σωστή η αλόγιστη χορήγηση αντιεμετικής αγωγής, ιδίως χωρίς ιατρική οδηγία, μια και μπορεί να προκαλέσει υπόταση, έκπτωση του διανοητικού επιπέδου (κίνδυνος εισροφήσεων!), αλλά και να συγκαλύψει σοβαρές υποκείμενες παθήσεις.
Είναι πάντα φρόνιμη η επανεκτίμηση της βαρύτητας του συνδρόμου έπειτα από λίγες ώρες. Θα συζητηθεί τότε αν θα χρειαστεί ο ασθενής να νοσηλευτεί και να λάβει και κατάλληλη ιατρική φροντίδα (αναπλήρωση των απωλειών σε υγρά και ηλεκτρολύτες) και αιτιολογικά τεκμηριωμένη αγωγή, ώστε να επιτευχθεί η γρηγορότερη και ασφαλέστερη αποκατάσταση της υγείας του.

Γράφει: Κωνσταντίνος Χαλκιάς, Ειδικός Παθολόγος, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής

Πώς ρυθμίζεται η θερμοκρασία στον άνθρωπο;

Ο βιολογικός «θερμοστάτης» του ανθρώπινου οργανισμού βρίσκεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και συντονίζει την ισορροπία παραγωγής και αποβολής θερμότητας από το σώμα ώστε να διατηρείται η μέση θερμοκρασία μας αμετάβλητη παρά τις αλλαγές στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, με τις χαμηλότερες τιμές της να παρατηρούνται το πρωί και τις υψηλότερες το βράδυ.

Έτσι η θερμοκρασία φυσιολογικά κυμαίνεται:

Τι είναι ο πυρετός και πώς δημιουργείται;

Ο όρος «πυρετός» προέρχεται από τη ρίζα πυρ (=φωτιά) και σημαίνει την αύξηση της θερμοκρασίας σώματος πάνω από τα φυσιολογικά όρια.
Πρακτικά ως πυρετό εννοούμε την αύξηση της θερμοκρασίας σώματος πάνω από 37ο C στη μασχάλη, ή μια αντίστοιχη αύξηση στο στόμα και το ορθό, που συντελείται μέσω της επαναρρύθμισης (από ενδογενή ή εξωγενή πυρετογόνα) του βιολογικού «θερμοστάτη» του οργανισμού σε υψηλότερα επίπεδα θερμοκρασίας που, μέσω αγγειοσύσπασης, αναστολή της εφίδρωσης και ρίγους.

Πότε η αυξημένη θερμοκρασία σώματος είναι πραγματικά πυρετός;

Δεν θα πρέπει να εκλαμβάνουμε ως πυρετό τις - συνήθως μικρές - αυξήσεις της θερμοκρασίας σώματος (0,3-0,6ο C) που συνδέονται με:

Η διαφορά με τον πυρετό είναι ότι σε όλες τις παραπάνω καταστάσεις ο βιολογικός θερμοστάτης λειτουργεί καλά και κινητοποιεί τους μηχανισμούς αποβολής θερμότητας, μόνο που αυτοί δεν επαρκούν για να ελαττώσουν τη θερμοκρασία, η οποία παραμένει, συνεπώς, ανεξέλεγκτα υψηλή.

Ποια είναι τα συνήθη αίτια του πυρετού;

Ο πυρετός, αν και «θορυβώδες» σύμπτωμα, είναι μια μη ειδική εκδήλωση που δεν παραπέμπει σε συγκεκριμένη ομάδα νόσων. Οι λοιμώξεις αποτελούν μακράν το συχνότερο αίτιο πυρετού. Πρώτα μάλιστα θα πρέπει να αποκλείονται οι κοινές λοιμώξεις (λοιμώξεις αναπνευστικού, ουρολοιμώξεις, ιογενή νοσήματα, λοιμώξεις χοληφόρων) και δευτερευόντως, επί αρνητικού ελέγχου για τις πρώτες, να αναζητούνται σπανιότερες λοιμώδεις νόσοι (όπως η ενδοκαρδίτιδα, ο μελιταίος πυρετός, η φυματίωση ή το AIDS).

Μη λοιμώδη νοσήματα που μπορούν να προκαλέσουν πυρετό είναι:

Πώς μπορούμε να καθοδηγηθούμε στη διάγνωση του ακριβούς αιτίου του πυρετού;

Σημαντικής βαρύτητας για την ορθή διάγνωση είναι τα στοιχεία του ιστορικού, που θα πρέπει να εκτεθούν στο θεράποντα γιατρό με κάθε λεπτομέρεια:

Τι θα πρέπει να κάνουμε όταν έχουμε πυρετό;

Να περιμένουμε μήπως μας περάσει, να επισκεφθούμε το γιατρό αμέσως ή να πάρουμε μόνοι μας θεραπεία;

Είναι καλό από το πρώτο κιόλας 24ωρο να αναφέρουμε την ακριβή συμπτωματολογία μας στον οικογενειακό μας γιατρό, έστω και τηλεφωνικώς. Εάν από τα λεγόμενα μας δεν προκύπτει κάποιο ανησυχητικό σύμπτωμα και ο πυρετός αποδοθεί σε κάποια κοινή (πχ ιογενή γριπώδη) συνδρομή, ο ιατρός θα συστήσει το πιθανότερο ανάπαυση, καλή ενυδάτωση (άφθονα υγρά) και λήψη κατάλληλων αντιπυρετικών. Εάν ο γιατρός κρίνει πως πρέπει να μας εξετάσει, καλό θα ήταν να μην αναβάλλουμε την επίσκεψη, ώστε να μη διαφύγει με την επιμελή αντικειμενική εξέταση η ανίχνευση ειδικών κλινικών σημείων (πχ ακροαστικά ή ψηλαφητικά ευρήματα) που θα οδηγήσουν σε συντομότερη αιτιολογική διάγνωση και θεραπεία, πιθανώς και μετά από διενέργεια ειδικών εργαστηριακών ή απεικονιστικών εξετάσεων.

Το να πάρουμε μόνοι μας θεραπείες (όπως αυθαίρετη λήψη αντιβιοτικών) εγκυμονεί κινδύνους όπως:

Επισφαλής είναι επίσης, και θα πρέπει να αποφεύγεται, η διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων «στα τυφλά», χωρίς καθοδήγηση από μια αρχική πιθανή ιατρική διάγνωση, κάτι που περισσότερη ανησυχία μπορεί ναεπιφέρει παρά ουσιαστική βοήθεια.

Κι αν ο πυρετός επιμένει; Μήπως είναι κάτι πιο σοβαρό;

Σημείο κλειδί στην αναγκαιότητα ανίχνευσης σπάνιων νοσημάτων είναι η διάρκεια της νόσου και η ανταπόκριση στην χορηγηθείσα αγωγή.

Έτσι, ο πυρετός που διαρκεί πχ. πάνω από μια εβδομάδα ή που δεν ανταποκρίνεται στην αρχική θεραπεία θα πρέπει να οδηγήσει στην αναζήτηση άλλου αιτίου (πχ ανοσοκαταστολή, απόστημα, συστηματική λοίμωξη όπως ο τυφοειδής πυρετός, η βρουκέλλωση ή η φυματίωση) ή πιθανόν και κακοήθη νεοπλασματικά νοσήματα.

Σημειώνεται πως ακόμη και στη σύγχρονη εποχή με την πληθώρα των διαγνωστικών εξετάσεων, υπάρχει ένα ποσοστό ασθενών που δεν βρίσκεται το ακριβές αίτιο του πυρετού τους ( «πυρετός αγνώστου αιτιολογίας»)  και που είτε θα δώσουν περισσότερα διαγνωστικά σημεία στη μακροχρόνια πορεία παρακολούθησής τους είτε θα υφεθεί ο πυρετός τους χωρίς τελική διάγνωση.

Τελικά ο πυρετός είναι χρήσιμος; Είναι σύμμαχος ή εχθρός μας;

Θα ήταν παράδοξο να έχει διατηρηθεί ο πυρετός ως ένας μηχανισμός απάντησης του οργανισμού σε εξωτερικούς βλαπτικούς παράγοντες, χωρίς αυτός να έχει πρακτική σημασία για την άμυνά του.

Αν αυτός αφεθεί ανεξέλεγκτος, από την άλλη, οι βλαπτικές συνέπειές του στον οργανισμό είναι δεδομένες: αυξάνει το καρδιακό έργο και μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια ή shock ή να προκαλέσει βλάβη σε όργανα όπως ο εγκέφαλος, οι μύες, η καρδιά ή τα αγγεία.

Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνούμε τη σημασία του πυρετού ως σύμπτωμα που μας προειδοποιεί για τη λήψη άμεσων μέτρων για την αποκατάσταση της υγείας μας, κάτι που τον κατατάσσει μεν στην κατηγορία του πιστού μας φύλακα, έστω κι αν θα πρέπει να... φυλαχτούμε λίγο από τα κοφτερά του δόντια!!!

Κωνσταντίνος Χαλκιάς
Ειδικός Παθολόγος
Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής
Συνεργάτης του Athens Colorectal Group
Επιστημονικός Συνεργάτης Αθηναϊκής Κλινικής
www.entero.gr