Γράφει: Θεόδωρος Καρατζάς, Επίκ. καθηγητής Χειρουργικής και Πειραµατικής Χειρουργικής, Β΄ προπαιδευτική κλινική ΓΝΑ Λαϊκό

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αποτελεί σήµερα µια µεγάλη µάστιγα διεθνώς που προσβάλλει πάνω από 5 εκατοµµύρια άτοµα στον κόσµο. Στη χώρα µας, καταγράφονται περίπου 1.000 νέα άτοµα το χρόνο, ηλικίας κάτω των 30 ετών, µε πρωτοεµφανιζόµενο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και ρυθµό εµφάνισης που αυξάνεται ετησίως, ιδιαίτερα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για τους νέους ανθρώπους, που το ξεκίνηµα της ζωής τους έρχεται να διαταράξει ο σακχαρώδης διαβήτης µε την καθηµερινή χορήγηση ινσουλίνης και τις σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη, γι' αυτούς η µεταµόσχευση προβάλλει ως γέφυρα ζωής και µέσο σωτηρίας.

Τα νέα διαβητικά άτοµα σύντοµα καταλήγουν να έχουν ολοσχερή έλλειψη παραγωγής ινσουλίνης, λόγω καταστροφής των ινσουλινο-παραγωγών β-κυττάρων του παγκρέατος, µε συνέπεια να χρειάζονται καθηµερινά χορήγηση ινσουλίνης, είτε µε τη µορφή ενέσεων είτε µέσω αντλίας. Οµως, η εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης δεν µπορεί να υποκαταστήσει την ενδογενή παραγωγή της και τη φυσιολογική ρύθµιση του σακχάρου στον πάσχοντα διαβητικό οργανισµό.

Η φυσιολογική οµοιόσταση του σακχάρου είναι εφικτή µόνο µε την αντικατάσταση των κατεστραµµένων νησιδίων του παγκρέατος, η οποία επιτυγχάνεται ή µε τη µεταµόσχευση ολόκληρου του παγκρέατος, ή µε τη µεταµόσχευση νησιδίων του παγκρέατος. Η µεταµόσχευση είναι η ΜΟΝΗ λύση για την πρόληψη των επιπλοκών και τη φυσιολογική ρύθµιση του σακχάρου. Σε πολλές χώρες του κόσµου η µεταµόσχευση νησιδίων παγκρέατος, µε την καθιέρωση του Πρωτοκόλλου του Edmonton την τελευταία δεκαετία, αποτελεί την κατεξοχήν αποδεκτή θεραπεία για την αντιµετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1, ενώ σε άλλες χώρες η µεταµόσχευση νησιδίων αποτελεί τη standard (την καθορισµένη) θεραπεία για τους ασθενείς αυτούς.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στη χώρα µας, δεν υπάρχει ένα Κέντρο Μεταµόσχευσης νησιδίων παγκρέατος για την αντιµετώπιση αυτών των ασθενών. Μεταµοσχεύσεις παγκρέατος -συµπαγούς οργάνου- γίνονται λίγες – ελάχιστες σε σχέση µε τις τεράστιες ανάγκες που υπάρχουν σε διαβητικούς ασθενείς τύπου 1 στη χώρας µας. (Γίνονται στο µεταµοσχευτικό κέντρο του Ιπποκράτειου Νοσοκοµείου της Θεσσαλονίκης). Στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και ειδικότερα στο Λαϊκό Νοσοκοµείο έχουν γίνει πολλές και επίπονες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη ενός Μεταµοσχευτικού Προγράµµατος νησιδίων παγκρέατος, που τελικά οι προσπάθειες αυτές δεν απέφεραν µόνιµα αποτελέσµατα για την καθιέρωση ενός τέτοιου Προγράµµατος.

Σήµερα, µας δίνεται η ευκαιρία, παρά τις δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες που βιώνει η χώρα µας, να ξεκινήσουµε ένα πρόγραµµα συνεργασίας µεταµόσχευσης νησιδίων παγκρέατος µε το κέντρο µεταµόσχευσης νησιδίων του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου της Γενεύης -που αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα κέντρα της Ευρώπης- και την τεχνολογική υποδοµή και υποστήριξη του κέντρου µεταµόσχευσης κυττάρων και νησιδίων παγκρέατος του Πανεπιστηµιακού Νοσοκοµείου Tucson της Arizona Αµερικής.

H πρώτη προσπάθεια συνεργασίας µας µε το µεταµοσχευτικό κέντρο νησιδίων παγκρέατος της Γενεύης είχε ξεκινήσει πριν από 2 χρόνια, αλλά είχε ανασταλεί λόγω των δυσµενών οικονοµικών συγκυριών που διανύουµε. Σήµερα, µας δίνεται η δυνατότητα, µε την υποστήριξη και την τεχνολογική βοήθεια του Μεταµοσχευτικού Κέντρου του Νοσοκοµείου Tucson του Πανεπιστηµίου της Arizona, να επανεργοποιήσουµε το όλο πρόγραµµα και να κάνουµε πράξη αυτό το µεταµοσχευτικό µας εγχείρηµα.

Είναι γεγονός ότι µοσχεύµατα παγκρέατος στη χώρα µας υπάρχουν. Είναι αρκετά και είναι αυτά που προκύπτουν από την ύψιστη πράξη αλτρουισµού της δωρεάς οργάνων από δότες εγκεφαλικά νεκρούς, όπως συµβαίνει στη δωρεά των άλλων οργάνων, ήπατος, νεφρών, καρδιάς κ.λπ. Oµως, σε αντίθεση µε τα άλλα όργανα, τα παγκρεατικά µοσχεύµατα ουσιαστικά στη χώρα µας δεν αξιοποιούνται. Πρακτικά, αυτό συµβαίνει γιατί δεν λαµβάνεται το πάγκρεας κατά τη λήψη οργάνων, που θα µπορούσε να σώσει τη ζωή των συνανθρώπων µας, µε συνέπεια τα παγκρέατα να µένουν αναξιοποίητα και να χάνονται, δυστυχώς.

Η διαδικασία της µεταµόσχευσης νησιδίων στη χώρα µας είχε δροµολογηθεί και είχε οργανωθεί άριστα τα τελευταία χρόνια, µέσα από τη συνεργασία µας µε το Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης, και βασίστηκε στα εξής κύρια στάδια:

1. Να λαµβάνεται το πάγκρεας στην Ελλάδα από τους εγκεφαλικά νεκρούς δότες.
2. Να ακολουθεί η µεταφορά του παγκρεατικού µοσχεύµατος αεροπορικώς στο Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης για την επεξεργασία του, τη διάσπασή του και την αποµόνωση των νησιδίων.
3. Να γίνεται εν συνεχεία η καλλιέργεια των νησιδίων για ένα βράδυ στο Μεταµοσχευτικό Κέντρο της Γενεύης, µε σκοπό τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο των παραγοµένων νησιδίων. Πρακτικά καταµετρώνται τα νησίδια για να εκτιµηθεί εάν επαρκούν για το συγκεκριµένο λήπτη που πρόκειται να µεταµοσχευθεί και επίσης γίνεται ποιοτικός έλεγχος της λειτουργικότητάς τους και
4. Να µεταφέρονται τα νησίδια στην Αθήνα, στο Λαϊκό Νοσοκοµείο για µεταµόσχευση στο διαβητικό ασθενή.

Η μεταμόσχευση

Η διαδικασία της µεταµόσχευσης των νησιδίων είναι απλή και διαρκεί 30-40 λεπτά της ώρας. Πρακτικά, πρόκειται για εµφύτευση-έγχυση των νησιδίων στο ήπαρ, όπου µε τοπική αναισθησία και ξύπνιο τον ασθενή στην αίθουσα του χειρουργείου, υπό άσηπτες συνθήκες, καθετηριάζεται διαδερµικά διηπατικά ένας ενδο-ηπατικός κλάδος της πυλαίας φλέβας, µε τον καθετήρα προωθούµενο στο στέλεχος της πυλαίας και εκεί γίνεται έγχυση των νησιδίων µε τη σύγχρονη µέτρηση της ενδο-πυλαίας πίεσης. Τα νησίδια, στη συνέχεια, διά της κεντροµόλου αιµατικής ροής της πυλαίας µεταφέρονται στο ήπαρ. Στο ήπαρ τα νησίδια αποκτούν αιµάτωση και αρχίζουν να λειτουργούν και να παράγουν ινσουλίνη, περίπου σε 5 ηµέρες.

Τα αποτελέσµατα της µεταµόσχευσης νησιδίων, µε την καθιέρωση του Πρωτοκόλλου του Edmonton, που προκύπτουν από τα διεθνή δεδοµένα των πολυκεντρικών µελετών, είναι πολύ ενθαρρυντικά και ελπιδοφόρα. Από την πολυκεντρική αυτή µελέτη σε 118 ασθενείς φαίνεται ότι το 10 χρόνο, το 82% των µεταµοσχευµένων ήταν ελεύθεροι ινσουλίνης.

Εµείς θέλουµε να γράψουµε τη δική µας ιστορία στο παγκόσµιο µεταµοσχευτικό γίγνεσθαι των νησιδίων παγκρέατος. Με τη διαβητολογική οµάδα του Λαϊκού Νοσοκοµείου, τη συνεργασία του επεµβατικού ακτινολογικού τµήµατος και της Μονάδος Μεταµόσχευσης Νεφρού, τη στήριξη της Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής και τη συµµετοχή και συνεργασία των συναδέλφων διαβητολόγων ευελπιστούµε να πετύχουµε την υλοποίηση του κλινικού µεταµοσχευτικού µας εγχειρήµατος.

Απευθυνόµενοι προς την Πολιτεία και τους αρµόδιους κρατικούς φορείς, τους ζητούµε να µας παράσχουν την αρωγή τους στο σηµαντικό αυτό εγχείρηµά µας, το οποίο θα βοηθήσει ουσιαστικά τους διαβητικούς µας ασθενείς να απαλλαχθούν από το βραχνά της καθηµερινής χορήγησης ινσουλίνης και παράλληλα θα τους προφυλάξει από τις σοβαρές και επικίνδυνες για τη ζωή τους επιπλοκές.

Θεόδωρος Καρατζάς
Επίκ. καθηγητής Χειρουργικής και Πειραµατικής Χειρουργικής
Β΄ προπαιδευτική κλινική ΓΝΑ Λαϊκό

Health (Ελεύθερος Τύπος)