Η σοκολάτα είναι ένα αγαπημένο τρόφιμο τόσο για τους μικρούς όσο και για τους μεγάλους. Ιδιαίτερα τα παιδιά είναι δύσκολο να της αντισταθούν... Όμως ποια είναι η θρεπτική της αξία; Η κατανάλωση της ενέχει κινδύνους για την υγεία των παιδιών μας; Ποια είναι η ποσότητα που μπορεί να καταναλώνει ένα παιδί; Πως πρέπει να τη χειρίζονται οι γονείς; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα για τα οποία λίγο πολύ όλοι οι γονείς έχουν αναρωτηθεί και μέσα από αυτό το άρθρο θα γίνει προσπάθεια να απαντηθούν.

Αρχικά, η σοκολάτα θεωρείται ένα αρκετά θρεπτικό τρόφιμο. Περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί.

Παρατηρώντας προσεκτικά τον παραπάνω πίνακα καταλαβαίνουμε πως πρόκειται για ένα τρόφιμο που περιέχει πολλές θερμίδες, σάκχαρα και λιπαρά. Τα 100 γραμμάρια αποδίδουν περισσότερες από 500 θερμίδες, δηλαδή σχεδόν όσες λαμβάνουμε από ένα κύριο γεύμα. Έτσι, η αυξημένη κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο βάρος.

Επιπλέον, περιέχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση τερηδόνας. Όμως, ο γλυκαιμικός δείκτης (τιμή που μας δείχνει πόσο αυξάνεται η γλυκόζη στο αίμα μετά την κατανάλωση ενός τροφίμου σε σχέση με την αύξηση που προκαλεί η κατανάλωση λευκού ψωμιού ή γλυκόζης) για τη μαύρη σοκολάτα είναι χαμηλός αφού αντιστοιχεί στο 41. Έτσι, η κατανάλωση της μαύρης σοκολάτας με μέτρο δεν αυξάνει πάρα πολύ το σάκχαρο και την ινσουλίνη στο αίμα.

Από την άλλη, η σοκολάτα είναι ένα τρόφιμο με μεγάλη περιεκτικότητα σε λιπαρά. Ωστόσο, τα κυριότερα λιπαρά οξέα της είναι το ελαϊκό οξύ (35%- μονοακόρεστο), το λινελαϊκό (5%- πολυακόρεστο), το στεατικό (35%- κορεσμένο) και το παλμιτικό (25%- κορεσμένο). Έτσι, φαίνεται πως η αναλογία των λιπαρών οξέων της σοκολάτας δεν επηρεάζει αρνητικά τα λιπίδια του αίματος, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως η σοκολάτα υγείας δεν περιέχει χοληστερόλη.

Η σοκολάτα περιέχει καροτενοειδή (προβιταμίνη Α) και βιταμίνη Ε, γνωστά για την αντιοξειδωτική τους δράση και βιταμίνες του συμπλέγματος Β που συμμετέχουν στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και στην απελευθέρωση της ενέργειας. Ειδικά η σοκολάτα με ξηρούς καρπούς αν και περιέχει περισσότερες θερμίδες αποδίδει περισσότερες βιταμίνες.

Το ασβέστιο, ο φώσφορος και το μαγνήσιο που περιέχονται στη σοκολάτα φαίνεται να βοηθούν στην πρόληψη της υπέρτασης και των καρδιαγγειακών νοσημάτων, τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ενώ επιπλέον συμμετέχουν στον μεταβολισμό των οστών. Ο σίδηρος που περιέχεται στη σοκολάτα είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, η οποία μεταφέρει το οξυγόνο στα ερυθρά κύτταρα του αίματος. Τέλος, ο χαλκός συμβάλλει στο μεταβολισμό του σιδήρου και βοηθά στη σύνθεση της μελανίνης και στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ιδιαίτερα, η μαύρη σοκολάτα περιέχει αυτά τα θρεπτικά συστατικά σε μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με τα άλλα είδη σοκολάτας.

Άλλωστε, η σοκολάτα έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες (αντιοξειδωτικές ουσίες). Αυτές εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου που δημιουργούνται από τον φυσιολογικό μεταβολισμό και δημιουργούν βλάβες στην επιφάνεια των κυττάρων και συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης αθηροσκλήρυνσης και καρδιαγγειακών παθήσεων. Καλύτερη πηγή πολυφαινολών είναι η σοκολάτα υγείας (600 mg πολυφαινολών/ 100 g) και ακολουθούν το πράσινο τσάι (400 mg πολυφαινολών/ 240 ml, δηλ.1 μεγάλο ποτήρι) και το κρασί (170 mg πολυφαινολών/ 140 ml, δηλ. 1 ποτήρι του κρασιού).

Έτσι, φαίνεται πως η σοκολάτα, εξαιτίας όλων των θρεπτικών συστατικών που περιέχει, δρα προληπτικά σε εκφυλιστικά νοσήματα όπως ο καρκίνος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Επιπλέον, η κατανάλωση της σοκολάτας, φαίνεται να βοηθά στη βελτίωση της ψυχικής διάθεσης. Αυτό οφείλεται στην περιεκτικότητά της σε φαινυλαιθυλαμίνη και ανανδαμίδη. Έτσι, διεγείρονται τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου και εκκρίνονται ενδορφίνες (φυσικές οπιούχες ουσίες του οργανισμού), ουσίες με αναλγητικές ιδιότητες που βοηθούν στην καλύτερη διάθεση.

Στο σημείο αυτό, μιας και αναφερόμαστε στη σύσταση της σοκολάτας, πρέπει να αναφερθούμε και στην καφεΐνη. Έτσι, όπως είναι γνωστό η καφεΐνη είναι μια διεγερτική ουσία που βρίσκεται στα φύλλα και στους σπόρους πολλών φυτών και δέντρων και η αυξημένη κατανάλωση της μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, στομαχικές διαταραχές, πονοκεφάλους, δυσκολία στη συγκέντρωση, αϋπνίες, ταχυκαρδίες και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας η ανώτερη ημερήσια πρόσληψη σύμφωνα με τον Διαιτολογικό Σύλλογο του Καναδά είναι τα 45 mg την ημέρα, ποσότητα που περιέχεται σε 43 g σοκολάτας γάλακτος.

Ποιο όμως είδος σοκολάτας είναι το καλύτερο; Ήδη από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως η σοκολάτα υγείας είναι προτιμότερη μιας και έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και τις λιγότερες θερμίδες συγκριτικά με τα υπόλοιπα είδη. Ειδικότερα, η λευκή σοκολάτα δεν είναι στην πραγματικότητα σοκολάτα αφού δεν περιέχει κακαόμαζα αλλά μόνο κακαοβούτυρο (λίπος που προέρχεται από τους σπόρους του κακάο) με αποτέλεσμα να έχει τις περισσότερες θερμίδες και τα λιγότερα αντιοξειδωτικά.

Δυστυχώς όμως σε ό,τι αφορά τη σοκολάτα τα παιδιά μπορεί να χάσουν το μέτρο... Έτσι, παρά τα οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωσή της, αυτή θα πρέπει να δίνεται με προσοχή (2-3 φορές την εβδομάδα σε μικρή ποσότητα και με την προυπόθεση ότι δεν έχει δοθεί άλλο γλυκό εκείνη την ημέρα) λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες και της σχέσης της με την παχυσαρκία.

Η σοκολάτα δε θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα καθημερινό σνακ που αντικαθιστά άλλα σημαντικά τρόφιμα όπως τα φρούτα ή ακόμη και ολόκληρα γεύματα. Για το σκοπό αυτό πρέπει να παρουσιάζεται ως ένα συνηθισμένο τρόφιμο το οποίο πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο. Στο σημείο αυτό βοηθούν οι γονείς με το παράδειγμα τους, αλλά και με το να εξηγούν στα παιδιά με απλά λόγια πως «η πολλή σοκολάτα παχαίνει». Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να γνωρίζουν την ύπαρξη της στο σπίτι και την ποσότητα που τους αντιστοιχεί μέσα στην εβδομάδα, την οποία μπορούν να διαχειρίζονται τα ίδια. Αν όμως αυτά καταναλώσουν όλη τη σοκολάτα σε μια φορά , δεν θα πρέπει να τους δοθεί περισσότερη μέχρι να τελειώσει η εβδομάδα. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα και να χρησιμοποιούν τη σοκολάτα χωρίς υπερβολές. Για τα πιο μικρά παιδιά (κάτω των 5-6 ετών) καλό είναι η διαχείριση να γίνεται από τους γονείς

Ακόμη, η σοκολάτα, αλλά και τα γλυκά γενικότερα, δε θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να εκφράσουμε την αγάπη μας ή για να ανταμείψουμε τα παιδιά ή να τα τιμωρήσουμε. Με τον τρόπο αυτό δίνουμε το μήνυμα πως η σοκολάτα είναι ένα πολύ σπουδαίο τρόφιμο που υπερτερεί από τα υπόλοιπα. Κλασικό παράδειγμα το να προσφέρουμε σοκολάτα για να φάει ένα παιδί κάτι που δεν του αρέσει (π.χ. «φάε το ψάρι και θα σου δώσω σοκολάτα»), ή να στερούμε τη σοκολάτα όταν δε συμμορφώνεται στους κανόνες (π.χ. «δε διάβασες και δε θα σου δώσω σοκολάτα»). Η αλήθεια είναι πως σε μια ισορροπημένη διατροφή δεν υπάρχουν απαγορευμένα τρόφιμα, ενώ η χρήση τους ως ανταμοιβή ή επιβράβευση δίνει λάθος μήνυμα.

Καλό είναι να ελέγχουμε πάντα με προσοχή τις ετικέτες των τροφίμων για να ξέρουμε τι καταναλώνουμε. Πολλές φορές οι αναγραφόμενες θερμίδες και τα θρεπτικά συστατικά αναφέρονται στην ποσότητα μερίδας και όχι σε όλη τη συσκευασία με αποτέλεσμα να υποεκτιμούμε αυτό που καταναλώνουμε. Επιπλέον, η περιεκτικότητα σε κακάο καθορίζει την ποιότητα της σοκολάτας: η σοκολάτα υγείας περιέχει 70% κακάο. Άλλωστε δε θα πρέπει να παρασυρόμαστε από διαφημίσεις σοκολάτας που περιέχει «φρέσκο γάλα» και να γίνεται μεγάλη κατανάλωση γιατί και σε αυτή την περίπτωση το παιδί λαμβάνει μεγάλη ποσότητα θερμίδων και λιπαρών. Τέλος, προσοχή αξίζει να δοθεί και στις απομιμήσεις σοκολάτας που μας προμηθεύουν με πολλές θερμίδες και όχι με τα θρεπτικά συστατικά της σοκολάτας.