«Μια φορά και έναν καιρό ήταν..μια μεγάλη οικογένεια μανιταριών που κατοικούσε στο δάσος. Φορούσαν κόκκινα καπέλα με άσπρα πουά και ήταν μαγικά..». Αυτή ήταν η πρώτη φορά που γνώρισα τα μανιτάρια μέσα από τα παραμύθια. Σε αυτά παρουσιάζονται τα άγρια μανιτάρια με ονομασία amanita muscaria τα οποία πράγματι έχουν μαγικές ιδιότητες διότι έχουν παραισθησιογόνες ιδιότητες. Το βασίλειο των μανιταριών είναι πολύ μεγάλο, αριθμεί περίπου 4.000-5.000 είδη, από τα οποία μόνο 300 είναι βρώσιμα. Στη Ελλάδα έχουν καταγραφεί περίπου 3.000 είδη από τα οποία τα 2.600 στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Τα μανιτάρια ανήκουν σε ένα μεγαλύτερο βασίλειο τους μύκητες. Είναι δηλαδή όλα μύκητες και δεν ανήκουν στην κατηγορία των λαχανικών. Δεν έχουν χλωροφύλλη, γι' αυτό και δεν μπορούν να πάρουν μέρος στη φωτοσύνθεση όπως τα πράσινα φυτά αλλά αποσυνθέτουν την νεκρή οργανική ύλη, ζουν ως παράσιτα κοντά σε άλλα δέντρα ή φυτά.

Ξεφυτρώνουν..σαν μανιτάρια!

Τα μανιτάρια φυτρώνουν σε σκιερά μέρη με υγρασία. Κάνουν την εμφάνιση τους πανηγυρικά την άνοιξη και το φθινόπωρο, τότε που ο καιρός είναι ζεστός και το χώμα υγρό μετά από βροχή. Επιλέγουν το κατάλληλο υπόστρωμα όπως είναι οι κορμοί δέντρων, βουνοπλαγιές, κήποι, ανάμεσα σε χόρτα, κοπριά κ.α. δηλαδή παντού στη φύση γι αυτό λέμε και την έκφραση «ξεφυτρώνουν σαν τα ..μανιτάρια». Από τα είδη των μανιταριών υπάρχουν κάποια βρώσιμα αλλά τα περισσότερα είναι δηλητηριώδη που μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο.

Αν δεν παινέψουμε το σπίτι μας...

Στην αρχαία Ελλάδα τα μανιτάρια χρησιμοποιούνταν τόσο στη διατροφή αλλά και για φαρμακευτικούς λόγους. Γνώριζαν ότι υπάρχουν μανιτάρια με παραισθησιογόνο δράση αλλά και ότι αρκετά είδη ότι είναι δηλητηριώδη. Στις μέρες μας, οι λάτρες των μανιταριών στη χώρα μας είναι πολλοί. Όχι μόνο τα προσθέτουν στη διατροφή τους αλλά και έχουν σαν χόμπι τη συλλογή τους (μανιταρόφιλοι). Το 1999 συγκροτήθηκε ο πρώτος σύλλογος στην Ελλάδα, οι «Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μακεδονίας». Οι μανιταρόφιλοι των Γρεβενών έχουν πάρει ήδη τον τίτλο των πρωταθλητών μανιταροφιλίας και ακολουθούν δυναμικά και άλλοι αφού τα μανιτάρια φυτρώνουν σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Η αγάπη των Ελλήνων για τα μανιτάρια έχει φανεί και στο εξωτερικό αφού Έλληνας είναι ο «βασιλιάς των μανιταριών». Ο λόγος για τον Στέλιο Παπαδαντωνάκη φημισμένος για την καλλιέργεια μανιταριών στην Ιταλία. Μάλιστα η οικογένεια του ζει σε ένα σπίτι που μοιάζει με ένα μεγάλο μανιτάρι.

Τα σημαντικότερα βρώσιμα μανιτάρια που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι:

Είναι διαθέσιμο στην ελληνική αγορά και το ασιατικό σιτάκε το οποίο βοηθά στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και περιέχει συστατικά που συμβάλλουν στη μείωση των λιπιδίων στο αίμα..
Στα άγρια μανιτάρια, η διάκριση των βρώσιμων από τα δηλητηριώδη είναι εξαιρετικά δύσκολη και δεν υπάρχουν ασφαλείς οδηγίες για κάποιον που δεν ξέρει να τα ξεχωρίζει μετά βεβαιότητας. Πολλά είναι τοξικά, ενώ κάποια από αυτά μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και θάνατο.

Πως τα βρίσκουμε στις αγορές

Μπορούμε να τα βρούμε φρέσκα ή κατεψυγμένα ή σε κονσέρβα ή αποξηραμένα αλλά και βιολογικά. Αποξηραμένα βρίσκουμε τα βασιλομανίταρα, τις μορχέλες, τα σιτάκε. Βιολογικά μπορούμε να βρούμε καλλιεργημένα μανιτάρια πλευρώτους, άσπρα μανιτάρια, τρούφες, αλλά και άγρια μανιτάρια, όπως τα σιτάκε, το «κέρας της Αμάλθειας» και τις μορχέλες.

Πώς καθαρίζουμε τα μανιτάρια

Θέλει προσοχή στον καθαρισμό τους γιατί τραυματίζονται εύκολα. Δεν τα αφήνουμε μέσα στο νερό γιατί αλλοιώνεται η γεύση τους. Τα σκουπίζουμε με υγρό πανί, αφαιρούμε το κάτω μέρος που είναι σκληρό. Για να μη μαυρίσουν μπορούμε να τα ραντίσουμε με λεμόνι. λίγο πριν την κατανάλωση τους.

Τρόποι συντήρησης:

Τα μανιτάρια καλό είναι να καταναλώνονται φρέσκα. Ωστόσο, μπορούν να διατηρηθούν για λίγες μέρες στη συντήρηση του ψυγείου και για περισσότερο χρόνο στην κατάψυξη. Μπορούμε να τα τυλίξουμε με μια υφασμάτινη πετσέτα. Όσον αφορά τα μανιτάρια κονσέρβας δεν χρησιμοποιούμε το νερό μέσα στο οποίο συντηρούνται αλλά το πετάμε. Τα αποξηραμένα πρέπει να φυλάσσονται καλά κλεισμένα σε ξηρό και δροσερό μέρος. Για να μαλακώσουν τα αφήνουμε κανένα τέταρτο σε χλιαρό νερό προτού καταναλωθούν.

Διατροφική αξία και οφέλη για την υγεία:

Προσοχή στην κατανάλωση μανιταριών στις εξής περιπτώσεις:

Πρόκειται για ένα φρούτο που προέρχεται από το Μεξικό. Το όνομα είναι ισπανικό και σχετίζεται με το σχήμα του. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες σε περιοχές υποτροπικές ή τροπικές. Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα και έτσι το αρσενικό και το θηλυκό μέρος του άνθους ωριμάζουν σε διαφορετικό χρόνο. Αυτό το γεγονός δημιούργησε την ύπαρξη των 2 τύπων (Α και Β). Ανάλογα λοιπόν με την περιοχή και τον τύπο υπάρχουν οι διάφορες ποικιλίες. Έχει πολλά θρεπτικά συστατικά που βοηθούν σε προβλήματα υγείας όπως η υπερχοληστεριναιμία και η υπέρταση.

Το αβοκάντο κατάγεται από την κεντρική και νότιο Αμερική όπου καλλιεργούνταν από το 8.000 π.Χ. Τον 17ο αιώνα διαθόθηκε στην Τζαμάικα και στην συνέχεια στις τροπικές περιοχές της Ασίας στα μέση του 18ου αιώνα. Η καλλιέργεια στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ειδικά στην Φλόριντα και στην Καλιφόρνια, ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα υποτροπικά είδη χρειάζονται ένα κλίμα χωρίς παγωνιά και λίγο αέρα. Αυτές οι συνθήκες καθώς και το απαιτούμενο έδαφος υπάρχουν σε περιοχές όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Μαρόκο, η Κρήτη, η Κύπρος, η Συρία, ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη, η Νότιος Αφρική, η Κολομβία, το Περού, η Χιλή, το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η νότιος Ινδία, η Σρι Λάνκα, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία, το Μεξικό, το Τέξας, η Φλόριντα, η Αριζόνα, η Χαβάη, το Εκουαδόρ και η Ρουάντα. Η κάθε περιοχή έχει διαφορετικούς τύπους καλλιεργειών.

Με βάση τον τύπο Α ή Β υπάρχουν οι εξής ποικιλίες

FUERTE

Προέρχεται από τη Γουατεμάλα και το όνομά του είναι Ισπανικό και σημαίνει δυνατός κατόπιν επιβίωσής του από παγωνιά στην Καλιφόρνια το 1913. Η εποχή του είναι από το Δεκέμβριο ως το Μάρτιο.

HASS

Δημιουργήθηκε από τον Rudolph Hass. Η ποικιλία Haas Είναι η πιό σπουδαία εμπορική ποικιλία παγκόσμια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελεί το 80% της παραγωγής ενώ στην Καλιφόρνια φτάνει το 95%. Στη Νέα Ζηλανδία είναι επίσης η ποικιλία που καλλιεργείται περισσότερο. Είναι διαθέσιμο από Μάρτιο ως Ιούνιο.

ZUTANO

Πρόκειται για ποικιλία του Μεξικού και είναι διαθέσιμο από το Νοέμβριο.

ETTINGER

Προέρχεται από ποικιλίες αβοκάντο του Μεξικού και της Γουατεμάλας. Πρωτοκαλλιεργήθηκε στο Ισραήλ από το 1947. Η εποχή του είναι Δεκέμβριος, Ιανουάριος..

BACON

Δημιουργήθηκε από τον αγρότη James Bacon, το 1954 σε μια πόλη νοτιοδυτικά της Καλιφόρνιας. Η εποχή του είναι Δεκέμβριος.

REED

Δημιουργήθηκε από τον James S. Reed το 1948 στην Καλιφόρνια. Εποχή του είναι ο Αύγουστος.

PINKERTON

Άρχισε η καλλιέργειά του σε πολιτεία της Καλιφόρνιας το 1972 από τον John D. Pinkerton. Εποχή του είναι ο Νοέμβριος.

Αυτές είναι μερικές από τις υπάρχουσες ποικιλίες αβοκάντο. Πρόκειται για ένα φρούτο που είναι διαθέσιμο όλο το χρόνο από διαφορετική βέβαια ποικιλία.

Διατροφική αξία

Στα 100γρ. αβοκάντο τα σπουδαιότερα διατροφικά συτατικά που περιέχονται είναι:

Οφέλη στην υγεία

Είναι λοιπόν κατανοητό πως το αβοκάντο έχει πάρα πολλά οφέλη για την υγεία.

Πέρα όμως από την κατανάλωσή του ως απλό φρούτο υπάρχουν πολλές και γευστικές συνταγές με αυτό:

• Λιωμένο με άλλα φρούτα και λαχανικά προσθέτουμε λίγη ζάχαρη και αποτελεί μια πολύ γευστική και θρεπτική κρέμα για παιδιά.
• Σάντουιτς με ζαμπόν ή κοτόπουλο, φέτες αβοκάντο και μαγιονέζα
• Σαλάτα με τυρί, ντομάτα, αβοκάντο και μαγιονέζα
• Χυμός αβοκάντο με μέλι και γάλα
• Σαλάτα με τόνο ή σολομό, αβοκάντο και μαγιονέζα
• Τηγανητό αβοκάντο με κοτόπουλο και σκόρδο
• Σάλτσα γκουακαμόλε για μεξικάνικα πιάτα με 2 αβοκάντο, ½ κρεμμύδι, μια καυτερή πιπεριά, 2 κουταλιές κόλιανδρο, μια κουταλιά χυμό λεμονιού, αλάτι, πιπέρι και μισή ξεφλουδισμένη ντομάτα.
• Σαλάτα με μαρούλι, ντομάτα και σάλτσα αβοκάντο με γιαούρτι από ένα αβοκάντο, ½ φλιτζάνι γιαούρτι, μια κουταλιά κρεμμύδι, μαϊντανό, άνηθο, σκόρδο, λεμόνι, αλάτι
• Ρύζι με αβοκάντο όπου αφού βράσει το ρύζι, λιώνουμε το αβοκάντο (2) με αλάτι, πιπέρι ¼ της κούπας λάδι, 4 κλαδάκια βασιλικό, ένα λεμόνι στυμμένο και 2 κουταλιές νερό και τα ανακατεύουμε.
• Σάλτσα στα σάντουιτς αντί για μαγιονέζα με πουρέ αβοκάντο, αλάτι, πιπέρι, λεμόνι, σκόρδο
• Αυτές είναι κάποιες απλές συνταγές με αβοκάντο που προσθέτουν ποιότητα στα γεύματα.

Οι υπερτροφές έχουν γίνει πολύ της μόδας την τελευταία δεκαετία. Όχι μόνο γιατί οι διατροφικές μας συνήθειες έχουν αλλάξει προς το χειρότερο και άρα οι ανάγκες μας σε σούπερ ωφέλιμες τροφές έχουν αυξηθεί, αλλά και γιατί ένα σθεναρό μάρκετινγκ προωθεί κάθε είδους συμπληρώματα διατροφής, μια αγορά που αναπτύσσεται διαρκώς.

Είναι κατανοητό, βέβαια, ότι δεν είναι εύκολο να βρεις φρέσκα «berries» του Αμαζονίου! Όμως, πολλές από τις υπερτροφές υπάρχουν ήδη στο τραπέζι μας εδώ και αιώνες. Κόκκινο κρασί, σκόρδο, ντομάτα και σαρδέλα και άλλα «ταπεινά» τρόφιμα της λαϊκής αγοράς σήμερα αναγνωρίζονται για την υψηλή διατροφική αξία, τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες, τη χρησιμότητα τους στον έλεγχο της χοληστερίνης ή της πίεσης...

Οι «εδώδιμες»

Κόκκινο κρασί:  Ενα ποτήρι κόκκινο κρασί (τονίζουμε, ένα!) έχει αποδειχθεί από σειρά ερευνών ότι είναι ευεργετικό για την υγεία. Κι αυτό κυρίως λόγω της ρεσβερατρόλης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ρεσβερατρόλη (που βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα κουκούτσια και τη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών) έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, μειώνει τους κινδύνους για στεφανιαία νόσο και γενικά μειώνει σημαντικά τη δημιουργία φλεγμονών που οδηγούν σε καρδιακές παθήσεις, σε εγκεφαλικά επεισόδια και σε διαβήτη τύπου II. Οι μελέτες συνεχίζονται, καθώς φαίνεται ότι η μαγική ουσία μπορεί να προλαμβάνει και κάποιες μορφές καρκίνου...

Ντομάτα:  Η λέξη κλειδί εδώ είναι το λυκοπένιο: ουσία με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, εξουδετερώνει την καταστροφική επίδραση των ελεύθερων ριζών στον οργανισμό. Φαίνεται, λοιπόν, ύστερα από μελέτες, ότι το λυκοπένιο προφυλάσσει από διάφορες μορφές καρκίνου, όπως του προστάτη, του μαστού, του ενδομητρίου, των πνευμόνων και του παγκρέατος. Οι ντομάτες είναι επίσης εξαιρετική πηγή βιταμινών A, C, Ε και Κ, μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Σημειώστε, πάντως, ότι η απορρόφηση και η συγκέντρωση του λυκοπενίου φαίνεται να είναι υψηλότερη όταν η ντομάτα είναι μαγειρεμένη.

Ρόδι:  Από παλιά το ρόδι το είχαμε για πολύ γούρικο! Σήμερα γνωρίζουμε και το γιατί: περιέχει μεγάλη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών (3 φορές μεγαλύτερη από το κόκκινο κρασί). Για να μην επαναλαμβανόμαστε, όπου ακούτε αντιοξειδωτικά να σκέφτεστε οφέλη για την υγεία, τη μακροζωία, την καρδιά, το μυαλό, το δέρμα και πιθανές αντικαρκινικές δράσεις... Το ρόδι είναι επίσης πλούσιο σε βιταμίνες C, Α, Ε, σίδηρο, κάλιο και έχει υψηλές ποσότητες φυτικών ινών, ενώ είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες. Γούρι, γούρι!

Σκόρδο:  Παραδοσιακό «γιατρικό» που αποδεικνύεται όλο και πιο θαυματουργό από τις σύγχρονες μελέτες. Το σκόρδο (όταν τεμαχίζεται ή μασιέται) εκλύει θειούχες ενώσεις, με κυριότερη την αλυσίνη, στην οποία οφείλει και τις αντιμικροβιακές του ιδιότητες. Συγκεκριμένα, ενισχύει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων (δηλαδή, το ανοσοποιητικό) και προστατεύει από λοιμώξεις, ιώσεις, μικρόβια και βακτήρια. Επί πλέον, προστατεύει την καρδιά, μειώνει την κακή χοληστερίνη, την πίεση και τα τριγλυκερίδια. Οι τελευταίες έρευνες εστιάζουν στις πιθανές δράσεις της αλυσίνης στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου! Πάντως, επειδή έχει αντιπηκτικές ιδιότητες και μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, το σκόρδο δεν κάνει για όλους, ενώ η σωστή «δοσολογία» είναι μια σκελίδα την ημέρα.

Μπρόκολο:  Το μπρόκολο δεν είναι ένα απλό ζαρζαβατικό. Αποτελεί μία από τις πιο πλούσιες πηγές βιταμίνης C, βιταμίνης Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β9, Β12 και Α. Επίσης, περιέχει ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο, φώσφορο, κάλιο και ψευδάργυρο και μάλιστα σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Το νεότερο γι' αυτή την πλούσια σε ουσίες και πενιχρή σε θερμίδες τροφή είναι ότι τονώνει σημαντικά το ανοσοποιητικό, ενώ κάποια συστατικά του (η σουλφοραφάνη και η ινδόλη-3(Ι) φαίνεται ότι έχουν σημαντική προληπτική δράση έναντι διαφόρων μορφών καρκίνου.

Καρύδια:  Ναι, είναι θερμιδικές... βόμβες, αλλά είναι επίσης και μία από τις καλύτερες φυτικές πηγές πρωτεΐνης. Είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μαγνήσιο και αντιοξειδωτικά συστατικά. Επί πλέον τα καρύδια, όπως και οι περισσότεροι ξηροί καρποί, περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυτικών στερολών, καθώς και μονοακόρεστων και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Ειδικά όσον αφορά τα γνωστά και δημοφιλή ω-3, τα καρύδια είναι τα πρώτα μεταξύ των ξηρών καρπών. Οι ουσίες που περιέχονται στα καρύδια φαίνεται, μέσα από πολύχρονες επιστημονικές μελέτες, ότι προστατεύουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, από πέτρες στη χολή και μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Βασιλικός πολτός:  Τροφή για... βασίλισσες (μέλισσες), γνωστή από την αρχαιότητα για τη θρεπτική της αξία. Ο βασιλικός πολτός περιέχει τόσες βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και αμινοξέα, που θα χρειαζόμασταν μισή σελίδα να τα παραθέσουμε! Θεωρείται υπερτροφή που ενεργεί σαν ρυθμιστικός παράγοντας, εξισορροπώντας τις λειτουργίες του οργανισμού. Του αποδίδονται δε ιδιότητες πανάκειας: ανοίγει την όρεξη, τονώνει τον οργανισμό, τη μνήμη, την αντοχή, τη λίμπιντο, τις άμυνες του οργανισμού, κάνει καλό στο δέρμα, στο στομάχι, στην αρθρίτιδα, στην αϋπνία, στην κλιμακτήριο, στην κατάθλιψη, στις αιμορροΐδες... Γίνεται; Αρκετοί ειδικοί βρίσκουν υπερβολικό αυτό το «διά πάσαν νόσον» μάρκετινγκ. Πάντως, η θρεπτική αξία του είναι αναμφισβήτητη.

Μαστίχα:  Είναι μαγική και είναι και «δική» μας! Η μαστίχα Χίου, αυτό το αρωματικό ρετσίνι, περιέχει δύο πολύ σημαντικά οξέα, το ουρσολικό και το ολεανολικό: σ' αυτά οφείλει την ισχυρή αντιφλεγμονώδη της δράση σε περιοδοντίτιδες, οισοφαγίτιδες, γαστρίτιδες, δωδεκαδακτυλικό έλκος, κολίτιδες και αιμορροΐδες. Γενικά είναι μοναδική η προσφορά της στο γαστρεντερικό, από τη δυσπεψία μέχρι και τον καρκίνο του εντέρου - η αντιμικροβιακή της δράση «τσακίζει» το βακτηρίδιο Helicobacter Pylori που αποδείχτηκε ο κύριος αίτιος του έλκους, αλλά και από τους ενόχους για τον καρκίνο του εντέρου. Ομως, η μαστίχα που μασάγαμε παιδιά κάνει επίσης καλό στα νεφρά, το ήπαρ, το δέρμα, ρίχνει τη χοληστερίνη, μαλακώνει το βήχα, είναι αιμοστατική, θεωρείται ιδανική για τις παιδικές διάρροιες!

Ακτινίδιο:  Το μικρό πράσινο φρούτο διαθέτει περισσότερη βιταμίνη C από το πορτοκάλι και κάλιο όσο και η μπανάνα! Επίσης, είναι πλούσιο σε μαγνήσιο, φώσφορο, β-καροτίνη και ιχνοστοιχεία, ενώ οι φυτικές ίνες που περιέχει διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία του εντέρου και το έχουν κάνει αγαπημένο... πρωινό για πολλές κυρίες! Γεμάτο βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, το ακτινίδιο είναι ασπίδα για την άμυνα του οργανισμού. Στα θετικά που του αποδίδουν ποικίλες έρευνες περιλαμβάνεται το ότι προλαμβάνει τις θρομβώσεις, αλλά και το άσθμα, ειδικά το παιδικό, και ότι συντελεί στη βελτίωση της όρασης. Σημαντικό, βέβαια, να τρώγεται μόλις κοπεί, όσο διατηρούνται οι βιταμίνες.

Oι... «αποικιακές»

ACAI (Ακάι ή πιο σωστά ασάι):  Η τελευταία λέξη στα «μούρα-υπερκαρπούς» έρχεται από τη Βραζιλία. To acai είναι ένα μούρο με σκούρο μοβ χρώμα, που συλλέγεται από φοινικόδεντρα του Αμαζονίου. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και χαρίζει υγεία και ευεξία. Προστατεύει τον οργανισμό από τη γήρανση και τις ελεύθερες ρίζες. Εχει τεράστια συγκέντρωση σε αντιοξειδωτικές ουσίες (ανθοκυανίνες), μονοακόρεστα λιπαρά (ωμέγα 3,6,9), φυτοστερόλες, φυτικές ίνες, συμπλέγματα αμινοξέων και μετάλλων. Συγκεκριμένα, έχει 10 φορές περισσότερα αντιοξειδωτικά από το κόκκινο σταφύλι και 30 φορές περισσότερες ανθοκυανίνες από το κόκκινο κρασί. Συμβάλλει στη μέγιστη υγεία του καρδιαγγειακού και του πεπτικού συστήματος και στην καλή υγεία των μυών.

GOJI BERRY (Γκότζι):  Τα τελευταία χρόνια στην Καλιφόρνια τα γκότζι έχουν γίνει το νέο σνακ των υγιεινιστών. Στην Ασία, πάντως, απ' όπου προέρχονται, είναι πολύ γνωστοί θρεπτικοί καρποί, ενώ στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική χρησιμοποιούνται και στη σύνθεση φαρμάκων. Τα γκότζι, που μοιάζουν με μούρα, έχουν τεράστια περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά: περισσότερη βιταμίνη C από τα πορτοκάλια, περισσότερη Β-καροτίνη από τα καρότα και περισσότερο σίδηρο από το κόκκινο κρέας. Ακόμα πιο σημαντικό, σε αντίθεση με πολλά υπερτρόφιμα, είναι συμπαθητικά σε γεύση! Με όλη αυτή τη συγκέντρωση ωφέλιμων συστατικών, ενισχύουν το ανοσοποιητικό, βελτιώνουν την όραση, προστατεύουν το συκώτι, βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος, αυξάνουν τη γονιμότητα, ενδυναμώνουν τα νεφρά και θεωρούνται κορυφαία σε αντιοξειδωτική -και, άρα, αντιγηραντικη δράση.

ΙΠΠΟΦΑΕΣ:  Γνωστό από την αρχαιότητα, είναι ο καρπός θάμνου που φύεται σε Ευρώπη και Ασία. Παρότι δεν μπορούμε να επιβεβαιώσουμε αν το έτρωγαν οι στρατιές του Μεγάλου Αλέξανδρου ή αν το χρησιμοποιούσαν οι πολεμιστές του Τζένκινς Χαν, όπως λένε οι φήμες, ως τροφή περιέχει υψηλή ποιότητα ενεργών συστατικών για τον άνθρωπο. Το ιπποφαές περιέχει βιταμίνη C (15 φορές περισσότερη από το πορτοκάλι), μεγάλο μέρος καροτενοειδών και βιταμίνη Ε, μεταλλικά στοιχεία, αμινοξέα, φλαβονοειδή, λιπαρά οξέα, ζεαξανθίνη και λοιπές σημαντικές ουσίες. Ετσι, παρουσιάζει εξαίρετες ευεργετικές δράσεις: αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή, ηπατο-προστατευτική, αλλά και ανοσο-ρυθμιστική. Ως συμπλήρωμα, αυτή η υπερτροφή που τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλες δόξες, προσφέρει τόνωση, ευεξία, ενέργεια. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και νευρικό σύστημα. Ρυθμίζει το μεταβολισμό, ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος και δρα προληπτικά σε οφθαλμικές παθήσεις. Ανακουφίζει από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και τους πόνους της περιόδου. Προστατεύει το αναπαραγωγικό σύστημα. Αποτοξινώνει τον οργανισμό και συμβάλλει στην οξυγόνωση και την ανανέωση των κυττάρων, αντιμετωπίζοντας την πρόωρη γήρανση.

SPIRULINA:  Την έχουν αποκαλέσει το «πράσινο μάννα» για τη διατροφική της πληρότητα. Είναι το πρασινο-μπλε μικροσκοπικό σπειροειδές φύκι που έτρεφε κάποτε τους Αζτέκους· σήμερα, τους... αστροναύτες! Η σπιρουλίνα είναι υπερσυμπυκνωμένη τροφή πλούσια σε πρωτείνες, καλά λιπαρά, αντιοξειδωτικά, φυτοθρεπτικά, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, ένζυμα και προβιοτικά. Περιέχει κατά 50-70% πρωτεΐνη και μάλιστα υψηλής βιολογικής αξίας, ανάλογης με αυτήν του κρέατος και της σόγιας. Επί πλέον, περιέχει 58 φορές περισσότερο σίδηρο από το σπανάκι και 28 φορές περισσότερο από το μοσχαρίσιο κρέας! Περιέχει 25 φορές περισσότερο β καροτένιο από τα καρότα και περισσότερη βιταμίνη Ε από το σιτάλευρο. Ετσι, η σπιρουλίνα έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ως συμπλήρωμα διατροφής αυξάνει την ενεργητικότητα, ενισχύει το πεπτικό, ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, συνεισφέρει στην αποτοξίνωση του οργανισμού, προάγει την υγεία του δέρματος και βοηθάει στην ελάττωση της όρεξης. Αν το ψάξετε λίγο, θα βρείτε και ελληνική και μάλιστα εξαιρετικής ποιότητας. Οι πιο γνωστές καλλιέργειες βρίσκονται στη Νιγρίτα.

ΝΟΝΙ:  Το φυτό αυτό (morinda citrifolia) είναι ένας θάμνος που φτάνει σε με γάλα ύψη και ευδοκιμεί στα νησιά του Ειρηνικού. Οι Χαβανέζοι χρησιμοποιούσαν από παλιά στα γιατροσόφια τους τον καρπό του, που είναι πράσινος και έχει το ακανόνιστο σχήμα της πατάτας. Περιέχει μεγάλη ποικιλία βιταμινών, ενζύμων, ιχνοστοιχείων και μετάλλων (συνολικά πάνω από 150 θρεπτικά συστατικά). Το μυστικό του φαίνεται να έγκειται στη μεγάλη συγκέντρωση πολλών διαφορετικών ενζύμων, αν και η δυτική επιστήμη, που το ανακάλυψε πρόσφατα, δεν έχει ακόμα αποκωδικοποιήσει τα μυστικά του. θεωρείται ότι βελτιώνει τη φυσική και πνευματική κατάσταση, αυξάνει τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς και έχει ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση.

Σπόροι Chia:  Οι Αζτέκοι τους χρησιμοποιούσαν για την ανακούφιση πόνων των αρθρώσεων και δερματικών παθήσεων. Οι Ινδιάνοι στα μακρινά ταξίδια τους έπαιρναν μαζί τους μόνο σπόρους chia και νερό. Ετρωγαν τους σπόρους, έπιναν νερό και έτσι διατηρούσαν τον οργανισμό τους συνεχώς ενυδατωμένο. Βλέπετε, οι σπόροι αυτοί απορροφούν μέχρι και εννέα φορές τον όγκο τους σε νερό, δημιουργώντας έτσι ένα ζελέ. Αυτή ακριβώς η ιδιότητα βοηθά το σώμα να παραμένει ενυδατωμένο, ενώ παράλληλα δίνει την αίσθηση του κορεσμού. Οι σπόροι Chia έχουν διπλάσια πρωτεΐνη από τους σπόρους άλλων δημητριακών, 5 φορές περισσότερο ασβέστιο από το γάλα, αλλά και βόριο (που ενισχύει τη μεταφορά του ασβεστίου στα οστά), σίδηρο και μαγνήσιο, είναι ιδιαίτερα πλούσιοι σε αντιοξειδωτικά και επί πλέον είναι η πλουσιότερη πηγή φυτικών ωμέγα-3, αλλά και εξαιρετική πηγή ωμέγα-6. Οι σπόροι μπορούν να προστεθούν σε οτιδήποτε (χυμούς, νερό, αλλά και σε κάθε τρόφιμο) χωρίς να αλλάξει τη γεύση του, επειδή είναι σχεδόν άγευστοι. Ο σωστότερος τρόπος, όμως, για τη λήψη των σπόρων είναι με πολύ νερό, ώστε να μην απορροφήσει τα υπάρχοντα υγρά του σώματος.

CAMU CAMU:  Ενα μικρό βαθυκόκκινο μούρο από τα δάση του Αμαζονίου. Σε σύγκριση με τα πορτοκάλια, παρέχει 30 φορές περισσότερη βιταμίνη C, 10 φορές περισσότερο σίδηρο, 3 φορές περισσότερη νιασίνη, διπλάσια ριβοφλαβίνη και 50% περισσότερο φώσφορο. Είναι επίσης σημαντική πηγή καλίου (παρέχει 711 mg ανά κιλό), ενώ περιέχει επιπλέον απαραίτητα αμινοξέα, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνες Β, καθώς και βήτα καροτένιο. Οπως σε όλα τα μούρα, έτσι και στο κάμου κάμου πλεονάζουν τα αντιοξειδωτικά στοιχεία: ανθοκυανίνες και βιοφλαβονοειδή. Το εξωτικό αυτό μούρο τονώνει το ανοσοποιητικό και έχει στυπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και θρεπτικές ιδιότητες. Επί πλέον, συντελεί στην υποστήριξη και την προστασία του εγκεφάλου, βοηθώντας σημαντικά στη διατήρηση της χημικής του ισορροπίας, κυρίως λόγω των αμινοξέων του.

ΤΟ ΣΙΤΑΡΟΧΟΡΤΟ:  Είναι ο βλαστός του σπόρου του σιταριού. Έχετε δει στις σύγχρονες αμερικάνικες ταινίες που το σερβίρουν σε «σψηνάκι» σε υγιεινιστικά εστιατόρια; Οσο κι αν δεν μοιάζει ελκυστικό, το σιταρόχορτο περιέχει περισσότερες από εκατό θρεπτικές ουσίες και αποτελεί πλήρη, ζωντανή τροφή. Οι πρωτείνες του είναι μεγάλης βιολογικής αξίας και άμεσα βιοδιαθέσιμες, ενώ δεν περιέχει γλουτένη (συστατικό που συνδέεται με την αλλεργία στο σιτάρι). Ως «χόρτο», είναι πλούσιο σε χλωροφύλλη, η οποία βοηθά στη μεταφορά του οξυγόνου στον οργανισμό, καθαρίζει τα ζωτικά όργανα και το κυκλοφορικό και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. Είναι χρήσιμο σε προγράμματα αποτοξίνωσης, σε δερματολογικές παθήσεις και στην προστασία των πνευμόνων από ατμοσφαιρικούς ρύπους. Αποχυμώνεται και πίνεται αναμεμειγμένο με άλλους χυμούς ή/και μόνο του. Μπορεί, επίσης, να καταναλωθεί με τη μορφή ταμπλέτας ή σκόνης διαλυτής σε νερό.

Χλωρέλα:  Πράσινο φύκι του γλυκού νερού, πλούσιο σε χλωροφύλλη. Παρέχει συμπυκνωμένη και εύπεπτη πρωτεΐνη, είναι πλούσια σε νουκλεϊκά οξέα, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία (πηγή του δυσεύρετου γερμανίου) και ένζυμα. Λόγω του υψηλού περιεχομένου της σε κυτταρίνη (περίπου 20%), παίζει σημαντικό ρόλο στην αποτοξίνωση του οργανισμού: η κυτταρίνη, η οποία δεν διασπάται από το πεπτικό μας σύστημα, προσκολλάται και συνδέεται με βαριά μέταλλα και άλλες τοξικές ουσίες και αποβάλλεται μαζί με αυτά απ' τον οργανισμό. Η χλωρέλα βοηθάει επίσης στην καλύτερη οξυγόνωση των ιστών και στην καλή κυκλοφορία του αίματος. Περαιτέρω, ωφελεί την πέψη, καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα, υποκινώντας την αύξηση της φυσικής χλωρίδας του εντέρου, ενώ ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, διεγείροντας την παραγωγή ιντερφερόνης, που αυξάνει την παραγωγή λευκοκυττάρων.

Αλόη:  Ενα από τα φυτά με τις περισσότερες επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται ευρέως και στην κοσμετολογία, αφού έχει ευεργετική καταπραϋντική δράση στην επιδερμίδα. Την ίδια καταπραϋντική δράση έχει και στην πόσιμη μορφή της. Επί πλέον, τα πόσιμα εκχυλίσματα αλόης περιέχουν πάνω από 200 ενεργά συστατικά, όπως βιταμίνες, ένζυμα, ανόργανες ουσίες, αμινοξέα, πολυσακχαρίτες κ.ά., και χρησιμοποιούνται κυρίως για τις υπακτικές και καθαρτικές τους ιδιότητες, καθώς και σε προγράμματα αποτοξίνωσης. Η αλόη έχει αντιβακτηριακή, αντιμυκητιακή και τονωτική δράση, ενδυναμώνει το ήπαρ, συνεισφέρει στον έλεγχο του σακχάρου, βοηθάει στην πέψη, ανακουφίζει το ερεθισμένο πεπτικό σύστημα και καταπραύνει τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου.

BACOPA MONNlERI:  To βότανο που «θρέφει»το πνεύμα! Κοινώς γνωστό ως μπράχμι, το μπακόπα μονιέρι είναι ένα μικρό αναρριχητικό φυτό που χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή αγιουρβεδική ιατρική εδώ και 3.000 χρόνια για τη βελτίωση της μνήμης και της νοητικής ικανότητας. Το βασικό του μυστικό είναι οι σαπωνίνες Bacosides (Α και Β) που περιέχει και που, μαζί με τα αλκαλοειδή βραχμίνη και ερπεστίνη, έχουν αντιοξειδωτική δράση, ειδικά στα κύτταρα του εγκεφάλου. Γενικά τονωτικό του μυαλού, το μπακόπα μονιέρι ρυθμίζει το χολινεργικό σύστημα και άλλα νευροδιαβιβαστικά συστήματα στον εγκέφαλο, ενισχύοντας τη μνήμη αλλά και τη συγκράτηση νέων πληροφοριών. Παράλληλα μειώνει τα συμπτώματα του στρες και χαρίζει πνευματική διαύγεια.
Ανάμεσα στους θησαυρούς της φύσης, βρίσκουμε και κάποια... υπερφυτά που μπορεί να μην έχουν θέση στο τραπέζι μας, οι ωφέλειες τους όμως στον ανθρώπινο οργανισμό είναι αποδεδειγμένες!

ΚΟΥΡΚΟΥΜΑΣ:  Ερχεται από την Ινδία και δίνει στο κάρι το χρώμα του. Εκτός από τη χρήση του ως μπαχαρικού, όμως, ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς λόγους εδώ και αιώνες. Τα τελευταία χρόνια έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον και των δυτικών επιστημόνων που μελετούν τις ευεργετικές ιδιότητες της κουρκουμίνης στην υγεία. Η κουρκουμίνη, μια φυσική χρωστική ουσία που εμπεριέχεται στον κουρκουμά, περιέχει ένα μείγμα ισχυρών αντιοξειδωτικών, γνωστών ως κουρκουμινοειδών, μια ομάδα φαινολικών ενώσεων που απομονώνονται από τις ρίζες του φυτού Curcuma longa.
Η κουρκουμίνη βοηθά στην πρόληψη και τη θεραπεία των κρυολογημάτων. Χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του πόνου και της φλεγμονής, ενώ παράλληλα αποτελεί πρώτης τάξεως αντιβιοτικό εξωτερικής χρήσης, προλαμβάνοντας βακτηριακές λοιμώξεις στα τραύματα και επιταχύνοντας τη διαδικασία της επούλωσης. Επιστημονικά δεδομένα, κυρίως σε πειραματόζωα, υποδεικνύουν ότι η κουρκουμίνη έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Φαίνεται ότι κατα στέλλει την καρκινογόνο δράση των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (ουσιών που δημιουργούνται κατά το παρατεταμένο ψήσιμο του κρέατος) και εμποδίζει τη δράση ενζύμων που επιταχύνουν την αρνητική έκβαση ορισμένων καρκίνων. Η κουρκουμίνη είναι γνωστή και για τις ευεργετικές ιδιότητες της στο ήπαρ. Αυξάνει την έκκριση χολικών αλάτων και τη διαλυτότητα της χολής.

ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ (milkthistle, σίλυβο):  Οι ευεργετικές του ιδιότητες είναι γνωστές ήδη από τα αρχαία ελληνικά κείμενα όπου αναφέρεται ως σίλυβο. Τα τόσο «ταπεινά» αυτά αγκάθια είναι από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα κρυμμένων θησαυρών στον κόσμο των φαρμακευτικών φυτών. Το μυστικό τους είναι η σιλυμαρίνη, ένα μείγμα φλαβονοεϊδών που βρίσκεται στους σπόρους και, σε μικρότερες ποσότητες, στους βλαστούς και τα  φύλλα του φυτού. Το σίλυβο χρησιμοποιήθηκε επί χρόνια ως βοηθητικό της παραγωγής γάλακτος σε νεαρές μητέρες και ως χολαγωγό-χολαιρετικό.

Σήμερα χρησιμοποιείται ως ηπατοπροστατευτικό. Οπως είναι γνωστό, ηπατικά προβλήματα μπορούν να προκληθούν από τη δράση των ελευθέρων ριζών, δηλαδή τοξικών παραγόντων με υψηλή μοριακή δραστικότητα, που καταστρέφουν άλλα μόρια ή και τα ίδια τα κύτταρα. Το σίλυβο προλαμβάνει αυτήν τη δράση λειτουργώντας ως αντιοξειδωτικά, 10 φορές πιο ισχυρό από την βιταμίνη Ε, που έχει την ίδια ιδιότητα.

Επί πλέον, το σίλυβο βελτιώνει την αποτοξινωτική ικανότητα του ήπατος, αυξάνοντας τη συγκέντρωση της γλουταθειόνης (GSH), ενώ φαίνεται πως αναστέλλει τη δράση του ενζύμου λιποξυγενάση, εμποδίζοντας έτσι την παραγωγή και τη δράση των επικίνδυνων για το ήπαρλευκοτριένιων.

Η πιο σημαντική επίδραση του σίλυβου είναι η ικανότητα του να ευνοεί την πρωτεϊνοσύνθεση και την παραγωγή νέων ηπατικών κυττάρων, σε αντικατάσταση των κατεστραμμένων. Ετσι, καθώς λειτουργεί σαν αντίδοτο απέναντι σε τοξικούς παράγοντες, χρησιμοποιείται σε ηπατικές βλάβες από χημικούς παράγοντες (και από αλκοοόλ), σε χρόνιες ηπατίτιδες, ιογενείς ηπατίτιδες, δηλητηριάσεις, ίκτερο, κίρρωση του ήπατος.

ΒΟΣΟΥΕΛΛΙΑ (Boswellia Serrata):  Η βοσουελία είναι ένα γένος δέντρων της Ινδίας γνωστών για την αρωματική τους ρητίνη, η οποία, πέρα από τη φήμη της ως μοσχολίβανου, έχει πολλές φαρμακολογικές εφαρμογές. Κύριο δραστικό στοιχείο αυτού του ρετσινιού είναι το βοσουελλικό οξύ (boswellicacid), με σημαντικές αντιφλεμονώδεις και αντιαρθριτικές ιδιότητες. Φαίνεται να είναι το «βότανο» των αρθρώσεων, αφού προστατεύει ιδιαίτερα τις αρθρώσεις από εκφυλιστικά φαινόμενα έπειτα από παρατεταμένη φλεγμονή. Το εκχύλισμα της ρητίνης αυτής, που ήδη έχει κάνει την εμφάνιση του στη σύγχρονη φαρμακολογία, φαίνεται -έπειτα από μελέτες τόσο πόσιμου όσο και ενέσιμου διαλύματος- ότι δρα ευεργετικά κατά: του άσθματος, της νόσου του Crohn, της οστεοαρθρίτιδας, της ελκωτικής κολίτιδας, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας! Παρά τις πιθανές παρενέργειες (στομαχική διαταραχή, ναυτία, διάρροια κ.ά.) υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία υπέρ της χρήσης της

Από: The Johns Hopkins Medical Letter

Το πρόβλημα με την πρόσληψη νατρίου – που αποτελεί το κύριο συστατικό του αλατιού – αφορά όλο και περισσότερους ανθρώπους ανά τον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν το ένα τρίτο των ενηλίκων Αμερικανών έχουν υψηλή πίεση του αίματος και εν μέρει αιτία είναι η πλούσια σε αλάτι διατροφή τους. Το μαγειρικό αλάτι παίζει ρόλο – κλειδί στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών, αλλά το παραπάνω αλάτι μπορεί να διατηρήσει τον όγκο του αίματος που κυκλοφορεί στο σώμα σε υψηλότερα επίπεδα απ' όσο πρέπει. Έτσι, ασκείται πίεση στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, η οποία οδηγεί στην πάχυνσή τους και σε στενώσεις. Η καρδιά, προκειμένου να ωθήσει το αίμα μέσα από τον μικρότερο πλέον αυλό του αγγείου, είναι υποχρεωμένη να το αντλεί πιο έντονα, αυξάνοντας έτσι την πίεσή του. Κατά μέσο όρο, οι Αμερικανοί καταναλώνουν 3.400 μέχρι 4.000 χιλιοστογραμμάρια (mg) νατρίου την ημέρα. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι πολύ χαμηλότερη: 2.300 χιλιοστογραμμάρια την ημέρα κατά μέγιστο βαθμό, και πολύ μικρότερη για πολλούς από εμάς.

Οι κατεργασμένες τροφές, οι οποίες ευθύνονται για το 75 έως 80% του προσλαμβανόμενου αλατιού στην αμερικανική διατροφή, ενδεχομένως να αποτελούν τον κύριο ένοχο για την υπερβολική κατανάλωση αλατιού. Ακόμη και τροφές που παραδοσιακά δεν θεωρούμε αλατισμένες, όπως είναι το ψωμί, τα δημητριακά, τα κονσερβοποιημένα φασόλια κ.ά, μπορεί να μας οδηγήσουν πολύ μακριά από τα συνιστώμενα επίπεδα πρόσληψης νατρίου.

«Επιπλέον, ακόμη και για τα άτομα που έχουν καλές προθέσεις και τα οποία μαγειρεύουν στο σπίτι και προσπαθούν να κάνουν υγιεινότερες επιλογές τροφίμων, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η συνιστώμενη ποσότητα πρόσληψης άλατος», όπως εξηγεί η Cheryl Anderson, Ph.D., βοηθός καθηγήτρια Επιδημιολογίας και ανθρώπινης διατροφής στο Johns Hopkins.

Η πίεση ανεβαίνει

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ο περιορισμός της κατανάλωσης άλατος μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές και να περιορίσει την πίεση του αίματος τόσο αποτελεσματικά, όσο και η αύξηση της πρόσληψης φαρμάκων. Μελέτη που δημοσιεύθηκε φέτος τον Ιανουάριο στο περιοδικό «The New England Journal of Medicine» εκτίμησε ότι, περιορίζοντας την πρόσληψη νατρίου κατά 1.200 χιλιοστογραμμάρια ανά ημέρα, θα μπορούσαμε να περιορίσουμε τον ετήσιο αριθμό περιστατικών στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων έως και κατά 120.000 και τον αριθμό την ετήσιων θανάτων από οποιαδήποτε αιτία έως και πάνω από 92.000.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2009 στο περιοδικό «Hypertension» διαπίστωσε ότι για τη θεραπευτική αγωγή της ανθεκτικής υπέρτασης (δηλαδή της πίεσης του αίματος που παραμένει πολύ υψηλή παρά τη λήψη τριών ή περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρμάκων), η μείωση της πρόσληψης αλατιού ήταν περισσότερο ωφέλιμη απ' ό,τι η πρόσληψη επιπλέον τύπων φαρμάκων. Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα των ερευνητών εξέτασε 12 ασθενείς με ανθεκτική υπέρταση, οι οποίοι λάμβαναν για μία εβδομάδα είτε υψηλή είτε χαμηλή ποσότητα νατρίου. Τα άτομα τα οποία τηρούσαν δίαιτα με μικρή ποσότητα νατρίου είδαν τη συστολική πίεση του αίματός τους να πέφτει κατά 15% κατά μέσο όρο, όπως και τη διαστολική τους πίεση κατά περίπου 11%.

Σχέδιο δράσης

Στις αρχές του περασμένου Ιανουαρίου, ο δήμος της Νέας Υόρκης ανήγγειλε τη δημιουργία της «Εθνικής Πρωτοβουλίας για τη Μείωση του Άλατος», σε μία προσπάθεια να ενθαρρύνει τους παρασκευαστές φαγητών να ελαττώσουν το αλάτι στις συσκευασμένες τροφές και στις μερίδες των εστιατορίων της αμερικανικής μεγαλούπολης. Ο δήμος είναι επικεφαλής σε αυτή την προσπάθεια, έχοντας στόχο, μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, να μειωθεί το αλάτι στις τροφές κατά 25%. Παρόμοια πρωτοβουλία είχε αναληφθεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι παρασκευαστές τροφίμων περιόρισαν το αλάτι σε μερικές τροφές σε ποσοστό πάνω από 40%.

Και εάν νομίζετε ότι θα επιθυμήσετε το αλάτι, σε περίπτωση που το βγάλετε από τη ζωή σας, απατάσθε! Η έρευνα δείχνει ότι έπειτα από 6 έως 12 εβδομάδες δίαιτας με περιορισμένη πρόσληψη νατρίου, οι τροπές που έχουν μεγάλη ποσότητα νατρίου και κάποτε λατρεύατε, τώρα ίσως να σας φανεί ότι είναι πάρα πολύ αλμυρές! Εκτός από τον περιορισμό του νατρίου, οι ειδικοί προτρέπουν να ακολουθήσουμε μια δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φρέσκα κρέατα και με λίγες κατεργασμένες τροφές. Η δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension – Διαιτητικές προσεγγίσεις για τη διακοπή της υπέρτασης) αποτελεί ένα παράδειγμα για πιο υγιεινό τρόπο διατροφής. Είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ολόκληρους σπόρους, ξηρούς καρπούς, ξερά φασόλια και με γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς καθόλου ή με περιορισμένα λιπαρά.

Μία δίαιτα του τύπου DASH είναι επίσης πλούσια σε κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο και φυτικές ίνες, οι οποίες συνδυάζονται για τη μείωση της πίεσης του αίματος. «Πρόκειται για μια πολύ καλή ισορροπημένη προσέγγιση για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης», λέει η Dr Anderson.

ΠΕΝΤΕ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΕΤΕ ΤΟ ΑΛΑΤΙ

1. Ενημερωθείτε για την ακριβή ποσότητα που χρειάζεστε καθημερινά με βάση τις διατροφικές συστάσεις.  Όταν ψωνίζετε, αναζητήστε τροφές οι οποίες αντιπροσωπεύουν ποσοστό μικρότερο από το 10% του ημερήσιου επιτρεπόμενου νατρίου ανά μερίδα. Για παράδειγμα εάν σας επιτρέπονται 1.500 mg ημερησίως, επιλέξτε ένα τρόφιμο που δεν περιέχει πάνω από 150 mg νατρίου ανά μερίδα.

2. Ξεπλένετε καλά τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα . Με το ξέπλυμα του τόνου, των λαχανικών και άλλων τροφίμων που καταναλώνετε από τις κονσέρβες, απομακρύνεται και το αλάτι. Για παράδειγμα, ½ φλιτζάνι φασόλια από κονσέρβα περιέχει από 350 έως 500 mg νατρίου. Με το στράγγισμα και το ξέπλυμα των φασολιών, θα περιορίσετε το νάτριο κατά το ένα τρίτο. Άλλες επιλογές που έχετε είναι να αναζητήσετε φασόλια με λιγότερο νάτριο (και να τα ξεπλύνετε και αυτά) ή να χρησιμοποιήσετε ξερά φασόλια, τα οποία έχουν μηδαμινή ποσότητα νατρίου.

3. Προσέξτε όταν τρώτε έξω.  Πρόσφατη ανακοίνωση αναφέρει ότι η πρόσληψη από ένα μόνο γεύμα σε αλυσίδα εστιατορίων μπορεί να έχει «αξία νατρίου» τριών έως πέντε ημερών, στα άτομα που προσπαθούν να περιορίσουν την πρόσληψη νατρίου. Ζητήστε λοιπόν, από τον σεφ που θα ετοιμάσει το πιάτο σας να μη χρησιμοποιήσει αλάτι ή MSG (ένα αλατισμένο πρόσθετο τροφίμων) και ακόμη ζητήστε να σας σερβίρουν τις σάλτσες που συνοδεύουν το πιάτο σας χωριστά.

4. Επιλέγετε όσο το δυνατόν φρέσκες τροφές.  Η κατεργασία των τροφίμων σχεδόν πάντα τα εμπλουτίζει με νάτριο. Για παράδειγμα, μια μέτρια απλή ψητή πατάτα περιέχει περίπου 20 mg νατρίου, ενώ μια μέτρια μερίδα από τηγανητές πατάτες έχει περίπου 10 φορές περισσότερο νάτριο και ένα φλιτζάνι πατάτες ογκρατέν έχει 50 φορές περισσότερο αλάτι.

5. Όταν αγοράζετε συσκευασμένες τροφές, να διαβάζετε τις ετικέτες  και να συγκρίνετε το περιεχόμενο νατρίου σε διάφορες μάρκες. Να θυμάστε ότι οι τροφές με περιορισμένα λιπαρά, όπως το τυρί χαμηλών λιπαρών, συχνά θα έχουν περισσότερο νάτριο από τις κανονικές εκδοχές τους.

Άρθρο από το περιοδικό  "popular medicine"

Συγκεκριμένα συστήνεται κατανάλωση 2- 2.4g νατρίου (5-6g αλατιού) που πρακτικά ισοδυναμεί με ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι ανά ημέρα. Οι απαιτήσεις αυξάνουν όταν οι απώλειες είναι υψηλές, όπως κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας, του θηλασμού και της έντονης εφίδρωσης.

Η επίδραση του αλατιού στην υγεία:

Το προφίλ του υποχονδριακού ασθενή είναι εξαιρετικά γνώριμο σε ιατρούς, νοσηλευτές αλλά και σε πολλούς ανθρώπους που ακούν καθημερινά έναν συγγενή ή φίλο να παραπονείται για θέματα υγείας, να αναζητά διαρκώς πληροφορίες περί ιατρικών ζητημάτων αλλά και να αναμένει, σχεδόν πάντα με βεβαιότητα, τη διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας. Το άγχος που συνοδεύει την εν λόγω συμπτωματολογία είναι υψηλό αλλά και η θεραπευτική αντιμετώπιση πολύπλοκη καθώς ένα ακόμη ιδιαίτερο στοιχείο χαρακτηρίζει τον υποχονδριακό ασθενή: ποτέ δεν πείθεται για την καλή κατάσταση της υγείας του!

Η υποχονδρία, καθώς και άλλες διαταραχές που αφορούν τη μετατροπή ψυχικού άγχους σε σωματικά συμπτώματα, αποτελεί μια σοβαρή και πολύπλοκη ψυχιατρική διαταραχή. Ασθενείς οι οποίοι ανησυχούν με την παραμικρή αφορμή για την κατάσταση της υγείας τους, που επινοούν τη χειρότερη εκδοχή διάγνωσης αλλά και εξέλιξης της νόσου από την οποία «θεωρούν» ότι πάσχουν. Ενας απλός πονοκέφαλος αποτελεί σίγουρα ένδειξη όγκου στον εγκέφαλο, ένα πρήξιμο στο χέρι μια σοβαρή μόλυνση χωρίς καμία πιθανότητα ίασης, ένας πόνος στο στομάχι σαφή διάγνωση έλκους, μια απλή περίπτωση ακμής του δέρματος βέβαιη απόδειξη καρκίνου. Επισκέψεις σε ειδικούς ιατρούς σε τακτά χρονικά διαστήματα, πολλαπλές εξετάσεις, τεστ, ειδικά ή μη, πάντα με αρνητικά αποτελέσματα. Τίποτα δεν επιφέρει όμως έναν εφησυχασμό, μια διαβεβαίωση ότι δεν πρόκειται για μια σοβαρή πάθηση. Κάποιος άλλος, πιο «ειδικός» ιατρός ίσως μπορέσει να εντοπίσει την πραγματική αιτία του προβλήματος... Ισως προέκυψε κάποιο λάθος, ίσως κάτι τους κρύβουν! Και η επώδυνη πορεία του άγχους και των έμμονων ιδεών διαιωνίζεται, ανακυκλώνεται, με σοβαρές επιπτώσεις στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του πάσχοντα.

Ιστορική αναδρομή

Ο όρος «υποχόνδριο» εντοπίζεται για πρώτη φορά στα γραπτά του Ιπποκράτη περιγράφοντας την περιοχή του ανθρώπινου σώματος που εντοπίζεται κάτω (υπό) από τους χόνδρους των αρθρώσεων, καθώς και τις πεπτικές διαταραχές που σχετίζονται με τη σπλήνα, το συκώτι και το χοληδόχο κύστη. Η ιατρική ορολογία της εποχής περιελάμβανε συχνά όρους που περιέγραφαν την ψυχική κατάσταση του ατόμου βάσει των οργάνων αυτών: η κατάθλιψη αποκαλείτο «μελαγχολία» (μέλαινα χολή), η «χολή» αναφέρονταν σε δυσμενή κατάσταση υγείας του ατόμου.

Το 17ο αιώνα ο όρος υποχονδρία χρησιμοποιείται για την περιγραφή της ψυχικής κατάστασης της μελαγχολίας που συνοδεύεται επίσης από πεπτικές διαταραχές αλλά και άλλους ακαθόριστους πόνους. Το 18ο αιώνα η υποχονδρία αναφέρεται χαρακτηριστικά ως η «πάθηση» των ανώτερων κοινωνικών τάξεων, χαρακτηρίζοντας και συνοδεύοντας τη ζωή των πραγματικά ευφυιών και επιτυχημένων ανδρών! Το ποσοστό πασχόντων εμφανίζεται χαμηλότερο στις γυναίκες, η συμπτωματολογία των οποίων περιγράφονταν κυρίως με τον όρο υστερία.

Το 19ο αιώνα ο όρος υποχονδρία χρησιμοποιείται πρώτη φορά για την περιγραφή της ψυχικής κατάστασης του ανεξέλεγκτου φόβου για ασθένειες ή θέματα υγείας και συμπίπτει με τις πρώτες ανακαλύψεις της ιατρικής. Ο Προυστ στο βιβλίο του «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο» τονίζει χαρακτηριστικά, «...για κάθε ασθένεια που θεραπεύει η ιατρική υπάρχουν άλλες δέκα που γεννιούνται στο μυαλό του ανθρώπου! Σαν να τον μολύνουν με έναν εχθρό που είναι χιλιάδες φορές πιο ισχυρός από κάθε άλλο μικρόβιο: την έμμονη ιδέα της αρρώστιας».

Σήμερα η έρευνα σχετικά με τα αίτια και τη θεραπεία της υποχονδρίας είναι περιορισμένη. Το γεγονός αυτό δεν διευκολύνει το δύσκολο έργο των ιατρών, ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, οι οποίοι αναζητούν πληροφόρηση και ειδική εκπαίδευση προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον υψηλό αριθμό ασθενών που εξετάζεται καθημερινά δίχως να διαπιστώνεται κάποια οργανική αιτιότητα. Ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση της διαταραχής της υποχονδρίας; Ποια είναι η αιτία του προβλήματος; Μία απάντηση είναι βέβαιη μέχρι σήμερα: η υποχονδρία αποτελεί μια δύσκολη και επώδυνη εμπειρία για τον πάσχοντα!

Επιδημιολογικά στοιχεία

Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν ότι ποσοστό 4-6% των ασθενών που επισκέπτονται τον ιατρό τους εκδηλώνουν συμπτώματα υποχονδρίας και ακόμη υψηλότερο πάσχει περιοδικά από ψυχοσωματικές ενοχλήσεις. Υπέρμετρη ενασχόληση με θέματα υγείας συναντάται ευρέως: 10-20% των οργανικά υγιών ατόμων και 45% των ατόμων που δεν πάσχουν από κάποια ψυχιατρική διαταραχή εμφανίζουν σχετική συμπτωματολογία. Παράλληλα τονίζεται ότι τα στατιστικά δεδομένα περί υποχονδρίας δεν είναι πάντοτε αντιπροσωπευτικά: πολλά περιστατικά δεν καταγράφονται από τους θεράποντες γιατρούς (δεν αναφέρονται ως «πρόβλημα») και άλλα δεν αναζητούν ποτέ βοήθεια (υποχονδριακοί ασθενείς που δεν επισκέπτονται τον ιατρό για να μη μάθουν ποτέ τη σοβαρή ασθένεια από την οποία νομίζουν ότι πάσχουν).

Η υποχονδρία εκδηλώνεται σε υψηλότερο ποσοστό κατά την ενήλικη ζωή του ατόμου (δεν παρατηρείται διαφοροποίηση σε σχέση με το φύλο). Ο συσχετισμός υποχονδρίας και φυλής ή εθνικότητας δεν έχει διερευνηθεί. Τονίζεται όμως η σημασία του συγκεκριμένου πολιτισμικού πλαισίου στην εκδήλωση της διαταραχής. Πράγματι, κάθε κοινωνία ορίζει και κατανοεί με διαφορετικό τρόπο την έννοια της ασθένειας, του πόνου, της περίθαλψης κοκ. Επίσης, το μορφωτικό επίπεδο και η επαγγελματική ιδιότητα ενός ατόμου επηρεάζουν καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την έννοια της «νόσου», της επικινδυνότητας, της πρόληψης κλπ. Για παράδειγμα, παρατηρείται συχνά φοιτητές ιατρικής ή και επαγγελματίες ιατροί να εκδηλώνουν οι ίδιοι συμπτώματα υποχονδρίας. Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζει και το βιοτικό επίπεδο ενός λαού τονίζοντας ιδιαίτερα ότι η αύξηση εκδήλωσης της διαταραχής σχετίζεται άμεσα με την ευημερία που απολαμβάνουν οι σύγχρονες κοινωνίες

Κλινική εικόνα

Κύριο χαρακτηριστικό της υποχονδρίας αποτελεί η έμμονη ιδέα του ασθενή ότι πάσχει από μια πολύ σοβαρή ασθένεια. Η πεποίθησή του αυτή βασίζεται σε προσωπική εκτίμηση αλλά και στις πληροφορίες που έχει συλλέξει ο ίδιος σχετικά με θέματα υγείας. Πράγματι, ο υποχονδριακός ασθενής δεν υποφέρει από τα οργανικά συμπτώματα ή τον πόνο που βιώνει. Η ανησυχία του αφορά κυρίως τη διάγνωση της ασθένειας και όχι την ίαση αυτής. Παράλληλα, ο ίδιος συνειδητοποιεί την υπερβολική ανησυχία που τον διακατέχει και την πιθανότητα να είναι πράγματι υγιής, παρόλα αυτά η έμμονη ιδέα της ασθένειας «εισβάλει» και «κυριαρχεί» στη σκέψη του χωρίς να είναι σε θέση να την ελέγξει!

Τα συμπτώματα της υποχονδρίας αναφέρονται σε διάφορα όργανα ή λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος που μπορεί να «νοσούν» παράλληλα ή εναλλασσόμενα: στομάχι, άνω και κάτω άκρα, αναπνευστική οδός κλπ. Η εμμονή περί μιας σοβαρής ασθένειας μπορεί να αφορά και ένα συγκεκριμένο όργανο του σώματος, για παράδειγμα την καρδιά, και ο ασθενής να θεωρεί ότι πάσχει από μόνιμη βλάβη σε αυτό. Ασήμαντες ενοχλήσεις, όπως μια μικρή πληγή ή ένα κρυολόγημα, εκκινούν υψηλό βαθμό ανησυχίας και ο ατέρμονος δρόμος του άγχους διαιωνίζεται και ανακυκλώνεται. Η εξέλιξη της διαταραχής της υποχονδρίας μπορεί να είναι χρόνια, με περιοδικές εξάρσεις των συμπτωμάτων. Ο πάσχων επανέρχεται περιστασιακά μέχρι την έναρξη ενός νέου φαύλου κύκλου ανησυχίας και έμμονης ενασχόλησης με ασθένειες.

Η προσπάθεια εντοπισμού της διάγνωσης της ασθένειας οδηγεί τον πάσχοντα σε μια πληθώρα ιατρικών επισκέψεων, εξετάσεων κλπ. που υποδεικνύουν όμως πάντα μια αρνητική απάντηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις εντοπίζεται παράλληλα ένα οργανικό πρόβλημα το οποίο όμως δεν δικαιολογεί ή δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με τα εν λόγω συμπτώματα. Η αρνητική απάντηση του ιατρού όμως δεν καλύπτει τον ασθενή και τον γεμίζει καχυποψία, άγχος, εκείνος νιώθει ότι κάτι του κρύβουν και ότι η αρρώστια του διαρκώς θα χειροτερεύει! Ερωτηματικά τίθενται αν κάποιος άλλος ιατρός, πιο «ειδικός», πιο έμπειρος θα μπορούσε να τον βοηθήσει. Και έτσι συνεχίζεται η μακρόχρονη έρευνα αγοράς ιατρικής περίθαλψης, ακόμη και επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά των νοσοκομείων, με ταυτόχρονη ψυχική και σωματική εξουθένωση του ίδιου, των οικείων του αλλά και του αρμόδιου ιατρικού προσωπικού.

Συμπεριφορά

Ο υποχονδριακός ασθενής εμφανίζεται στον ιατρό ιδιαίτερα αγχωμένος περιγράφοντας το παραμικρό σύμπτωμά του με εξαιρετική λεπτομέρεια. Ο λόγος του και η συμπεριφορά του είναι ιδιαίτερα δραματικοί, χειριστικοί, σαν να επέρχεται «το τέλος του κόσμου»! Η απελπισία του είναι διάχυτη. Ανησυχία, νευρικότητα, αλλαγή στάσεων του σώματος, συμπτώματα άγχους: τρεμάμενη φωνή, έντονη βλεμματική επαφή, εφίδρωση, ταχυπαλμία κλπ. Παρ' όλα αυτά η συνεργασία με τον ιατρό είναι άμεση καθώς αυτή θα υποδείξει τη διάγνωση της ασθένειας. Είναι μάλιστα πρόθυμος να παρέχει και ο ίδιος πληροφορίες σχετικά με ιατρικά θέματα που έχει μελετήσει. Η αναγγελία του ιατρού ότι «δεν είναι τίποτα» ή ότι «το πρόβλημα είναι ψυχογενές» προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Δεν αποδέχεται την ψυχογενή φύση των συμπτωμάτων του και δεν απευθύνεται ποτέ σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο για θεραπεία. Η προσδοκία του παραμένει πάντα να εντοπιστεί η πραγματική αιτία του προβλήματος και να λάβει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Εξάλλου ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα...

Συνέπειες

Οι συνέπειες στη ζωή του πάσχοντα είναι σημαντικές. Η καθημερινότητα της οικογένειας και των άμεσα οικείων προσώπων είναι ιδιαίτερα επιβαρημένη. Συχνά αναζητούν οι ίδιοι συμβουλές από ειδικούς ψυχικής υγείας προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κατάσταση. Σε πολλές περιπτώσεις αρχίζουν να εκδηλώνουν και οι ίδιοι παρόμοια συμπτώματα, ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά που μιμούνται τη συμπεριφορά των γονέων τους. Οι συνέπειες στον επαγγελματικό τομέα δεν είναι σημαντικές αν οι εμμονές περιορίζονται σε ώρες και χώρους μη επαγγελματικής απασχόλησης. Σε αντίθετη περίπτωση ο πάσχων δεν είναι σε θέση να εργαστεί ή αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων και αποδοτικότητας στο χώρο εργασίας του.

Επιπλέον, επιβαρύνεται η σχέση με τον θεράποντα ιατρό ο οποίος χάνει σταδιακά την υπομονή του. Ο ιστρός νιώθει ότι δεν έχει άλλα αποθέματα δυνάμεων για να καθησυχάζει και να πείθει τον ασθενή για τη μη ύπαρξη σοβαρής νόσου. Σε αυτό το σημείο μπορεί να σημειωθούν ιατρικά λάθη ή και παράβλεψη του ασθενή: ο ασθενής να πάσχει κάποια στιγμή από μια ασθένεια η οποία δεν εντοπίζεται. Ο ιατρός έχει πια παρασυρθεί από τα συνεχή παράπονά του και δεν τον εξετάζει με την απαραίτητη προσοχή.

Παράλληλα ο πάσχων υποβάλλεται διαρκώς σε εξετάσεις που μπορεί να είναι επιβλαβείς για την υγεία του και μπορεί να καταστεί θύμα εκμετάλλευσης, ακόμη και «πειραματικής» χειρουργικής. Να αναπτύξει εξάρτηση από ηρεμιστικά φάρμακα, παυσίπονα ή άλλα σκευάσματα που χρησιμοποιεί για να «ανακουφιστεί» από τα συμπτώματά του. Τέλος, το κόστος των επαναλαμβανόμενων ιατρικών εξετάσεων είναι εξαιρετικά υψηλό για τον ίδιο, τα ασφαλιστικά ταμεία κλπ. Στις περισσότερες περιπτώσεις αναλώνονται τα οικονομικά αποθέματα της οικογένειας δημιουργώντας επιπλέον επιβάρυνση.

Διαταραχές Σωματοποίησης

Η υποχονδρία κατατάσσεται στην ευρύτερη διαγνωστική ομάδα των Διαταραχών Σωματοποίησης (Somatoform Disorders). Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται διαταραχές που υπαινίσσονται μια οργανική αιτιότητα ή ασθένεια, η οποία όμως ποτέ δεν εντοπίζεται και δεν υφίσταται. Χαρακτηριστικά παραδείγματα Διαταραχών Σωματοποίησης αποτελούν η Διαταραχή Σωματοποίησης-Σύνδρομο Briquet, η Μετατρεπτική Διαταραχή (Υστερία), η Διαταραχή Πόνου και η Δυσμορφοφοβία.

Ο εντοπισμός των διαφορών μεταξύ των διαταραχών αυτών και της υποχονδρίας είναι σημαντικός:

Η συμπτωματολογία της Διαταραχής Σωματοποίησης-Συνδρόμου Briquet και της υποχονδρίας συμπίπτει. Στη Διαταραχή Σωματοποίησης όμως η ανησυχία του ασθενή αφορά αποκλειστικά τα πολλαπλά οργανικά συμπτώματα και τις ενοχλήσεις που βιώνει και όχι την πιθανότητα διάγνωσης μια σοβαρής ασθένειας.

Στη Μετατρεπτική Διαταραχή (Υστερία) τα συμπτώματα που εκδηλώνονται, π.χ., παράλυση, κώφωση, τύφλωση, απώλεια αίσθησης του πόνου ή της αφής, δυσκολία κατάποσης, υποδηλώνουν κάποια νευρολογική ασθένεια χωρίς και πάλι να εντοπίζεται μια οργανική αιτία. Παράλληλα ο υστερικός ασθενής εκδηλώνει πλήρη αδιαφορία για τα συμπτώματά του αγνοώντας ακόμη και τις πιο σοβαρές ενδείξεις.

Στη Διαταραχή Πόνου το επίκεντρο των παραπόνων αφορά τον έντονο πόνο που βιώνεται, ο οποίος οφείλεται συνήθως σε αμιγώς ψυχολογικά αίτια ή σε επιδείνωση μια ασθένειας λόγω ψυχολογικών παραγόντων.

Τέλος, στη Δυσμορφοφοβία παρατηρείται έντονη ανησυχία για κάποια ανατομική διαφορά ή δυσμορφία στην εξωτερική εμφάνιση, π.χ., στο πρόσωπο, τα μαλλιά, το δέρμα, τα γεννητικά όργανα, το στήθος, τα άνω και κάτω άκρα, το βάρος, το ύψος κλπ. Και σε αυτήν την περίπτωση όμως οι έμμονες ιδέες του πάσχοντα εστιάζονται αποκλειστικά στην ανατομική διαφορά και όχι στο ενδεχόμενο μιας λανθάνουσας ασθένειας.

Διαφορική Διάγνωση

Η διαφορική διάγνωση αφορά επιπλέον το διαχωρισμό της υποχονδρίας από όλες τις πιθανές οργανικές ή ψυχιατρικές διαταραχές.

Απαιτείται πλήρης ιατρικός έλεγχος προκειμένου για τον αποκλεισμό όλων των πιθανών νοσημάτων. Διενεργούνται εξετάσεις που αποκλείουν νευρολογικές παθήσεις (μυασθένεια, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ.), ενδοκρινολογικές διαταραχές κλπ.

Η ψυχιατρική διάγνωση αναφέρεται στον αποκλεισμό των ακόλουθων διαταραχών:

Διαταραχές της Διάθεσης

Σημαντικός αριθμός ασθενών που πάσχουν από κατάθλιψη εκδηλώνει ψυχοσωματικές ενοχλήσεις και άγχος για θέματα υγείας. Η διάγνωση της κατάθλιψης όμως συνοδεύεται και από άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα, όπως καταθλιπτική διάθεση, έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης, αϋπνία, αίσθημα κούρασης και μειωμένης ενεργητικότητας κλπ. Είναι γεγονός ότι η θεραπεία της κατάθλιψης εξαλείφει άμεσα και τις ενυπάρχουσες ψυχοσωματικές ενοχλήσεις.

Αγχώδεις Διαταραχές

Οι αγχώδεις διαταραχές συνοδεύονται συχνά και από έντονη ενασχόληση με θέματα υγείας. Η ανησυχία του πάσχοντα όμως εστιάζει σε διάφορα θέματα π.χ., διαπροσωπικές σχέσεις, δουλειά, οικογενειακή κατάσταση κλπ., και όχι μόνο στο ενδεχόμενο μιας σοβαρής ασθένειας. Επίσης, οι έμμονες ιδέες που χαρακτηρίζουν την ψυχαναγκαστική νεύρωση μοιάζουν με αυτές της υποχονδρίας: επαναλαμβανόμενες και επίμονες ιδέες που «εισβάλλουν» στη σκέψη του πάσχοντα δίχως ο ίδιος να μπορεί να τις ελέγξει. Και σε αυτή την περίπτωση όμως το περιεχόμενο αυτών (π.χ. αν η πόρτα είναι κλειδωμένη) ή των ψυχαναγκαστικών τελετουργικών πράξεων (π.χ. τσεκάρισμα αν η πόρτα είναι κλειδωμένη) ποικίλλει.

Ψυχωσική Συνδρομή

Στην ψυχωσική συνδρομή (σχιζοφρένεια, παραληρηματική διαταραχή) η έμμονη ιδέα των σωματικών ενοχλήσεων είναι αποτέλεσμα παραληρήματος και ο ίδιος ο ασθενής δεν συνειδητοποιεί την έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα (πιστεύει ότι έχει γεμίσει παράσιτα, μικρόβια κοκ.). Αντιθέτως, ο υποχονδριακός ασθενής συνειδητοποιεί την υπερβολή της ανησυχίας του και είναι σε θέση να αναλογιστεί εναλλακτικές εκδοχές διάγνωσης, π.χ., ότι η αρρώστια που φοβάται δεν υφίσταται.

Πλασματικές ή ψευδείς ενοχλήσεις

Τα συμπτώματα της υποχονδρίας δεν είναι εσκεμμένα ή συνειδητά εκ μέρους του ασθενή. Για αυτό και απαιτείται σαφής διάκριση των διαταραχών που υπαινίσσονται πλασματικές ή ψευδείς ενοχλήσεις. Πιο συγκεκριμένα, ο πάσχων μπορεί να προσποιείται σωματικές ενοχλήσεις προκειμένου να θεωρηθεί ιατρικός ασθενής (Fictitious Disorder) ή να ψεύδεται ότι νοσεί προκειμένου να επιτύχει έναν επιδιωκόμενο σκοπό (Malingering Disorder).

Τέλος, κρίνεται απαραίτητη μια ευρύτερη αλλά και ρεαλιστική θεώρηση της διαταραχής της υποχονδρίας. Είναι γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις της ζωής (ασθένεια συγγενικών προσώπων, θάνατος), εκδηλώνουν ανησυχία για θέματα υγείας ή ακόμη και εμμονή για κάποια πιθανή οργανική πάθηση. Η ανησυχία αυτή όμως κάποια στιγμή παρέρχεται δίχως περαιτέρω επιπλοκές. Βιβλιογραφικά τίθεται το ερώτημα της θεώρησης της υποχονδρίας ως ένα σύμπτωμα και όχι ως μια αυτόνομη κλινική οντότητα: όλοι οι άνθρωποι, υπό δεδομένες συνθήκες, μπορούν να «γίνουν» υποχονδριακοί, σε ήπιο ή σοβαρό βαθμό, για μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα!

Αίτια

Η υποχονδρία αποτελεί μια πολύπλοκη ψυχική διαταραχή. Τα αίτια αυτής εντοπίζονται σε διάφορες παραμέτρους ή και σε συνδυασμό αυτών.

Γνωστική επεξεργασία και αντίληψη

Ερευνητικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι η διαταραχή της υποχονδρίας χαρακτηρίζεται από σημαντικά «σφάλματα» στη γνωστική επεξεργασία και αντίληψη των ερεθισμάτων. Οι υποχονδριακοί ασθενείς «μεγαλοποιούν» τα αισθητηριακά ερεθίσματα και των πιο φυσιολογικών αντανακλαστικών του ανθρώπινου σώματος. Οι περισσότερες ενοχλήσεις που εκφράζουν σημειώνονται και σε υγιή άτομα, δεν γίνονται όμως αντιληπτές με παρόμοιο τρόπο. Πράγματι, ειδικά πειράματα υποδεικνύουν ότι το άγχος και η επίμονη παρατήρηση «παραμορφώνουν» στην αντίληψη του πάσχοντα ακόμη και τις πιο φυσιολογικές αισθητηριακές αντιδράσεις.

Παράλληλα, η γνωστική επεξεργασία των ερεθισμάτων αυτών επιτελείται με λανθασμένο τρόπο. Η σκέψη είναι αρνητική, καταστροφολογική, οδηγείται σε συμπεράσματα άνευ στοιχείων και αποδείξεων. Η παραμικρή ενόχληση κατονομάζεται άμεσα και αβάσιμα καρκίνος, έλκος, έμφραγμα κλπ., αντί απλά δυσπεψία, κούραση...

Γνωστικά «σφάλματα»:

• έμμονες ιδέες
• έντονη ενασχόληση με σωματικές ενοχλήσεις
• αρνητικές σκέψεις ή εικόνες σχετικά με θέματα υγείας
• δυσλειτουργικές υποθέσεις, απόψεις, πεποιθήσεις
• επιλεκτική προσοχή και μνήμη σχετικά με διάφορες ασθένειες.

Τέλος, οι υποχονδριακοί ασθενείς εκδηλώνουν δυσκολία στην έκφραση και το χειρισμό των συναισθημάτων τους: σκέφτονται με έναν πολύ συγκεκριμένο έως απόλυτο τρόπο, πρακτικά, με όρους οργανικής και όχι ψυχικής υγείας. Οι έννοιες της συναισθηματικής έκφρασης, της υποκειμενικότητας, του αφηρημένου τούς είναι σχεδόν άγνωστες. Ερευνητικές μελέτες τονίζουν ότι οι υποχονδριακοί ασθενείς πάσχουν από αλεξιθυμία: τη δυσκολία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με λέξεις και λόγια, καταλήγοντας στην έκφραση αυτών μέσω σωματικών ενοχλήσεων.

Επένδυση στο σωματικό «εγώ»

Ο υποχονδριακός ασθενής περιγράφεται ως μια εγωκεντρική δομή προσωπικότητας, με τάσεις απομόνωσης αλλά και μονομανίας σχετικά με την απόλυτη προσοχή που δίνει στο σώμα του. Η λιβιδινική επένδυση έχει αποσυρθεί από τα «αντικείμενα» του εξωτερικού κόσμου και έχει εστιασθεί στον ίδιο τον εαυτό, το σώμα. Το βρέφος, κατά την πορεία της ανάπτυξής του χρειάζεται να λάβει την απαραίτητη προσοχή και φροντίδα από το περιβάλλον προκειμένου να εξελιχθεί από το στάδιο του απόλυτου ναρκισσισμού και να επενδύσει συναισθηματικά σε «αντικείμενα» έξω από το ίδιο, στους άλλους ανθρώπους, στις ανθρώπινες σχέσεις. Οταν η διαδικασία αυτή δεν επιτελεσθεί, η λιβιδινική επένδυση καθηλώνεται και η ενασχόληση με τον «εαυτό» είναι αποκλειστική. Ισως εδώ αρμόζει η γνωστή λαϊκή ρήση «ο άνθρωπος πρέπει να αγαπήσει τους άλλους για να μην αρρωστήσει»...

Παράλληλα τονίζεται ότι τα υποχονδριακά συμπτώματα μπορεί να αποτελούν αποτέλεσμα ενδοψυχικής σύγκρουσης την οποία ο πάσχων αδυνατεί να επιλύσει σε οποιοδήποτε επίπεδο. Οι σωματικές ενοχλήσεις εκφράζουν τη σύγκρουση συμβολικά, προσφέροντας παράλληλα έναν έμμεσο τρόπο προστασίας του ατόμου από τη συνειδητοποίησή της. Ο πάσχων «υποφέρει», αλλά αποφεύγει μια «χειρότερη» εκδοχή: το έντονο άγχος και την ενδεχόμενη ψυχική διάλυση.

Τέλος, σημαντικός αριθμός ερευνών συσχετίζει τα συναισθήματα του θυμού και της επιθετικότητας με την εκδήλωση ψυχοσωματικών ενοχλήσεων. Συχνή είναι η εκδήλωση γαστρεντερικών συμπτωμάτων, πονοκεφάλων κλπ.

Ο ρόλος του «ασθενή»

Ο υποχονδριακός ασθενής μπορεί επίσης να επιθυμεί να «αποκτήσει» το ρόλο του ασθενή προκειμένου να κερδίσει την προσοχή και τη φροντίδα των άλλων. Τα δευτερογενή οφέλη είναι σημαντικά: αποφυγή υποχρεώσεων, δυσάρεστων συγκυριών, προκλήσεων ή διλημμάτων για τα οποία απαιτείται μια άμεση απόφαση.

Σε πολλές περιπτώσεις η συμπεριφορά αυτή μαθαίνεται κατά την παιδική ηλικία όταν οι γονείς δίνουν υπέρμετρη προσοχή σε θέματα υγείας ή σε ασθένειες του παιδιού. Παράλληλα, οι ίδιοι ή άλλοι συγγενείς μπορεί να εκδηλώνουν αντίστοιχη συμπτωματολογία. Οι υποχονδριακοί ασθενείς αφομοιώνουν καλά το ρόλο αυτό: επιβάλλονται και μονοπωλούν συζητήσεις που αφορούν θέματα υγείας, θεωρούν ότι χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και αντιμετώπισης καθώς οι ίδιοι βρίσκονται σε μια εξαιρετικά «ευάλωτη» θέση κλπ. Η συμπεριφορά αυτή δεν ενέχει προσποίηση αλλά ασυνείδητη επιδίωξη να αποκομίσουν την υποστήριξη που δικαιωματικά τους «ανήκει»!

Τραυματικές εμπειρίες

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα συμπτώματα της υποχονδρίας εκδηλώνονται μετά από ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει ένα πρόσωπο του άμεσα οικείου περιβάλλοντος. Η πορεία της ασθένειας ή του θανάτου ενός συγγενή διακινεί έντονο άγχος. Οι ισορροπίες διαταράσσονται, η αίσθηση της ασφάλειας, της υγείας, του «αιώνιου» και του «βέβαιου» της ζωής κλονίζεται. Το άτομο αρχίζει σταδιακά να εκδηλώνει σωματικές ενοχλήσεις και έντονη ανησυχία για την κατάσταση της υγείας του. Ανησυχεί για το μέλλον και τον επερχόμενο θάνατό του.

Τέλος, ορισμένα περιστατικά εκδήλωσης υποχονδριακών συμπτωμάτων κατά την παιδική ηλικία σχετίζονται άμεσα με εμπειρίες σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης. Σε αυτή την περίπτωση τα σωματικά συμπτώματα παρέχουν διέξοδο έκφρασης στον έντονο πόνο που βιώνεται σε ψυχικό επίπεδο.

Βιολογικοί παράγοντες

Η κλινική εικόνα της υποχονδρίας εμφανίζει ομοιότητες με άλλων ψυχικών παθήσεων. Συχνά αναφέρεται ότι η υποχονδρία θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνεται στο Σύμπλεγμα Ιδεοψυχαναγκαστικών Διαταραχών (Obsessive Compulsive Spectrum, OCD) στο οποίο κατατάσσονται διαταραχές με κοινά κλινικά χαρακτηριστικά: ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση, ανορεκτική νεύρωση, διαταραχές ελέγχου της παρόρμησης κά. Τίθεται το ερώτημα ενός κοινού νοσολογικού βιολογικού παράγοντα (γενετικού, νευροχημικού κλπ.) που καθορίζει τις εν λόγω ομοιότητες. Η εκδοχή αυτή ερμηνεύει με σαφήνεια την παρατήρηση της κοινής συμπτωματολογίας αλλά και της κοινής θεραπευτικής αντιμετώπισης που συχνά εφαρμόζεται (π.χ. η χορήγηση φαρμάκων SSRIs επιφέρει σε όλες θετικά αποτελέσματα).

Τέλος, βιολογικοί παράγοντες καθορίζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του ανθρώπου που μπορεί να επηρεάσουν την εκδήλωση συμπτωμάτων υποχονδρίας:

• χαμηλό επίπεδο αισθητηριακής αντίληψης του πόνου
• δυσκολία προσαρμογής σε επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα
• τάση απόσπασης της προσοχής
• μη αποτελεσματική λεκτική επικοινωνία
• δυσλειτουργικά μοντέλα επεξεργασίας γνωστικών πληροφοριών.

Υποχονδρία σε παιδιά & εφήβους

Η διαταραχή της υποχονδρίας εκδηλώνεται σπάνια κατά την παιδική ηλικία και σε σχετικά υψηλότερα ποσοστά κατά την εφηβεία. Τόσο τα παιδιά όσο και οι έφηβοι όμως εκδηλώνουν συχνά ψυχοσωματικές ενοχλήσεις που παρέρχονται με την πάροδο του χρόνου. Οι πονοκέφαλοι και οι γαστρεντερικές ενοχλήσεις αποτελούν τα πιο συχνά εμφανιζόμενα συμπτώματα σε ποσοστό 50%.

Η υψηλή συχνότητα εμφάνισης ψυχοσωματικών ενοχλήσεων κατά την παιδική ηλικία σχετίζεται άμεσα με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης ψυχιατρικής νόσου κατά τα έτη ενηλικίωσης, συχνή χρήση υπηρεσιών υγείας αλλά και με καταστάσεις οικογενειακής δυσλειτουργίας. Αναφέρεται ότι το ψυχοσωματικό σύμπτωμα ενός παιδιού ή εφήβου μπορεί να υποδηλώνει τα ακόλουθα δυσλειτουργικά μοντέλα αλληλεπίδρασης σε μια οικογένεια:

• υπερπροστασία
• απουσία ορίων στις διαπροσωπικές σχέσεις
• δυσπροσαρμοστικότητα και ακαμψία στην επικοινωνία
• αδυναμία διαχείρισης και επίλυσης των συγκρούσεων.

Η εκδήλωση σχετικής συμπτωματολογίας απαιτεί προσεκτική και επακριβή κλινική εκτίμηση. Οι έντονες αλλαγές, σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο, που επιτελούνται κατά την παιδική και κυρίως την εφηβική ηλικία διακινούν έντονο άγχος. Ενα ψυχοσωματικό πρόβλημα μπορεί να αποτελεί ένα «μήνυμα», μια έκκληση προς το περιβάλλον για βοήθεια: περισσότερη προσοχή, επιβεβαίωση, ανάγκη αποστασιοποίησης για μια πιο αποτελεσματική επεξεργασία των αλλαγών που επιτελούνται. Γονείς και ιατροί θα πρέπει να μπορούν να «ακούν», σε λεκτικό ή μη επίπεδο, τα «μηνύματα» των εφήβων, τις ανησυχίες τους, και να αντεπεξέρχονται αποτελεσματικά σε αυτά.

Υποχονδρία: Η νόσος του διαδικτύου!

Η πληθώρα πληροφοριών που προσφέρεται στο internet έχει μάλλον δυσκολέψει τα πράγματα για τους υποχονδριακούς ασθενείς. Όπως τονίζει ο R. Morgan Griffin, « ...είναι πολύ πιο εύκολο σήμερα να γίνει κανείς υποχονδριακός»! Ο πάσχων ανατρέχει διαρκώς στις υπηρεσίες του κυβερνοχώρου προς αναζήτηση πληροφόρησης για θέματα υγείας, η οποία τον βοηθά αλλά, συχνά, τον ανησυχεί ακόμη περισσότερο. Αναρωτιέται μήπως πάσχει από τη συγκεκριμένη πάθηση που διάβασε στο διαδίκτυο, νιώθει καχυποψία και θέτει ερωτηματικά για τον ιατρό που δεν του πρότεινε ακόμη την εξέταση για την οποία μόλις ενημερώθηκε από το διαδίκτυο!

Είναι γεγονός ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται στο διαδίκτυο «συμμαχούν» με τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά του υποχονδριακού ασθενή που θα έπρεπε να μην ενισχύονται: την τάση διαρκούς ενασχόλησης με θέματα υγείας, αυτο-εξέτασης και αυτο-διάγνωσης, απομόνωσης σε έμμονες ιδέες, καχυποψίας με το ιατρικό προσωπικό και, κυρίως, την αίσθηση παντοδυναμίας ότι ο ίδιος κατέχει καλύτερη πληροφόρηση ακόμη και από τον θεράποντα ιατρό...

Παράλληλα οι πληροφορίες που παρέχονται στον κυβερνοχώρο, ιδιαίτερα όσες αφορούν θέματα και υπηρεσίες υγείας, δεν είναι πάντοτε ελεγμένες, έγκυρες ή επιστημονικές. Ο χρήστης καθίσταται εύκολα θύμα εκμετάλλευσης ή παραπληροφόρησης καθώς ουδείς ελέγχει τη διαδικασία προβολής αυτών των πληροφοριών. Η έρευνα αγοράς ιατρικής περίθαλψης μέσω internet πρέπει να είναι περιορισμένη και να ελέγχεται αυστηρά προκειμένου για την προστασία του χρήστη από όλες τις πιθανές συνέπειες.

Αντιμετώπιση

Το πρώτο σημαντικό βήμα αντιμετώπισης της υποχονδρίας αφορά τη συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για μια σοβαρή και επώδυνη ψυχική πάθηση. Ο πάσχων βιώνει έντονο άγχος με σημαντικές συνέπειες σε όλες τις δραστηριότητές του. Η αντιμετώπιση «δεν είναι τίποτα, στο μυαλό του είναι», δεν επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Προέχει η δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ θεράποντος ιατρού και ασθενή. Ο ιατρός πρέπει να είναι διατεθειμένος να «ακούσει» περισσότερο παρά να «κάνει» κάτι για το πρόβλημα. Εξάλλου αυτή είναι και η βασική επιδίωξη του ασθενή: η έκφραση του έντονου άγχους που τον διακατέχει. Επιβάλλεται λεπτομερής ιατρική εξέταση και ψυχολογική αξιολόγηση, ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο ασθενής αρνείται να συμβουλευθεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Οι πολλαπλές εξετάσεις και τεστ θα πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα όταν επιβαρύνουν την υγεία του πάσχοντα. Η δημιουργία σχέσεως συμμαχίας με τον ασθενή λειτουργεί θετικά και διασπά το φαύλο κύκλο των επαναλαμβανόμενων εξετάσεων, των πολλαπλών επισκέψεων και των αρνητικών αλληλεπιδράσεων με το ιατρικό προσωπικό.

Είναι γεγονός ότι οι ιατροί έχουν να επιτελέσουν ένα δύσκολο έργο με τους υποχονδριακούς ασθενείς. Η υπομονή τους συχνά εξαντλείται, νιώθουν «άοπλοι» στην αντιμετώπιση των επαναλαμβανόμενων ερωτήσεων, επιβεβαιώσεων κλπ. Είναι βέβαιο όμως ότι ο ασθενής επιζητά κάτι πιο απλό, «να τον πάρουν στα σοβαρά» και να «διαισθανθούν» το άγχος που υποκρύπτεται στα συμπτώματά του. Εκεί θα πρέπει άλλωστε να εστιάσει και η επιτυχής αντιμετώπιση της υποχονδρίας: στη φροντίδα του ασθενή και όχι στη θεραπεία των συμπτωμάτων.

Η αντιμετώπιση του υποχονδριακού ασθενή απαιτεί ολιστική θεραπευτική θεώρηση στην οποία λαμβάνονται υπόψη όλες οι σχετικές κοινωνικές, ψυχολογικές και βιολογικές παράμετροι. Συχνά προτείνεται ο συνδυασμός φαρμακολογικής και υποστηρικτικής ψυχολογικής θεραπείας για καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα. Παράλληλα, τονίζεται ότι η ποιότητα της σχέσης ιατρού-ασθενή είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς αποτελεί τη βάση στην οποία «κτίζεται» κάθε εναλλακτική πρόταση για εξέταση, ψυχοθεραπεία, συνεργασία με το ιατρικό προσωπικό κλπ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1) http://www.newyorker.com/archive/2003/08/11/030811fa_fact
(2) DSM-III-R, DIAGNOSTIC AND STATISTICAL MANUAL OF MENTAL DISORDERS (THIRD EDITION REVISED), The American Psychiatric Association, Washington, DC, 1987.
(3) http://www.emedicine.com/MED/topic3122.htm
(4) http://www.emedicine.com/ped/topic2911.htm
(5) DSM-IV TRAINING GUIDE, W.H. Reid & Wise G.M., Brunner/
Mazel, Inc., New York
(6) http://my.psychiatrictimes.com/p980768.html
(7) http://www.psychosomaticmedicine.org/cgi/content/abstract/58/5/423
(8) http://www.psicoanalisi.it/psicoanalisi/psicosomatica/articoli/psoma3ing.htm
(9) http://www.ourworld.compuserve.com/homepages/malcolmi/chypo.htm
(10) http://www.tnpc.com/article/showdesc.asp?n=57&n1=Adolescence
(11) http://my.webmd.com/content/article/50/40407.htm

Τα βότανα και τα μπαχαρικά που έχουμε στα ντουλάπια της κουζίνας μας ίσως είναι το κλειδί για την καλή υγεία, σύμφωνα με ένα πλήθος πρόσφατων μελετών. Πολλά από αυτά τα καρυκεύματα ήταν αναπόσπαστο μέρος της παραδοσιακής ιατρικής για αιώνες, αλλά μόνο τώρα η επιστήμη μελετά τις δυνατότητες αυτών των ισχυρών φυτικών τροφών, να καταπολεμούν τις ασθένειες. Μελέτες υποστηρίζουν ότι τα βότανα και τα μπαχαρικά, εκτός από το να τέρπουν τον ουρανίσκο μας, ίσως αποτελούν και ισχυρά όπλα ενάντια σε ένα πλήθος ασθενειών – από Αλτσχάιμερ έως καρκίνο και διαβήτη. Ακολουθούν κάποια από τα πιο υποσχόμενα καρυκεύματα.

Κανέλα

Μια πρόσφατη μελέτη υποστηρίζει ότι η κανέλα ίσως βοηθά στην επιβράδυνση ή ακόμα και στην αντιστροφή της νόσου του Αλτσχάιμερ, της πιο συνηθισμένης μορφής άνοιας. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ τάιζαν πειραματόζωα στα οποία είχαν δημιουργήσει Αλτσχάιμερ με ένα εκχύλισμα από κανέλα. Μετά από τέσσερις μήνες, παρατήρησαν σημαντικά μειωμένο αριθμό αμυλοειδών πλακών (ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ασθένειας) στους εγκεφάλους των πειραματόζωων, καθώς και μία βελτίωση σε νοητικά προβλήματα, όπως η διαταραχή της μνήμης (PLoS Onem, 2011; 6: e16564). Ωστόσο απαιτείται περισσότερη έρευνα για να δουν αν τα αποτελέσματα ισχύουν και για τους ανθρώπους, και να ανακαλύψουν πόση κανέλα απαιτείται για να έχει ευεργετική επίδραση.

Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η κανέλα – ακόμα και σε μικρές ποσότητες – μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμη σε περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2. Σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, ερευνητές από το Πακιστάν, χώρισαν 60 ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 σε 6 ομάδες: Οι ομάδες 1, 2 και 3 λάμβαναν αντίστοιχα 1, 3 και 6 γραμμάρια κανέλας την ημέρα (1 γραμμάριο είναι περίπου το ένα τέταρτο του κουταλιού) σε κάψουλες, ενώ οι ομάδες 4, 5 και 6 λάμβαναν κάψουλες με εικονικό φάρμακο (placebo).

Μετά από 40 ημέρες, όλες οι δόσεις κανέλας μείωσαν σημαντικά τη γλυκόζη στο αίμα, τα τριγλυκερίδια και την LDL χοληστερόλη (την «κακή» χοληστερόλη), καθώς και τα ολικά επίπεδα χοληστερόλης, ενώ δεν σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στις ομάδες που έπαιρναν εικονικό φάρμακο.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι "η προσθήκη κανέλας στη διατροφή ατόμων με διαβήτη τύπου 2 θα μειώσει τους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το διαβήτη και τις καρδιαγγειακές παθήσεις" (Diabetes Care, 2003; 26: 3215-8).

Η κανέλα φαίνεται επίσης να έχει αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση, ενώ επίσης επιδρά και κατά των όγκων (Crit Rev Food Sci Nutr, 2010; 50: 822-34).

Φασκόμηλο

Όπως η κανέλα, το φασκόμηλο έχει μελετηθεί για την επίδρασή του στη νόσο του Αλτσχάιμερ με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σε μία διπλή-τυφλή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, δόθηκε ένα υγρό εκχύλισμα του βοτάνου (60 σταγόνες/ημέρα) σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ ήπιας έως και μέτριας μορφής, για τέσσερις μήνες.

Στο τέλος της μελέτης, η ομάδα που έπαιρνε το εκχύλισμα φασκόμηλου είχε καλύτερες επιδόσεις στη νοητική λειτουργία σε σύγκριση με την ομάδα placebo. Επίσης έδειξε λιγότερη ταραχή, σύμφωνα με τους ερευνητές (J Clin Pharm Ther, 2003; 28: 53-9).

Μία άλλη μελέτη που εξέτασε τους πιθανούς μηχανισμούς πίσω από την δράση του φασκόμηλου κατά του Αλτσχάιμερ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ροσμαρινικό οξύ – το δραστικό συστατικό του φασκόμηλου – μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς ασκεί νευροπροστατευτική και αντιοξειδωτική δράση ενάντια στην τοξικότητα που προκαλούν τα αμυλοειδή-βήτα και που χαρακτηρίζει το Αλτσχάιμερ (J Pharmacol Εxp Ther, 2006; 317: 1143-9).

Μία άλλη μελέτη υποστηρίζει ότι το φασκόμηλο ίσως αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για την υπερλιπιδαιμία – μη φυσιολογικά υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα.

Σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο (placebo). Το εκχύλισμα από φύλλα φασκόμηλου (μία κάψουλα 500mg κάθε οκτώ ώρες για δύο μήνες) μείωσε σημαντικά τα τριγλυκερίδια, την LDL («κακή») χοληστερόλη, την λιποπρωτεΐνη (VLDL, επίσης «κακή») και τα ολικά επίπεδα χοληστερόλης, ενώ αύξησε τα επίπεδα της HDL («καλής») χοληστερόλης – χωρίς παρενέργειες (Phytother Res, 2011 Apr 19; doi:10.1002/ptr.3506).

Κουρκουμάς

Η κουρκουμίνη, η κίτρινη χρωστική στον κουρκουμά (turmeric), αυτό το δημοφιλές ινδικό μπαχαρικό, φαίνεται να έχει δράση ενάντια σε ένα πλήθος ασθενειών και ειδικά στον καρκίνο. Εργαστηριακές μελέτες έχουν ανακαλύψει ότι η κουρκουμίνη μπορεί να σκοτώσει τα ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα στο στήθος, τον προστάτη, το πάγκρεας, το στομάχι, το κόλον και τον οισοφάγο (Int J Oncol, 2009; 35: 867-72; J Huazhong Univ Sci Technolog Med Sci, 2011; 31: 530-4; Anticancer Res, 2001; 21: 873-8), ενώ έρευνα σε ζώα υποστηρίζει ότι η ουσία έχει επίδραση σε όλα τα στάδια της καρκινικής ανάπτυξης (Αltern Med Rev 2009; 14: 141-53).

Αν και αυτά τα ευρήματα δεν έχουν εφαρμοστεί σε ανθρώπους, κάποιες αρχικές δοκιμές που έχουν γίνει σε καρκινοπαθείς έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σε μία, δόθηκε συμπλήρωμα turmeric (ισοδύναμο με 36-180mg κουρκουμίνη) σε 15 ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του παχέος εντέρου, κάθε μέρα για τέσσερις μήνες. Πέντε ασθενείς είδαν την κατάστασή τους να σταθεροποιείται ενώ σε άλλους φάνηκε υποχώρηση του καρκίνου (Clin Cancer Res, 2001; 7: 1894-900).

H κουρκουμίνη μπορεί επίσης να βοηθήσει ενάντια σε γαστρεντερικά προβλήματα όπως η δυσπεψία, η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, το πεπτικό έλκος, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα (Altern Med Rev, 2009; 14: 141-53). Σε δοκιμή με 25 πάσχοντες από πεπτικό έλκος, δόθηκαν στους ασθενείς 600mg κουρκουμίνης πέντε φορές την ημέρα για διάστημα 12 εβδομάδων. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς δεν είχαν έλκη μετά από τέσσερις εβδομάδες και μετά το τέλος της μελέτης, το 76 τοις εκατό δεν έπασχε από έλκη (Southeast Asian J Trop Med Public Health, 2001; 32: 208-15).

Σε μία άλλη έρευνα φαίνεται ότι η κουρκουμίνη μπορεί να είναι χρήσιμη σε περιπτώσεις αρθρίτιδας. Σε μια προκαταρκτική τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, 1200mg κουρκουμίνης την ημέρα βελτίωσαν αποτελεσματικά το οίδημα στις αρθρώσεις, την πρωινή δυσκαμψία και την κίνηση σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα – τα ευρήματα υποστηρίζονταν τόσο από εργαστηριακά στοιχεία όσο και από στοιχεία από πειραματόζωα (Altern Med Rev, 2009; 14: 141-53; Int J Mol Med, 2007; 20: 365-72).

Τζίντζερ

Το τζίντζερ (πιπερόριζα) είναι γνωστό για τις αντιεμετικές του ιδιότητες – την ικανότητά του να ελέγχει τη ναυτία και τον εμετό. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι όχι μόνο έχει καλύτερα αποτελέσματα από το εικονικό φάρμακο (placebo) αλλά είναι επίσης τόσο αποτελεσματικό όσο και το αντιεμετικό φάρμακο μετοκλοπραμίδη (Br J Anaesth, 2000; 84: 367-71). Πιο πρόσφατες μελέτες, ωστόσο, επικεντρώνονται στην αντικαρκινική δυναμική του τζίντζερ. Σε μια εργαστηριακή μελέτη από επιστήμονες στο πανεπιστήμιο της Τζόρτζια στην Ατλάντα, εκχύλισμα από τζίντζερ είχε σημαντική δράση στην αποτροπή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων του προστάτη.

Επιπλέον, πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι ο εκχύλισμα αντιστρέφει την εξέλιξη των όγκων κατά 56 τοις εκατό – χωρίς τοξικότητα (Br J Nutr, 2011, Aug 18: 1-12). Ωστόσο, αυτά τα αποτελέσματα ίσως δεν μπορούν να έχουν εφαρμογή και στους ανθρώπους.

Το τζίντζερ έχει επίσης ένα μεγάλο εύρος αντιφλεγμονώδους δράσης (J Med Food, 2005; 8: 125-32), που δείχνει ότι ίσως είναι ευεργετικό σε περιπτώσεις άσθματος ή αρθρίτιδας.

Κόκκινη πιπεριά

Μπορεί η καυτερή κόκκινη πιπεριά να είναι η απάντηση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας; Ίσως αποτελεί ένα μικρό κομμάτι του παζλ, υποστηρίζουν οι ερευνητές από το Αμερικανικό πανεπιστήμιο Purdue. Στη δοκιμή έξι εβδομάδων που πραγματοποίησαν, 25 μη-υπέρβαρα άτομα – στα 13 από αυτά άρεσε το καυτερό φαγητό ενώ στα 12 από αυτά, όχι –κατανάλωναν γεύματα με πιπέρι καγιέν σε σκόνη.

Οι ερευνητές σύγκριναν την επίδραση του να τρώει κανείς ένα απλό γεύμα ή ένα πικάντικο γεύμα (με 1gr ή μισό κουταλάκι καγιέν) στην καύση θερμίδων και την όρεξη. Ανακάλυψαν ότι τα γεύματα με καγιέν σχετίζονταν με μείωση της πείνας και μεγαλύτερη καύση θερμίδων, ειδικά σε εκείνους που δεν κατανάλωναν το μπαχαρικό συχνά (Physiol Behav, 2011; 102; 251-8).

"Οι διατροφικές αλλαγές που δεν απαιτούν μεγάλη προσπάθεια, όπως η προσθήκη κόκκινου πιπεριού στα γεύματα, μπορούν να είναι πραγματοποιήσιμες και ευεργετικές μακροπρόθεσμα, ειδικά όταν συνδυάζονται με άσκηση και υγιεινή διατροφή," αναφέρει ο ερευνητής Richard Mattes.

Η κόκκινη πιπεριά φαίνεται να έχει και άλλα οφέλη επίσης. Η καψαϊκίνη – το κύριο πικάντικο συστατικό στις κόκκινες πιπεριές – έχει χρησιμοποιηθεί
τοπικά (σε αλοιφές) για την αντιμετώπιση του πόνου σε διάφορες περιπτώσεις, με μεγάλη επιτυχία (Phytother Res, 2010; 24: 1877-85). Επίσης υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι αποτελεσματική ως αντικαρκινικός παράγοντας. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η καψαϊκίνη μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη ανθρώπινων καρκινικών του στήθους (Hum Exp Toxicol, 2011 Feb 7).

Άλλα θεραπευτικά βότανα και μπαχαρικά

Μαϊντανός: Είναι γνωστός ως αποτελεσματική λύση για δροσερή αναπνοή, ωστόσο ο μαϊντανός μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη από τον καρκίνο του μαστού – τουλάχιστον σύμφωνα με εργαστηριακές μελέτες και πειράματα σε ζώα (που ίσως όμως δεν έχουν την ίδια εφαρμογή και στον άνθρωπο). Το φλαβονοειδές απιγενίνη που περιέχει μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης όγκων στο στήθος σε πειραματόζωα, και απέτρεψε την ανάπτυξη ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων (Cancer Prev Res, 2011; 4: 1316-24).

Κύμινο: Μία πρόσφατη μελέτη σε πειραματόζωα ανέφερε ότι το κύμινο έχει αντι-στρες, αντιοξειδωτική δράση και επίσης ενισχύει τη μνήμη (Pharm Biol, 2011; 49: 702-8). Όμως πάλι, απαιτούνται μελέτες για να επιβεβαιωθεί ότι έχει τα ίδια αποτελέσματα και στον άνθρωπο.

Κορίανδρος: Αυτό το βότανο μπορεί να βοηθήσει στην αποτοξίνωση του σώματος. Ο ερευνητής Dr Yoshiaki Omura ανακάλυψε ότι οι ασθενείς απέβαλαν περισσότερα τοξικά μέταλλα μετά την κατανάλωση μίας βιετναμέζικης σούπας που περιείχε το βότανο (Acupunct Electrother Res, 1995; 20: 195-229).

Επίσης, όταν σε ασθενείς που είχε ανιχνευτεί υδράργυρος, δινόταν συμπλήρωμα με κορίανδρο (100mg την ημέρα, τέσσερις φορές την ημέρα) για μερικές εβδομάδες, ο υδράργυρος εξαφανιζόταν (Acupunct Electrother Res, 1996; 21: 133-60).

Ρίγανη: Σε μία μελέτη που σύγκρινε την αντιοξειδωτική ικανότητα εννέα βοτάνων, η ρίγανη ήταν στην κορυφή – τόσο στην φρέσκια όσο και στην αποξηραμένη μορφή της (Int J Food Sci Nutr, 2011; 62: 219-25). Μελέτες επίσης αποδεικνύουν ότι η ρίγανη έχει αντιμυκητιασικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες (Curr Med Chem, 2003; 10: 813-29).

Joanna Evans - WDDTY
Holistic Life

Τον περασμένο μήνα η Βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την υγεία, σύμφωνα με τις οποίες η κατανάλωση κόκκινου κρέατος δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 450γρ. την εβδομάδα, λόγω του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί περίπου σε μια μοσχαρίσια μπριζόλα 225 γρ. και δύο χοιρινές μπριζόλ

Οι κριτικοί εξέφρασαν ανησυχίες ότι αυτό θα σήμαινε ότι πολλοί δεν θα λαμβάνουν τις πρωτεΐνες που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα για την ανάπτυξη και τη συντήρησή του.

Σύμφωνα με τις οδηγίες, περίπου το 15% της καθημερινής μας διατροφής θα πρέπει να αποτελείται από πρωτεϊνούχα τρόφιμα.

Επομένως, το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα λαμβάνουμε πρωτεΐνες χωρίς να τρώμε περισσότερο κρέας;

Λοιπόν, καταρχήν, δεν χρειάζεται να αφαιρέσετε από τη διατροφή σας την εβδομαδιαία μπριζόλα. Απλά εντάξτε στο διαιτολόγιό σας πρωτεΐνες οι οποίες όμως προέρχονται από φυτικές πηγές.

Οι πρωτεΐνες διασπώνται στο στομάχι και στη συνέχεια μετατρέπονται σε αμινοξέα, τα οποία με τη σειρά τους βοηθούν τον οργανισμό στο σχηματισμό του δέρματος, των κυττάρων και του ανοσοποιητικού, στη δημιουργία ορμονών και νευροδιαβιβαστών.

Υπάρχουν 23 διαφορετικά είδη αμινοξέων, οκτώ από αυτά, γνωστά ως βασικά αμινοξέα, πρέπει να λαμβάνονται από τα τρόφιμα. Ο οργανισμός διασπά τα συγκεκριμένα αμινοξέα για να σχηματίσει τα υπόλοιπα 15, τα λεγόμενα μη βασικά αμινοξέα.

Οι πρωτεΐνες που παρέχουν τα βασικά αμινοξέα είναι γνωστές ως πλήρεις πρωτεΐνες, και οι άλλες ως μη πλήρεις. Όλες οι ζωικές πρωτεΐνες είναι πλήρεις, αλλά υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.

Παρακάτω παρουσιάζονται οι top 10 πηγές πρωτεΐνης μη ζωικής προέλευσης. Η συνήθης μερίδα είναι 80g.

ΚΙΝΟΑ

Το κινόα είναι μια καλή πηγή πρωτεϊνών και πλούσιο σε φυτικές ίνες. Αντίθετα από άλλους σπόρους, το κινόα προσφέρει 13% πλήρους πρωτεΐνης.

Οι πρωτεΐνες που περιέχονται σε μόλις δύο και ένα τέταρτο μερίδες κινόα ισοδυναμούν με αυτές που λαμβάνει ο οργανισμός τρώγοντας ένα φιλέτο κοτόπουλου.

ΑΒΟΚΑΝΤΟ

Αντίθετα με άλλα φρούτα, το αβοκάντο περιέχει πρωτεΐνες, όπως επίσης υδατάνθρακες και ωμέγα-6, τα οποία βοηθούν στη μείωση των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας, τον ανεπιθύμητο τύπο της χοληστερόλης.

Το αβοκάντο περιέχει 2% πλήρη πρωτεΐνη -ελάχιστα λιγότερο από το πλήρες γάλα- καθώς και φυτικές ίνες που βοηθούν την πέψη. Όσον αφορά την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, 15 αβοκάντο ισοδυναμούν με ένα φιλέτο κοτόπουλο.

ΜΠΙΖΕΛΙΑ

Φρέσκα ή κατεψυγμένα, τα μπιζέλια είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνη Κ και μέταλλα καθώς και βιταμίνη C.

Η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη είναι περίπου 5%, και επειδή τα μπιζέλια δεν περιέχουν πλήρη πρωτεΐνη, μπορείτε να τα συνδυάσετε με ρεβύθια ή καστανό ρύζι ή τριμμένο τυρί.

ΡΕΒΥΘΙΑ

Χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, τα ρεβίθια είναι σημαντική προσθήκη στη διατροφή. Είναι επίσης φθηνά. Τα ρεβίθια περιέχουν 23% πρωτεΐνη, μη πλήρης, έτσι συνδυάστε τα με λίγο ρύζι ή, όπως στην Χούμους, με λίγο σουσάμι.

ΣΟΥΠΑ MISO

Φτιαγμένη από τη ζύμωση σόγιας, η σούπα miso είναι ένα παραδοσιακό ιαπωνικό φαγητό. Τα φασόλια σόγιας περιέχουν ισοφλαβόνες που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της συνολικής χοληστερόλης, αλλά και στην καταπολέμηση της υπέρτασης, και να προσφέρουν πάνω από 12% πλήρη πρωτεΐνη.

Η σούπα Miso περιέχει επίσης προβιοτικά παρόμοια με αυτά που βρίσκονται στα ζωντανά γιαούρτια, έτσι μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του φουσκώματος και στη βελτίωση της πέψης. Τρεις κούπες ισοδυναμούν με ένα φιλέτο κοτόπουλο.

ΦΥΣΤΙΚΟΒΟΥΤΥΡΟ

Το φυστικοβούτυρο περιέχει 28% πρωτεΐνη, καθώς και μονοακόρεστα λίπη, τα οποία προσφέρουν προστασία έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Τα φυστίκια περιέχουν επίσης ρεσβερατρόλη, το ίδιο αντιοξειδωτικό που περιέχει και το κόκκινο κρασί και προστατεύει την καρδιά. Είναι μια μη πλήρης πρωτεΐνη.

ΚΑΡΥΔΑ (γάλα και φρέσκια)

Είναι μια πλήρης πρωτεΐνη, αλλά είναι επίσης πλούσια σε φυτικές ίνες. Να είστε προσεκτικοί γιατί η σάρκα της καρύδας είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος.

Χρησιμοποιήστε το γάλα ή τη σάρκα με ρύζι ή κάντε ένα ταϊλανδέζικο με κάρυ, αρακά και ρύζι. Εννέα μερίδες ισοδυναμούν με ένα φιλέτο κοτόπουλο.

ΚΑΣΤΑΝΟ ΡΥΖΙ

Το καφέ ρύζι είναι πλούσιο σε μέταλλα και σε ίνες. Περιέχει περίπου 2,5% πρωτεΐνη, η οποία δεν είναι πλήρης, οπότε συνδυάστε το με άλλες μη πλήρεις πρωτεΐνες προκειμένου να λάβετε όλα τα απαραίτητα αμινοξέα.

ΠΑΝΤΖΑΡΙΑ

Τα παντζάρια δεν περιέχουν πολλές θερμίδες και είναι πλούσια σε διάφορα αντιοξειδωτικά, όπως η betanin. Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και προωθεί την αποδοτική λειτουργία του ήπατος. Πρόκειται για μια πλήρης πρωτεΐνη και έτσι είναι χρήσιμο να συνδυάζεται με άλλες πρωτεϊνούχες τροφές.

Έξι μικρά παντζάρια ισοδυναμούν με ένα φιλέτο κοτόπουλο.

ΒΡΩΜΗ

Περιέχει κάτω από 3% πλήρη πρωτεΐνη. Είναι πλούσια σε β-γλυκάνες, οι οποίες έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τα συνολικά επίπεδα της χοληστερόλης. Η βρώμη είναι επίσης πλούσια σε μαγγάνιο και σελήνιο, και τα δύο ισχυρά αντιοξειδωτικά.

Έντεκα μερίδες ισοδυναμούν με ένα φιλέτο κοτόπουλο.

Πηγή: www.e-hospital.gr

Κάθε γονιός νοιάζεται για το παιδί του. Θέλει το καλό του. Ενδιαφέρεται να είναι υγιές και ευτυχισμένο, ''να περνάει καλά''. Για τους λόγους αυτούς προσέχουμε τη διατροφή του, τη μόρφωσή του... γενικότερα ότι συντελεί στην ποιότητα της ζωής του.

Στο κείμενο αυτό θα προσπαθήσουμε να σταθούμε στα βασικά βήματα που ευνοούν την καλή συναισθηματική υγεία των παιδιών και πως οι γονείς θα μπορούσαν να τα βοηθήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση.

1. ΚΑΤΑΝΟΗΣΤΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΑΣ

Τα παιδιά χρειάζονται:

• ΑΓΑΠΗ: Το πιο σημαντικό! Ζεστή, προσωπική επαφή και αληθινό ενδιαφέρον.
• ΑΠΟΔΟΧΗ: Για το ποιά είναι ως ξεχωριστά άτομα
• ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Να γνωρίζουν ότι θα είστε δίπλα τους, εάν σας χρειαστούν.

2. ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΤΕ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

Τα παιδιά χρειάζονται να ξέρουν ότι εμπιστεύεστε τις ικανότητες τους. Αφήστε τα, για παράδειγμα, να τρώνε και να ντύνονται μόνα τους, χωρίς την δικιά σας βοήθεια, όσο το δυνατόν νωρίτερα θεωρείται ότι είναι ικανά να το κάνουν. Αφήστε να συμμετάσχουν στις καθημερινές δουλειές του σπιτιού. Μην είστε υπερπροστατευτικοί ή πάρα πολύ αυστηροί. Όλοι μας, παιδιά και ενήλικες, χρειάζεται να κάνουμε λάθη για να μάθουμε. Δώστε στα παιδιά σας την ελευθερία να μεγαλώσουν.

3. ΔΩΣΤΕ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ

Δώστε στο παιδί σας τις βάσεις για να κάνει υγιείς επιλογές μέσα στον κόσμο της σύγχυσης όπου ζούμε. Συζητήστε μαζί του τις αξίες και τις πεποιθήσεις σας. Διδάξτε με το παράδειγμα σας... Το παιδί μαθαίνει περισσότερο από αυτά που κάνετε παρά από αυτά που λέτε.

4. ΘΕΣΤΕ ΟΡΙΑ

Τα όρια δίνουν στο παιδί την αίσθηση της ασφάλειας. Θέστε δίκαια όρια και φροντίστε αυτά να τηρούνται. Χρειάζεται να είστε συνεπής (τηρείται την ίδια στάση κάθε φορά που το όριο παραβιάζεται) και σταθεροί (ένα όριο δεν αλλάζει παρά μόνο όταν αυτό απαιτείται, επειδή το παιδί μεγαλώνει) αλλά ποτέ υπερβολικοί.

5. ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

...όχι όμως τα ζητήματα του ζευγαριού!

Να είστε ειλικρινείς σε καταστάσεις όπως:

• ΘΑΝΑΤΟΣ: Μην κρύβεται την θλίψη και τον πόνο. Μάθετε στο παιδί σας ότι ο θάνατος είναι μέρος της ζωής.
• ΔΙΑΖΥΓΙΟ: Πείτε στο παιδί σας το «γιατί», διαφορετικά μπορεί να νοιώθει ένοχο για τον χωρισμό σας. Δείξτε του την αγάπη σας .
• ΧΡΗΜΑΤΑ: Εξηγήστε του τι μπορείτε και τι δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά και γιατί.

6. ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΑΣ

Τα παιδιά επηρεάζονται σημαντικά από τους συντρόφους τους στο παιχνίδι και πάντα προσπαθούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες και τα στάνταρ τους.

Δεν χρειάζεται να κάνετε ότι «κάνουν και οι άλλοι γονείς». Τα παιδιά θα σας σεβαστούν, επειδή έχετε τα δικά σας δεδομένα και τις δικές σας αρχές.

Μην προσπαθείτε να επιλέξετε τους φίλους του παιδιού σας. Συνήθως αυτό προκαλεί δυσανασχέτηση και αντίδραση.

7. ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙ

• Μάθετε για τις εμπειρίες του παιδιού σας στο σχολείο. Ακούστε τι έχει να σας πει. Μιλήστε με δασκάλους, συμβούλους κλπ.
• Μην πιέζετε το παιδί σας να επιτύχει. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν είναι χαλαρά.
• Παραμερίστε τα εμπόδια στην μάθηση. Για παράδειγμα, φροντίστε να αντιμετωπίσετε κάθε πρόβλημα υγείας, όπως όρασης , μαθησιακές δυσκολίες κλπ.

8. ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ

Μιλήστε στο παιδί σας για τη δουλειά που κάνετε και πως έτσι συνεισφέρετε στο εισόδημα της οικογένειας. Αφιερώστε μέρος από τον ελεύθερο χρόνο σας, σε δραστηριότητες που μπορεί να μοιραστεί όλη η οικογένεια.

Γράφει: Μάριος Αθανασόπουλος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η ελλιπής ενημέρωση πάνω στη διατροφή έχουν ως αποτέλεσμα αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας στον γενικό πληθυσμό. Η χώρα μας κατέχει την 5η θέση σε ολόκληρη την Ευρώπη στην παχυσαρκία του γενικού πληθυσμού (ως παχυσαρκία ορίζεται όταν ο δείκτης μάζας σώματος β/υ2 ενός ατόμου είναι μεγαλύτερος ή ίσος με 30kg/m2). Με τα παραπάνω δεδομένα λοιπόν γίνεται κατανοητό πως ο μέσος Έλληνας ή Ελληνίδα δεν ακολουθούν ένα σωστό μοντέλο διατροφής. Σκεφτείτε λοιπόν πόσο δυσκολότερο είναι να τρέφονται σωστά τα άτομα που εργάζονται σε βάρδιες.

Όταν λέμε βάρδιες, αναφερόμαστε στα άτομα που εργάζονται νυχτερινές ή απογευματινές ώρες, εκτός ενός 8άωρου ωραρίου που ξεκινάει από τις πρωινές ώρες και τελειώνει νωρίς το απόγευμα. Τι διατροφικές συνέπειες έχει λοιπόν γι' αυτούς τους ανθρώπους η απογευματινή ή βραδινή βάρδιά τους;

Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη του τμήματος διατροφής του πανεπιστημίου του Harvard σε νοσοκόμες του τμήματος Nurses' Health Study I και Nurses' Health Study ΙΙ ηλικίας 25-67 ετών, σε ένα δείγμα 80,000 ατόμων έδειξε πως η παρατεταμένη περίοδος εργασίας με αλλαγές βάρδιας σχετίζεται σε ήπιο βαθμό με την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ο οποίος σχετίζεται με την αύξηση βάρους των ατόμων αυτών.

Γιατί λοιπόν συμβαίνει αυτό;

Ο λόγος είναι η διαταραχή της ακολουθίας ύπνου-αφύπνισης ή αλλιώς διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού του ύπνου. Όταν νυχτώνει, ο εγκέφαλος εκκρίνει μια ουσία που ονομάζεται μελατονίνη, η οποία ουσιαστικά μας κάνει να νυστάζουμε. Κατά τη διάρκεια λοιπόν του νυχτερινού ύπνου συμβαίνουν διάφορες μεταβολικές διαδικασίες στο σώμα μας που ελέγχουν την θερμοκρασία του σώματος, τον καρδιακό παλμό, την πίεση του αίματος, τα επίπεδα των ορμονών, καθώς και την γαστροοισοφαγική λειτουργία.

Το πρώτο συμπέρασμα που βγαίνει από τα παραπάνω, είναι πως το σώμα μας «μπερδεύεται» από την μη φυσιολογική διαδικασία του ύπνου και προκαλούνται διαταραχές σε όλες τις παραπάνω λειτουργίες. Συχνά φαινόμενα είναι το άτομο να μην μπορεί να κοιμηθεί αφού σχολάσει και το πιο βασικό, να αντιμετωπίζει γαστροοισοφαγικά προβλήματα όπως δυσπεψίες, έλκη και διαταραχή στην όρεξή του. Το άτομο καταλήγει να τρώει μόνο του μεγάλες ποσότητες τροφής και συνήθως βιαστικά.

Ακόμη, παρατηρείται μη σωστή διατροφή κατά τη διάρκεια της ημέρας, κυρίως με πολύ μικρές ποσότητες φαγητού, με αποτέλεσμα να πεινάει κατά τη διάρκεια της νύχτας και με κατάληξη την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Οι επιλογές τροφίμων που γίνονται, όπως μας δείχνει μια άλλη μελέτη που διεξήχθη στο τμήμα διατροφικής επιστήμης του πανεπιστημίου Cornell University Ithaca New york είναι κυρίως πρόχειρο φαγητό, πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και με πολύ υψηλή θερμιδική αξία.

Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει και στην κατανάλωση καφέ ή άλλων ποτών με υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη. Παρατηρείται πολύ υψηλή κατανάλωση στα συγκεκριμένα ροφήματα από άτομα που εργάζονται σε βάρδιες, ιδίως τις τελευταίες ώρες εργασίας που έχει επέλθει η κούραση. Η καφεΐνη παραμένει στο αίμα έως και 8 ώρες οπότε τα άτομα δυσκολεύονται ακόμα περισσότερο να κοιμηθούν και οι γαστροοισοφαγικές διαταραχές γίνονται ακόμη πιο έντονες.

Όλα τα παραπάνω μας δείχνουν γιατί τα άτομα που δουλεύουν με εναλλαγές βάρδιας αντιμετωπίζουν προβλήματα παχυσαρκίας και κατά συνέπεια διαβήτη τύπου2. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως δεν υπάρχει λύση.

Η διατροφή των ατόμων που δουλεύουν με εναλλαγές βάρδιας πρέπει να περιλαμβάνει σχεδιασμό των γευμάτων, κατά προτίμηση από κάποιον διαιτολόγο. Μετά τις απαραίτητες βιοχημικές εξετάσεις, την λεπτομερή καταγραφή των διατροφικών συνηθειών του ατόμου και του ωραρίου εργασίας του, ο διαιτολόγος θα μπορέσει, σε συνεργασία με το άτομο, να παρέχει ένα διαιτολόγιο βασισμένο στην μεσογειακή διατροφή, το οποίο θα βοηθήσει το άτομο στην μείωση, αύξηση ή διατήρηση του βάρους του, ανάλογα με την περίπτωση.

Μάριος Αθανασόπουλος
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
www.mednutrition.gr