Γράφουν: Dr. med Γυφτάκης Παναγιώτης, Διευθυντής Καρδιολόγος, Φωτόπουλος Βασίλειος, Διευθυντής Καρδιοχειρουργός και Τασόπουλος Γεώργιος, Πνευμονολόγος, Εντατικολόγος, Ιατρικό Ψυχικού

Το 1929 εισήχθη στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Αμβούργου, από τον H.W. Knipping, η σπιροεργομετρία ως ιατρική εξεταστική μέθοδος. Έκτοτε, μετά από εξέλιξη και βελτίωση των τεχνικών δεδομένων καθώς και της χρήσης ειδικών προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών, η μέθοδος κατέστη πλέον εύκολα εφαρμόσιμη, ακριβής και αξιόπιστη, παρέχουσα πολύτιμες πληροφορία γύρω από τη λειτουργία των πνευμόνων, του καρδιοαγγειακού και μυϊκού συστήματος, κατά την διάρκεια της σωματικής κόπωσης του εξεταζομένου.

Πρόκειται για τη γνωστή δοκιμασία κοπώσεως, σε κυλιόμενο τάπητα ή εργομετρικό ποδήλατο, με παράλληλη σπιρομετρία, ήτοι μέτρηση της ροής, όγκου και σύσιασης του αναπνεόμενου αέρα. Η μέθοδος είναι γνωστή στην αγγλοαμερικανική βιβλιογραφία σαν Cardiopulmonary Exercise Testing (CPET, CPX).

Ο εξεταζόμενος αναπνέει μέσα από μάσκα ή μέσω επιστομίου, σε σύνδεση με μετρητή ροής (pneumotachograph), αισθητήρα-αναλυτή συγκέντρωσης οξυγόνου (O2) και αισθητήρα-αναλυτή συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακος (C02) του αναπνεόμενου αέρα.

Διά συσχετισμού και μαθηματικής ολοκλήρωσης (integral) των τιμών των ροών του αναπνεόμενου αέρα με τις συγκεντρώσεις των εντός αυτού O2 και CO2, αποδίδονται, οη line κατά τη διάρκεια της σπιροεργομετρίας, ο αερισμός των πνευμόνων (VE), η πρόσληψη οξυγόνου (VO2) και η αποβολή διοξειδίου του άνθρακος (VCO2) σε L/min ή ml/min, παράλληλα με την καταγραφή του ηλεκτροκαρδιογραφήματα.

Εξ' αυτών των μετρήσεων προκύπτουν και σύνθετες παράμετροι, που συμβάλλουν στην αξιολόγηση και ερμηνεία της σπιροεργομετρικής εξέτασης και απεικονίζονται διεθνώς σύμφωνα με την μέθοδο του καθηγητού Κ. Wasserman σε 9 γραφικές παραστάσεις (9-panel-plot).

Κατά τη μέγιστη κόπωση διαπιστώνονται:

Η πρόσληψη οξυγόνου μέχρι την πραγματοποίηση της μέγιστης κόπωσης αυξάνεται γραμμικά, αντιστοιχούντος του άνω άκρου της καμπύλης στο VO2peak. Σε περίπτωση που το άνω άκρο της καμπύλης μεταβαίνει σε plateau (level-ing off), πρόκειται για την αντικειμενικά μέγιστη δυνατή εκούσια προσπάθεια και κόπωση του εξεταζόμενου, καταδεικνύουσα την μέγιστη καρδιακή επίδοση και μέγιστη δυνατή πρόσληψη οξυγόνου (VO2max), μη επιδεχόμενη άλλη αύξηση.

Εκ του συσχετισμού του ρυθμού αποβολής του διοξειδίου του άνθρακος με το ρυθμό πρόσληψης οξυγόνου καθώς και εκ της σύγκρισης ενός εκάστου εκ των δύο με τον αερισμό των πνευμόνων καθίσταται δυνατή η ταυτοποίηση των μεταβολικών σταδίων της μυϊκής λειτουργίας κατά την αυξανόμενη κόπωση.

Η άμεση πηγή ενέργειας για τη μυϊκή συστολή είναι η τριφωσφορική αδενοσίνη (ΑΤΡ). Όμως, η προσφορά ενέργειας εκ της διασπάσεως της είναι βραχείας διαρκείας, γύρω στα 10 sec. Πέραν αυτού του χρόνου απαιτείται, για τη συνέχιση της μυϊκής συστολής, επανασύνθεση του ΑΤΡ από άλλες πηγές ενέργειας, κυρίως λιπαρών οξέων και υδατανθράκων.

Επί αυξανόμενης μυϊκής δραστηριότητας καθίστανται οι υδατάνθρακες Βαθμιαία αποκλειστική πηγή ενέργειας. Ο καταβολισμός των υδατανθράκων αρχίζει με την αναερόβια γλυκόλυση, ήτοι απουσία οξυγόνου, στο κυτταρόπλασμα και ολοκληρώνεται με την αερόβια γλυκόλυση υπό κατανάλωση οξυγόνου στο μιτοχόνδριο. Κατά την αναερόβια γλυκόλυση προκύπτει από ένα μόριο γλυκόζης ενέργεια σύνθεσης 2 μορίων ΑΤΡ. Η αερόβια γλυκόλυση όμως στην συνέχεια αποδίδει ενέργεια σύνθεσης 36 μορίων ΑΤΡ και ως εκ τούτου συνιστά για τον οργανισμό την κατ' εξοχήν πηγή ενέργειας. Επιτεινόμενης της μυϊκής κόπωσης σταδιακά δημιουργείται στο μυϊκό κύτταρο ένδοια οξυγόνου, με συνέπεια μέρος της αναερόβιας γλυκόλυσης να αδυνατεί να εξελιχθεί σε αερόβια καύση και αντ' αυτής να οδηγείται στην παραγωγή γαλακτικού οξέως, το οποίο επηρεάζει δυσμενώς, προς την όξινη κατεύθυνση, την οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού. Η εξουδετέρωση της γαλακτικής οξέωσης από τον οργανισμό οδηγεί σε επιπλέον παραγωγή CO2 και αύξηση αποβολής αυτού με τον αερισμό (κατανάλωση διττανθρακικών της αλκαλικής παρακαταθήκης).

Η μετάβαση στο εν λόγω μεταβολικό στάδιο ονομάζεται αναερόβιος ουδός ή VO2AT (ventilatory Ο2 anaerobic threshold). Πρόκειται για τη φάση κατά την οποία ο ρυθμός αποβολής του CO2 υπερβαίνει δυσανάλογα τον μέχρι τότε ρυθμό πρόσληψης Ο2 και ο αερισμός των πνευμόνων, ενώ παραμένει ανάλογος της αποβολής του CO2, αυξάνεται ως προς την πρόσληψη Ο2.

Ο εντοπισμός του αναερόβιου ουδού επιτυγχάνεται με την βοήθεια των γραφικών παραστάσεων τουmarinela δια της αναγνώρισης αυτών των συσχετισμών.

Η σπιροεργομετρία συμπληρώνεται με τον έλεγχο των μερικών τάσεων Ο2 και CO2 στο αρτηριακό αίμα, πριν και κατά τη διάρκεια της κόπωσης. Αυτές, σε συνδυασμό με τη σχέση του VCO2 προς το VO2 καθώς και τις μερικές τάσεις OO2 και O2 στον τελοεκπνευστικό αέρα, καθιστούν δυνατή την εξαγωγή συμπερασμάτων σε διαταραχές της αναλογίας αερισμού/ αιμάτωσης, της κατανομής αερισμού ή αιμάτωσης και της διαχυτικής ικανότητας των πνευμόνων, προς εντοπισμό του πάσχοντος οργάνου, ταυτοποίηση και εκτίμηση της νόσου.

Τα ευρήματα της σπιροεργομετρίας καθιστούν δυνατή την εξαγωγή ποικίλων συμπερασμάτων και ανάλυσης γύρω από τις επιδόσεις και εφεδρείες του οργανισμού. Η μέγιστη πρόσληψη Ο2 εκφράζει την επίδοση όλων των συμμετεχόντων συστημάτων και εάν αυτή είναι φυσιολογική έχουμε τον πιο αξιόπιστο δείκτη επαρκούς επίδοσης όλων αυτών (καρδίας, πνευμόνων, αγγείων, μυών). Ο αναερόβιος ουδός εκφράζει, σε συνάρτηση με το οφειλόμενο VO2max, επιπλέον της επίδοσης και την απόδοση και οικονομία της μεταβολικής κατάστασης του οργανισμού και είναι ανεξάρτητος του βαθμού συνεργασίας του εξεταζόμενου.

Η μέθοδος προσφέρεται άριστα για την αξιολόγηση υποκειμενικών συμπτωμάτων αβέβαιης σημασίας, όπως αίσθημα αδυναμίας ή δύσπνοιας. Επί αποδεδειγμένης ανεξήγητης δύσπνοιας επιτελείται, δια των ευρημάτων της εξέτασης, ο διαχωρισμός μεταξύ καρδιακής και πνευμονικής αιτιολογίας.

Η μέθοδος προσφέρεται άριστα για την εκτίμηση της βαρύτητας της καρδιακής ανεπάρκειας και της πορείας αυτής, με δυσμενείς προγνωστικούς δείκτες ως προς τη θνητότητα VO2peak<14ml/kg/min, VO2AT<11ml/kg/min, VE/VCO2-slope>34. Ανάλογα, εκτιμάται η βαρύτητα και η πορεία πνευμονικών παθήσεων. Με τη σπιροεργομετρία δύναται να εκτιμηθεί η απόδοση τη$ φαρμακευτικής αγωγής καρδιοαναπνευστικών ασθενών.

Σε σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις κοιλίας ισχύει σαν cut off υψηλού/ χαμηλού κινδύνου αναερόβιος ουδός 11ml/kg/min. Στη θωρακοχειρουργική, η μέθοδος συμβάλλει στην εκτίμηση του περιεγχειρητικού κινδύνου.

Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια επιλέγονται για μεταμόσχευση όσοι έχουν VO2peak<10ml/kg/min, ενώ όσοι έχουν VO2peak>14ml/kg/min αντιμετωπίζονται συντηρητικά με την καλύτερη δυνατή φαρμακευτική αγωγή, εμφανίζοντας ικανοποιητική, κατά κανόνα, πορεία.

Γενικά, η σπιροεργομετρία καθίσταται με, τις εφαρμογές της ολοένα και περισσότερο γνωστή σαν σύγχρονη διαγνωστική μέθοδος υψηλών απαιτήσεων.

H πιο προηγμένη εξέταση αξιολόγησης της μεταβολικής λειτουργίας των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού.

Η μορφή των αποτελεσμάτων είναι σε 28 φύλλα λεπτομερούς ανάλυσης της μεταβολικής, διατροφικής κατάστασης των κυττάρων του ενδιαφερομένου. H εκτενέστερη μικροθρεπτική ανάλυση παγκοσμίως.

Μας παρέχεται η δυνατότητα, μέσα από εξετάσεις  Μοριακής Βιολογίας , να πραγματοποιήσουμε μετρήσεις όχι απλά στο αίμα αλλά στο εσωτερικό των κυττάρων.

Το κύτταρο είναι η μικρότερη μονάδα του ανθρώπινου οργανισμού.

Πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα στην κλινική πράξη.

Μπορούμε να επαναφέρουμε στο φυσιολογικό τον κάθε οργανισμό ως σύνολο, αφού βελτιώσουμε την μονάδα που τον αποτελεί.  

Γράφει: Δρ. Ιωάννης Νικολόπουλος, Ειδικός Παιδο-Οφθαλμίατρος. Δ/ντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσ. Παίδων, Συνεργάτης Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Το γνωστό ιατρικό απόφθεγμα ότι η καλύτερη θεραπεία μιας αρρώστιας είναι η πρόληψη αποκτά ιδιαίτερη αξία στην οφθαλμολογία, διότι πολλές οφθαλμολογικές παθήσεις μπορεί να προληφθούν ή μπορεί να θεραπευτούν πολύ πιο εύκολα και με καλύτερα αποτελέσματα, αν διαγνωσθούν γρήγορα. Έτσι, κάθε παιδί θα πρέπει να εξετάζεται προληπτικά τις πρώτες ημέρες μετά την γέννηση και για πρακτικούς λόγους θα πρέπει η εξέταση να γίνεται στο Μαιευτήριο. Άλλωστε σύμφωνα με διεθνείς συστάσεις (RCO, phth, ΑΑΟ phth) κάθε παιδί πρέπει να εξετάζεται προληπτικά από παιδο-οφθαλμίατρο στη γέννηση, στο 1ο, 3ο και 5ο έτος της ζωής του.

Στην πρώτη οφθαλμολογική εξέταση στο Μαιευτήριο ελέγχουμε την ύπαρξη συγγενών ανωμαλιών των βλεφάρων και των άλλων επικουρικών μορίων, την ύπαρξη μονόπλευρης ή αμφοτερόπλευρης βλεφαρόπτωσης, τα αντανακλαστικά της κόρης, την ύπαρξη κολοβώματος στην ίριδα, την ανισοκορία, την μερική ή ολική ετεροχρωμία της ίριδας, την οφθαλμοκινητικότητα και την ύπαρξη ή όχι στραβισμού. Επίσης, ελέγχουμε την ύπαρξη Συγγενούς Καταρράκτη ή Συγγενούς Γλαυκώματος.

Ο αποκλεισμός των ανωτέρω παθήσεων έχει πολύ μεγάλη σημασία, διότι σε πολλές από αυτές η αντιμετώπιση θα πρέπει να είναι άμεση. Π.χ. το συγγενές γλαύκωμα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί αμέσως μόλις επιβεβαιωθεί με τονομέτρηση, διότι η καθυστέρηση οδηγεί σε μόνιμη τύφλωση. Επίσης, η βλεφαρόπτωση αν είναι μεγάλη και καλύπτει την κόρη του ματιού προκαλεί βαθιά αμβλυωπία δύσκολα αντιμετωπίσιμη αργότερα. Ο συγγενής καταρράκτης θα πρέπει να χειρουργηθεί στο δεύτερο μήνα της ζωής του παιδιού, διότι αν δεν γίνει αντιληπτός και χειρουργηθεί αργότερα, η οπτική οξύτητα θα είναι πολύ μειωμένη λόγω της αμβλυωπίας, που θα έχει δημιουργηθεί. Ειδικά για το συγγενή καταρράκτη, που εμφανίζεται περίπου σε κάθε 10.000 γεννήσεις, η διάγνωση από τον παιδίατρο είναι δύσκολη, διότι μπορεί να μην είναι καθολικός και να μην υπάρχει η χαρακτηριστική λευκοκκορία, όμως και η μερική μη εμφανής θόλωση προκαλεί βαθειά αμβλυωπία με τελικά πολύ χαμηλή όραση. Στη συνέχεια, με τη βυθοσκόπηση που γίνεται, κατά την εξέταση στο Μαιευτήριο, αποκλείουμε την ύπαρξη συγγενών παθήσεων του οπτικού νεύρου, του αμφιβληστροειδή και του υαλώδους, οι οποίες συνήθως είναι πολύ σοβαρές και με κακή πρόγνωση. Τέλος, με τη βυθοσκόπηση αποκλείουμε την ύπαρξη όγκων του βυθού του ματιού και κυρίως την ύπαρξη του ρετινοβλαστώματος, ενός κακοήθους όγκου του αμφιβληστροειδή, ο οποίος εμφανίζεται περίπου σε κάθε 20.000 γεννήσεις και ο οποίος, αν αντιμετωπισθεί στα αρχικά στάδια, μπορεί να θεραπευτεί και να σωθεί ο οφθαλμικός βολβός και σε αρκετές περιπτώσεις (ανάλογα με το στάδιο που γίνεται η διάγνωση) να διατηρήσει ο βολβός και κάποια όραση. Αντίθετα, αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα οδηγούμαστε σε εξώρυξη του βολβού και σε τακτική παρακολούθηση επί πολλά χρόνια για το φόβο μεταστάσεων είτε στο άλλο μάτι είτε στον εγκέφαλο.

Η επόμενη προληπτική εξέταση θα πρέπει να γίνει με τη συμπλήρωση του πρώτου έτους.

Η εξέταση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστική, ιδιαίτερα αν δεν έχει προηγηθεί ο οφθαλμολογικός έλεγχος στο Μαιευτήριο με τη γέννηοη. Στην εξέταση αυτή πραγματοποιείται παρόμοιος έλεγχος με αυτόν της πρώτης εξέτασης. Αποκλείουμε την ύπαρξη συγγενούς καταρράκτη - συγγενούς γλαυκώματος ή ρετινοβλαστώματος, τα οποία μπορεί να υπάρχουν από τη γέννηση, μπορεί όμως να εμφανισθούν και αργότερα, μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής του βρέφους. Επίσης, ελέγχουμε την κινητικότητα των οφθαλμικών βολβών και την ύπαρξη στραβισμού, κυρίως κάποιου μικροστραβισμού, που δεν έχει γίνει αντιληπτός από τον παιδίατρο ή τους γονείς και ο οποίος μπορεί να προκαλέσει αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι) αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα. Στην ηλικία αυτή γίνεται και η πρώτη σκιασκοπία, μία απλή και ανώδυνη εξέταση με την οποία μπορούμε με απόλυτη ακρίβεια και χωρίς την συνεργασία του παιδιού να διαπιστώσουμε την ύπαρξη κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας (μυωπία - υπερμετρωπία - αστιγματισμός), να δώσουμε τα κατάλληλα γυαλιά και έτσι να έχουμε σωστή ανάπτυξη της όρασης του παιδιού. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα, να αντιμετωπίσουμε την τυχόν ανισομετρωπία που οδηγεί σε αμβλυωπία, δηλαδή μειωμένη όραση, που απαιτεί μακρόχρονη θεραπεία, με κάλυψη του υγιούς ματιού για να επανέλθει η όραση στο αμβλυωπικό μάτι. Παράλληλα, μπορούμε να αποκλείσουμε την ύπαρξη μονόπλευρης ή αμφοτερόπλευρης μεγάλης μυωπίας ή υπερμετρωπίας ή να χορηγήσουμε (αν υπάρχει) άμεσα τα κατάλληλα γυαλιά και να αποφευχθεί η εμφάνιση στραβισμού, λόγω ακριβώς της μεγάλης διαθλαστικής ανωμαλίας, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι οι μεγάλες διαθλαστικές ανωμαλίες, δηλαδή μυωπία άνω των 10 -12 διόπτρων ή υπερμετρωπία άνω των 4 διόπτρων, συνήθως υπάρχουν από τη γέννηση. Η χορήγηση γυαλιών σε παιδιά ακόμα και εννέα μηνών, όταν έχουμε μεγάλη μυωπία ή υπερμετρωπία, είναι πολύ καλά ανεχτά από τα παιδιά και οπωσδήποτε εντελώς απαραίτητα και επιβεβλημένα. Άλλωστε τα παιδικά γυαλιά είναι πλαστικά, ελαφρά, άθραυστα και ακίνδυνα.

Αν στην εξέταση αυτή, στην ηλικία του ενός έτους, βρεθεί κάτι παθολογικό ο παιδο-οφθαλμίατρος θα συστήσει πότε πρέπει να γίνει η επόμενη εξέταση. Αν όλα είναι φυσιολογικά, ο επόμενος έλεγχος θα γίνει στην ηλικία των τριών ετών. Στην ηλικία των τριών ετών, έχοντας πλέον και τη συνεργασία του παιδιού, ο έλεγχος περιλαμβάνει: τη λήψη οπτικής οξύτητας με ειδικές εικόνες, τον πλήρη έλεγχο για στραβισμό και ύπαρξη διοφθάλμου -στερεοσκοπικής όρασης, τον έλεγχο των προσθίων διαθλαστικών μέσων (κερατοειδής -φακός) στη σχισμοειδή λυχνία, την επανάληψη της βυθοσκόπησης και της σκιασκοπίας για πλήρη έλεγχο της διαθλαστικής κατάστασης των οφθαλμών.

Επίσης, γίνεται έλεγχος της αντίληψης των χρωμάτων, επιδεικνύοντας αντικείμενα διαφόρου χρώματος. Στην ηλικία των πέντε ετών που πρέπει να επαναλάβουμε την εξέταση των ματιών, θα ελέγξουμε πλήρως την οπτική οξύτητα, μήπως άρχισε κάποια μυωπία, θα μπορούμε να έχουμε πληρέστερο έλεγχο της στερεοσκοπικής όρασης και εφόσον γνωρίζουν αριθμούς, που τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν σ' αυτή την ηλικία, δείχνουμε τους ειδικούς πίνακες για την αχρωματοψία (πίνακες Ishihara) και έτσι ελέγχουμε πλήρως την ύπαρξη και της μερικής αχρωματοψίας που δεν γίνεται αντιληπτή με την επίδειξη χρωματιστών αντικειμένων. Στην ηλικία αυτή θα δώσουμε οδηγίες στα παιδιά και τους γονείς για το σωστό τρόπο μελέτης, το σωστό φωτισμό κατά το διάβασμα και ίσως θα δώσουμε γυαλιά, αν υπάρχει μικρός αστιγματισμός ή μικρή μυωπία ή υπερμετρωπία, τα οποία παρότι τα είχαμε διαγνώσει από μικρότερη ηλικία δεν τα είχαμε συστήσει, επειδή το παιδί δεν πήγαινε στο σχολείο και έτσι οι απαιτήσεις του, ως προς την όραση, ήταν μικρότερες. Η πλήρης διόρθωση, ακόμη και μια μικρής διαθλαστικής ανωμαλίας, στα παιδιά της σχολικής ηλικίας είναι απαραίτητη, διότι προκαλεί κοπιοπία, αποφυγή της μελέτης και κακή επίδοση στο σχολείο. Όσο και αν φανεί περίεργο, ακόμη και πριν λίγα χρόνια, προληπτικός έλεγχος των ματιών στα παιδιά δεν γινόταν, ώστε σε έρευνα που είχαμε κάνει σε παιδιά Α' δημοτικού σε διάφορα σχολεία της Αττικής, να βρεθεί ότι περίπου ποσοστό 17% είχε κάποιο οφθαλμολογικό πρόβλημα και σε ποσοστό 12% δεν το γνώριζε. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια και οι παιδίατροι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι, αλλά και το Υπουργείο Παιδείας απαιτεί οφθαλμολογική εξέταση για την εγγραφή τους στο Νηπιαγωγείο και έτσι πολλά προβλήματα αποκαλύπτονται. Το κακό βέβαια είναι ότι μερικά από αυτά τα προβλήματα αποκαλύπτονται αργά και η αντιμετώπιση τους είναι πολύ δύσκολη και η πλήρη αποκατάσταση ενίοτε αδύνατη. Πιστεύω ότι η μη έγκαιρη οφθαλμολογική εξέταση οφείλεται στην αντίληψη του κόσμου, ότι για να γίνει η εξέταση χρειάζεται η συνεργασία του παιδιού. Όμως, η συνεργασία δεν είναι απαραίτητη και ο ειδικός παιδο -οφθαλμίατρος έχει τον τρόπο και τη γνώση για ένα πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο σε οποιαδήποτε ηλικία του βρέφους ή του παιδιού.

Τέλος, κατά την σχολική ηλικία ο οφθαλμολογικός έλεγχος θα πρέπει να γίνεται κάθε 1 - 2 χρόνια.

Εκτός από τον οφθαλμολογικό έλεγχο, ο παιδο-οφθαλμίατρος θα πρέπει να συστήσει και τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου, τα οποία πρέπει να φοριούνται από ηλικίας 2 ετών τουλάχιστον.
Τα μάτια των παιδιών είναι περισσότερο ευαίσθητα από τα μάτια των ενηλίκων και η προφύλαξη από τον ήλιο απαραίτητη.

Δρ. Ιωάννης Νικολόπουλος, Ειδικός Παιδο-Οφθαλμίατρο
Δ/ντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσ. Παίδων
Συνεργάτης Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών
www.iatriko.gr

Μία στις τρεις γυναίκες στην αρχή της εγκυμοσύνης τους, βιώνουν κοιλιακό πόνο ή κολπική αιμορραγία, διατρέχοντας κίνδυνο αποβολής. Ερευνητές υποστηρίζουν ότι κάνοντας σε αυτές τις γυναίκες, μία εξέταση που ελέγχει τα επίπεδα της προγεστερόνης, σε συνδυασμό μ' ένα υπερηχογράφημα, είναι σε θέση να γνωρίζουν αν η εγκυμοσύνη θα είναι βιώσιμη ή θα αποβάλουν, σύμφωνα με την Daily Mail.

Μία ομάδα ερευνητών, με επικεφαλή τον Δρ. Ioannis Gallos, του πανεπιστημίου Birmingham, μέτρησαν τα επίπεδα προγεστερόνης, σε γυναίκες που εμφάνισαν δυσμενή συμπτώματα και υπήρχε κίνδυνος αποβολής. Διαπίστωσαν ότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι γυναίκες με χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης ήταν πολύ πιθανόν να αποβάλλουν.

Οι γιατροί μπορούσαν να κάνουν και ένα υπερηχογράφημα στην γυναίκα, για να δουν αν η εγκυμοσύνη συνεχίζει κανονικά, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν πάντα αναμφισβήτητο.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι ο συνδυασμός και των δύο μεθόδων, έδωσε τα πιο ακριβή αποτελέσματα και μπορεί να επιταχύνει την διάγνωση.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα αποτελέσματα 26 μελετών, όπου είχαν συμμετέχει 9.436 έγκυες γυναίκες και ήταν έγκυες λιγότερο από 14 εβδομάδες.

Μεταξύ των γυναικών που έκαναν υπερηχογράφημα, το 73% είχε βιώσιμη εγκυμοσύνη. Όταν στις γυναίκες αυτές βρέθηκαν επίσης τα επίπεδα της προγεστερόνης κάτω από 3-6 ng/ml,η πιθανότητα η εγκυμοσύνη να είναι βιώσιμη, αυξήθηκε πάνω από 99%.

Μεταξύ των γυναικών, που δεν έκαναν υπερηχογράφημα, το 96% είχε βιώσιμη εγκυμοσύνη, αν τα επίπεδα της προγεστερόνης ήταν κάτω από 10 ng/ml. Το ποσοστό έπεσε σε 37% με υψηλότερα επίπεδα προγεστερόνης.

Οι ερευνητές επισήμαναν ότι υπήρχαν και περιπτώσεις, που παρόλο τα επίπεδα της προγεστερόνης ήταν χαμηλά, οι γυναίκες δεν απέβαλλαν.

Πιστεύεται ότι τα 2/3 των πρόωρων αποβολών οφείλονται στα μη φυσιολογικά χρωμοσώματα του μωρού. Αν και οι περισσότερες αποβολές μακροπρόθεσμα δεν προκαλούν σωματικά προβλήματα, μπορεί να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις σε συναισθηματικό επίπεδο.

Μια απλή εξέταση αίματος για τον καρκίνο του προστάτη στους μεσήλικες άντρες μπορεί να δείξει ποιοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να πεθάνουν από τη νόσο, ώστε να ελεγχθούν περαιτέρω και να κάνουν θεραπεία μόνον αυτοί, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.

Όπως αναφέρουν στην «Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση» (BMJ) ο καθηγητής Χανς Λίλγια από το Κέντρο Καρκίνου Memorial Sloan Kettering στη Νέα Υόρκη και οι συνεργάτες του, υπέβαλλαν σε εξέταση PSA 1.167 άντρες ηλικίας 60 ετών και τους χώρισαν σε δύο ομάδες αναλόγως με τα επίπεδά του.

Το 90% των θανάτων από καρκίνο του προστάτη καταγράφηκε σε εκείνους με τα υψηλότερα επίπεδα, ενώ σε όσους είχαν μέτρια ή χαμηλά επίπεδα τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας ήταν αμελητέα.

Το PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται σε περίπτωση καρκίνου του προστάτη, αλλά και σε αρκετούς πάσχοντες από καλοήθη νοσήματα, όπως η προστατίτιδα και η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη. Το πρόβλημα, γράφει η εφημερίδα «Ιντεπέντεντ», είναι ότι ακόμα και αν η αύξηση των επιπέδων του σημαίνει καρκίνο, η νόσος μπορεί να εξελίσσεται με πάρα πολύ αργό ρυθμό και να μην επηρεάσει τη διάρκεια ζωής του πάσχοντος.

Το PSA όμως δεν μπορεί να ξεχωρίσει τους αβλαβείς καρκίνους από τους επιθετικούς, με επακόλουθο η εξέταση – που προς το παρόν συνιστάται να γίνεται συστηματικά - να έχει κατηγορηθεί ότι έχει προκαλέσει «επιδημία» αχρείαστων περαιτέρω εξετάσεων και θεραπειών.

Υπολογίζεται ότι έως το 40% των ανδρών ηλικίας άνω των 70 ετών έχουν καρκίνο του προστάτη, αλλά λίγοι το ξέρουν και οι περισσότεροι θα χάσουν τελικά τη ζωή τους από κάτι άλλο.

Η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι μία και μοναδική εξέταση στην ηλικία των 60 ετών μπορεί να εντοπίσει τους μισούς άντρες με ελάχιστο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη, οπότε ο περαιτέρω έλεγχος και η θεραπεία θα περιοριστούν στους άλλους μισούς, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι αχρείαστες παρεμβάσεις.

Ωστόσο, οι μισοί άντρες που υψηλό κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη, δεν πρέπει να απελπίζονται. Τα αυξημένα επίπεδα του PSA «ούτε κατά διάνοια δεν σημαίνουν ότι έχουν προχωρημένο καρκίνο», σημειώνουν οι ερευνητές στην BMJ. Από τους άντρες με τα υψηλότερα επίπεδα PSA απ' όλους, μόνο ο ένας στους έξι θα πεθάνει από τη νόσο μέσα στην επόμενη 25ετία.

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε μαζί με την συνδυασμένη ανάλυση έξι προγενέστερων μελετών για το PSA, στις οποίες είχαν συμμετάσχει συνολικά 400.000 άντρες. Η ανάλυση αυτή παρείχε ανεπαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν την ανάγκη να ελέγχονται κάθε χρόνο όλοι οι άντρες από την ηλικία των 50 ετών και πάνω.

Επιμέλεια: Ρούλα Τσουλέα

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία

Ο μικρούλης Όλιβερ αποτελεί τον πρώτο άνθρωπο, ο οποίος ελέγχεται χρωμοσωμιακά πριν καν γίνει η σύλληψη και επιπλέον δεν έχει καταψυχθεί ως έμβρυο αρχικού σταδίου.

Ειδικοί σε θέματα γονιμότητας από το Νότιγχαμ εξέτασαν τα ωάρια της μητέρας του πριν τα γονιμοποιήσουν στο εργαστήριο, για να εντοπίσουν τα πιο κατάλληλα - μία διαδικασία που πιστεύουν ότι διπλασιάζει τις πιθανότητες επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Οι επιστήμονες λένε ότι πρόκειται για μια ταχεία και μεγάλη ακρίβεια μέθοδο για την ανίχνευση αλλοιώσεων στα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων του ωαρίου, οι οποίες εμπλέκονται στις αποβολές και στις γενετικές ανωμαλίες.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι πιθανότητες της μητέρας του Όλιβερ να αποκτήσει ένα παιδί ήταν λιγότερες από 7%, δίχως καν να συνυπολογίσουν τις 13 αποτυχημένες προηγούμενες εξωσωματικές της.

Όταν υπέβαλλαν σε χρωμοσωμιακό έλεγχο τα οκτώ ωάρια που αφαίρεσαν από τις ωοθήκες της, διαπίστωσαν πως μόνο τα δύο ήσαν υγιή. Έτσι, γονιμοποίησαν το ένα και το εμφύτευσαν στη μήτρα της, με αποτέλεσμα να γεννηθεί τον Ιούλιο ο Όλιβερ.

Οι γονείς του αποφάσισαν πως ναι μεν θέλουν να ενημερωθεί το κοινό για την επιτυχία της μεθόδου, αλλά επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.

Πρόβλημα σε 2 στα 3 ωάρια

«Οι χρωμοσωμιακές ανωμαλίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποτυχία εγκατάστασης μιας εγκυμοσύνης», είπε ο καθηγητής Σάιμον Φίσελ, εκτελεστικός διευθυντής του Ομίλου Care Fertility, στο Νότιγχαμ, που επινόησε την τεχνική.

«Η πλήρης χρωμοσωμιακή ανάλυση μπορεί να διπλασιάσει τις πιθανότητες επιτυχίας σε ζευγάρια τα οποία έχουν λιγοστές πιθανότητες συλλήψεως ή ιστορικό αποτυχημένων θεραπειών και αποβολών, και να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες εγκυμοσύνης για όλα τα ζευγάρια».

Μη φυσιολογικά χρωμοσώματα φέρουν περίπου τα μισά ωάρια των νεαρών γυναικών και το 75% των ωαρίων στις γυναίκες που έχουν περάσει τα 39 τους χρόνια, κατά τον δρα Φίσελ.

Η νέα μέθοδος μπορεί να εφαρμοσθεί σε 24 έως 48 ώρες, γεγονός που σημαίνει ότι τα έμβρυα που θα δημιουργηθούν με την εξωσωματική δεν χρειάζεται να καταψυχθούν πριν εμφυτευθούν στην μήτρα. Το κόστος της είναι 1.950 λίρες (περίπου 2.225 ευρώ), ενώ η ίδια εξέταση μπορεί να γίνει και σε έμβρυα που θα προκύψουν έπειτα από εξωσωματική.

Ο δρ Φίσελ είπε πως η γέννηση του Όλιβερ απέδειξε ότι η νέα εξέταση μπορεί όντως να βοηθήσει τα ζευγάρια που κατ' επανάληψιν απέτυχαν να αποκτήσουν παιδί. «Όλοι περιμέναμε με αγωνία να γεννηθεί αυτό το ξεχωριστό μωρό», είπε. «Η γέννησή του αποτελεί ορόσημο στην κατανόηση των λόγων για τους οποίους πολλές γυναίκες δεν μπορούν να μείνουν έγκυοι».

Πώς γίνεται η εξέταση

Τα υγιή ανθρώπινα κύτταρα διαθέτουν 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων, τα μισά εκ των οποίων κληρονομούνται από τον πατέρα και τα υπόλοιπα από την μητέρα.

Όταν ένα ωάριο είναι έτοιμο για γονιμοποίηση, απορρίπτει τα μισά από τα χρωμοσώματά του, ώστε να μείνει «χώρος» για τα χρωμοσώματα που θα έρθουν από το σπερματοζωάριο του πατέρα. Τα χρωμοσώματα που απορρίπτονται, μεταφέρονται σε μια δομή στην άκρη του ωαρίου που αποκαλείται πολικό σώμα και ουσιαστικά αποτελεί έναν «καθρέφτη» του τι συμβαίνει στο ωάριο.

Με την νέα εξέταση, η οποία αποκαλείται συγκριτική υβριδοποίηση γονιδιώματος σε συστοιχία (Array CGH), αφαιρείται το πολικό σώμα από το ωάριο και ελέγχεται ο αριθμός των χρωμοσωμάτων που φέρει, για να διαπιστωθεί εάν είναι φυσιολογικός. Εάν βρεθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος από το 23, σημαίνει πως το ωάριο δεν είναι φυσιολογικό, άρα δεν πρέπει να γονιμοποιηθεί.

Πιστεύεται ότι σε δύο στις τρεις γυναίκες που αποτυγχάνουν σε κάθε εξωσωματική, η αιτία είναι οι χρωμοσωμιακές ανωμαλίες στα εμφυτευόμενα έμβρυα.

«Χρειάζονται ακόμη χρόνια ερευνών»

Πριν από δύο χρόνια, αμερικανοί επιστήμονες είχαν ανακοινώσει ότι 18 γυναίκες απέκτησαν μωρά έπειτα από έλεγχο των ωαρίων τους με μια παρόμοια μέθοδο. Ωστόσο, σε εκείνες τις περιπτώσεις τα έμβρυα που είχαν δημιουργηθεί στο εργαστήριο είχαν καταψυχθεί και είχαν εμφυτευθεί αργότερα στις γυναίκες.

Η Βρετανική Εταιρεία Γονιμότητας (BFS) χαρακτήρισε τη γέννηση του Όλιβερ ως πολλά υποσχόμενη, αλλά τόνισε πως απαιτείται πολλή έρευνα ακόμα, πριν αρχίσει η ευρεία εφαρμογή της. Όπως είπε ο πρόεδρός της κ. Τόνι Ράδερφορντ, δεν υπάρχουν ακόμα πειστικά στοιχεία ότι οι τεχνικές προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου, όπως η Array CGH, βελτιώνουν τα ποσοστά κυήσεως ή ζώντων γεννήσεων.

«Πολύ συχνά βλέπουμε πρωτοριακές ειδήσεις για τεχνικές που μοιάζει να υπόσχονται πολλά, αλλά αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τις προσδοκίες των υποψήφιων γονέων όταν εφαρμοστούν ευρέως», είπε.

Ο καθηγητής Πίτερ Μπρόουντ, επικεφαλής του Τμήματος Υγείας των Γυναικών στο King's College του Λονδίνου, δήλωσε ενθουσιασμένος που η μητέρα του Όλιβερ πέτυχε αυτό που τόσα χρόνια προσπαθούσε, αλλά επέστησε την προσοχή. «Αυτή τη στιγμή μπορούμε να το δούμε μόνον ως ένα πολύ τυχερό αποτέλεσμα», είπε.

Από την πλευρά του, ο δρ Στιούαρτ Λέιβερι, διευθυντής του Τμήματος Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στο Νοσοκομείο Χάμερσμιθ του Λονδίνου, είπε πως ναι μεν η τεχνική φαίνεται ότι αποτελεί «ένα πανίσχυρο όπλο» που θα βοηθά στην καλύτερη επιλογή των ωαρίων, τα οποία παράγονται σε κάθε κύκλο εξωσωματικής, αλλά είναι ακόμα πολύ νωρίς και γι' αυτό η αισιοδοξία πρέπει να συνοδεύεται από προσοχή, έως ότου συγκεντρωθούν περισσότερα στοιχεία για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία