Γράφει:  Επαμεινώνδας Κοσμάς, Διευθυντής 3ης Πνευμονολογικής Κλινικής ΝΝΘΑ «Σωτηρία» και συντονιστής Ομάδας ΧΑΠ Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια νόσος των πνευμόνων που στις ανεπτυγμένες χώρες οφείλεται κατά 80% - 90% στο κάπνισμα. Ουσιαστικά, η ΧΑΠ οδηγεί σε περιορισμό της ροής του αέρα στους πνεύμονες, προκαλώντας δυσκολίες στην αναπνοή, που επηρεάζουν την υγεία των ασθενών και την ποιότητα ζωής τους.

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια αναδεικνύεται σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της εποχής μας. Περισσότεροι άνθρωποι καταλήγουν κάθε χρόνο λόγω της ΧΑΠ απ' ότι από καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού μαζί. Συγκεκριμένα, η ΧΑΠ ευθύνεται για περισσότερους από 3 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο παγκοσμίως, ενώ εκτιμάται ότι ως το 2020 θα είναι η 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, το 8,4% του πληθυσμού ηλικίας άνω των 35 ετών, δηλαδή περίπου 500.000 άνθρωποι, πάσχουν από ΧΑΠ.

Η ΧΑΠ είναι η μοναδική ασθένεια το ποσοστό θανάτων της οποίας αυξάνεται, καθώς συχνά δεν διαγιγνώσκεται πλήρως από τους γιατρούς και υποτιμάται από τους ίδιους τους ασθενείς, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατή η αποτελεσματική αντιμετώπισή της.

Τα ερωτηματολόγια που μπορεί να χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο μιας συνήθους επίσκεψης στο ιατρείο, με σκοπό την εκτίμηση της ΧΑΠ, δε μπορούν να εκτιμήσουν τη συνολική επίδραση της νόσου στη ζωή του ασθενούς. Γι' αυτόν το λόγο, οι γιατροί βασίζονται στο πως νιώθουν οι ασθενείς για να πάρουν μια απόφαση και για το πώς θα χειριστούν καλύτερα τη ΧΑΠ. Ωστόσο, οι ασθενείς ενδέχεται να υποεκτιμούν τη σοβαρότητα της νόσου τους και να τους είναι δύσκολο να περιγράψουν αντικειμενικά την επίδραση της στη ζωή τους, κατά τη διάρκεια μιας συνήθους επίσκεψης στο ιατρείο. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τη βέλτιστη διαχείριση της νόσου. Είναι γεγονός ότι περίπου στο 65% των ασθενών με ΧΑΠ δεν συνταγογραφείται κάποια τακτική θεραπευτική αγωγή.

CAT: ένα τεστ για την εξέλιξη της νόσου.

Με στόχο την καλύτερη εκτίμηση και, ως εκ τούτου, τη βέλτιστη αντιμετώπιση της ΧΑΠ, έχει δημιουργηθεί ένα νέο, τυποποιημένο, σύντομο και απλό ερωτηματολόγιο (CAT-COPD Assessment Test) που μπορεί να συμπληρωθεί γρήγορα και να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο μιας συνήθους επίσκεψης στο ιατρείο, μαζί με τις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργίας, για να προσφέρει μια συνολική εικόνα της επίδρασης της ΧΑΠ σε κάθε ασθενή. Το CAT έχει σχεδιαστεί για να μετρά την επίδραση που έχει η ΧΑΠ στην κατάσταση υγείας του ασθενούς, βοηθώντας τον τελευταίο να περιγράψει τα συμπτώματα του με τη μεγαλύτερη δυνατόν ακρίβεια, απαντώντας σε οκτώ απλές ερωτήσεις. Αυτό θα βελτιώσει την επικοινωνία με τον θεράποντα γιατρό του και θα συμβάλει στο να υπάρχει καλύτερη κατανόηση της πραγματικής επίδρασης της ασθένειας, καθιστώντας αργότερα και τη θεραπεία πιο «στοχευμένη». Έτσι, δίνεται στον ασθενή η βέλτιστη δυνατή ιατρική φροντίδα. Για το συγκεκριμένο τεστ έχουμε τώρα ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα  www.CATestonline.org  (εναλλακτικά μπορείτε να το κατεβάσετε στα ελληνικά από  εδώ ).
Με κάθε ευκαιρία, πάντως, οι ειδικοί τονίζουν πως η ΧΑΠ μπορεί όχι μόνο να προληφθεί, αλλά και να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά. Ωστόσο, όσο πιο νωρίς διαγνωστεί, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας. Εφόσον η πρόληψη (π.χ. διακοπή καπνίσματος, αποφυγή άλλων επικίνδυνων παραγόντων) δεν έχει την επιθυμητή συμβολή, εν συνεχεία ο στόχος της θεραπείας είναι, βεβαίως, η μείωση των επιπτώσεων της νόσου για τον ασθενή και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του.

Τα ύποπτα συμπτώματα της νόσου

Οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι, κατά κανόνα, καπνιστές. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι καπνιστές θα εμφανίσουν ΧΑΠ. Υπολογίζεται, ωστόσο, ότι περισσότεροι από 1 στους 5 καπνιστές θα εμφανίσουν τη νόσο. Οι ασθενείς με ΧΑΠ εμφανίζουν κυρίως χρόνια συμπτώματα. Τα συνηθέστερα είναι ο βήχας, συνήθως με απόχρεμψη (παραγωγή πτυέλων), και η δύσπνοια, η δυσκολία δηλαδή στην αναπνοή. Μαζί με τη δύσπνοια, πολλοί ασθενείς μπορεί να ακούν την αναπνοή τους να σφυρίζει, να νιώθουν «βράσιμο» ή «σφίξιμο» στο στήθος. Η δύσπνοια μπορεί αρχικά να εμφανίζεται στην κόπωση, για παράδειγμα όταν ανεβαίνουν μια σκάλα ή όταν περπατούν. Όσο εξελίσσεται η νόσος, ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει δύσπνοια και στις πιο απλές καθημερινές δεξιότητες, όπως είναι το ντύσιμο, ενώ η δύσπνοια μπορεί να τον αναγκάσει να κλειστεί στο σπίτι. Σίγουρα τα συμπτώματα αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά της ΧΑΠ, αφού μπορούν να εμφανιστούν και σε άλλα νοσήματα του αναπνευστικού. Η παρουσία τους, όμως, απαιτεί άμεσο ιατρικό έλεγχο.

Άρθρο από το ιατρικό περιοδικό "Popular Medicine"