1. Τι είναι η οσφυαλγία και πόσο συχνά εκδηλώνεται;

Πρόκειται για τον έντονο πόνο στην οσφύ (μέση) και, αντίθετα από ό,τι έχει συνηθίσει ο πολύς κόσμος να νομίζει, δεν συνιστά μια ξεχωριστή νοσολογική οντότητα ή μία ορθοπεδική ασθένεια. Αποτελεί το σύμπτωμα ή ενίοτε την κλινική εικόνα ασθενειών τελείως διαφορετικών μεταξύ τους. Το 80% των ανθρώπων άνω των 35, κάποια στιγμή της ζωής τους θα παρουσιάσουν κρίση οσφυαλγίας, δηλαδή οξύ πόνο στη μέση. Άλλωστε, είναι μία από τις συχνότερες αιτίες για απουσίες από την εργασία, αφού πλήττει το 30% των Ευρωπαίων εργαζομένων.

2. Πού οφείλεται συνήθως;

Από μηχανικής πλευράς, η οσφυαλγία αποτελεί μία αναπόφευκτη «παρενέργεια» της εξέλιξής μας σε δίποδα, αφού η όρθια στάση έχει μεγάλες απαιτήσεις από το μυοσκελετικό μας σύστημα. Τα αίτια εντοπίζονται στο γεγονός ότι η σπονδυλική στήλη ή οι μύες τους οποίους στηρίζει – καθώς και η λεκάνη που είναι η βάση της, - αν ταλαιπωρούνται από τον τρόπο που ένα άτομο τα «μεταχειρίζεται», ερεθίζονται. Με την πάροδο του χρόνου αποκτούν μεγαλύτερη ευαισθησία, με αποτέλεσμα να πονούν και να εκδηλώνεται οσφυαλγία.

3. Ποια είναι τα συμπτώματά της;

Μπορεί να διαφοροποιούνται ως προς την ένταση, το μέγεθος και το σημείο όπου εκδηλώνονται. Όπως επιδείνωση με την κίνηση. Δηλαδή, όταν το άτομο σκύβει προς τα μπροστά ή όταν κάθεται, νιώθει εντονότερο πόνο και προσπαθεί να αλλάξει θέση ή να κάνει κινήσεις που κάπως να το ανακουφίζουν. Σε περίπτωση που βήξει ή φτερνιστεί, ο πόνος χειροτερεύει. Ένα άλλο σύμπτωμα είναι ο γενικευμένος πόνος, εκτός από τη μέση. Για παράδειγμα, κάποιος δεν μπορεί να στρίψει το κεφάλι του γιατί ο αυχένας του τον ενοχλεί, νιώθει μια γενικότερη αδυναμία και έχει την αίσθηση ότι κουράζεται πολύ εύκολα. Το ίδιο και όταν οδηγεί. Η περιοχή που πονάει εμφανίζεται πρησμένη, είναι ζεστή και έχει μια έντονη κόκκινη απόχρωση (φλεγμονή). Τέλος, αρκετά συχνά μπορεί ο πόνος να μην εστιάζεται στη συγκεκριμένη περιοχή της μέσης, αλλά να επεκτείνεται προς τα πόδια ή να αντανακλά μπροστά στην κοιλιά.

4. Υπάρχει περίπτωση να εμφανιστεί μετά από έντονη άσκηση;

Βέβαια, και μάλιστα συνιστά κλασικό σύμπτωμα. Το άτομο αισθάνεται να συσπώνται ή να σφίγγονται οι μύες χαμηλά στη μέση. Προειδοποίηση που πολλές φορές προηγείται κατά ένα 24ωρο της εκδήλωσης της οσφυαλγίας.

5. Πώς γίνεται η διάγνωση;

Κατά την επίσκεψη στον ορθοπεδικό, ο ειδικός θα θελήσει να μάθει εάν υπάρχει κάποια θέση που ανακουφίζει το άτομο και ποια είναι αυτή. Θα του ζητήσει να πάρει ορισμένες στάσεις – για παράδειγμα, να σηκώσει τα πόδια - , για να δει εάν θα πονέσει ή όχι, πού και με ποια ένταση. Έχει σημασία να ενημερωθεί εάν υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως πυρετός ή έντονη κόπωση. Το καλό ιστορικό, σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση, βοηθά στο να βρεθεί το αίτιο καθώς και εάν θα χρειαστούν εργαστηριακές εξετάσεις.

6. Ο πόνος μπορεί να σχετίζεται με άλλου είδους παθήσεις;

Οι αιτίες για την οσφυαλγία μπορεί όντως να είναι πολλές και ενδεχομένως να σχετίζονται με φλεγμονή, ρευματικές παθήσεις, κατάγματα, μυϊκή θλάση, οστεόφυτα, όγκους κ.λ.π. Πάντως, η πιο συνηθισμένη μορφή οσφυαλγίας είναι μυοσκελετικής αιτιολογίας, που σημαίνει ότι οι αγύμναστοι μύες και ο λάθος τρόπος που ένα άτομα χειρίζεται τη μέση του όταν κάθεται, στέκεται ή περπατάει, είναι οι ουσιαστικοί λόγοι που τον οδήγησαν στον γιατρό.

7. Υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση;

Κατ' αρχάς να βρεθεί το αίτιο – π.χ. η κακή στάση σώματος όταν κάποιος οδηγεί ή πολλές ώρες καθιστικής εργασίας στο γραφείο. Επομένως, ίσως απλώς να χρειαστεί να αρχίσει να κάθεται σωστά ή να κάνει κάποιες ασκήσεις και οι ενοχλήσεις να περάσουν. Υπάρχουν όμως και άλλοι τρόποι. Ένα μέτρο ανακούφισης και θεραπείας είναι η ξεκούραση. Δηλαδή, ο πάσχων από οσφυαλγία να μείνει για λίγο διάστημα ξαπλωμένος ανάσκελα στο κρεβάτι, με μαξιλάρια κάτω από τα γόνατα και ελαφρώς ανασηκωμένη την πλάτη και το κεφάλι. Οι ήπιες μαλάξεις στο σημείο που πονάει έχουν αποδειχθεί πολύ βοηθητικές για το πρόβλημα.

8. Πότε ενδείκνυται το χειρουργείο;

Ανάλογα με την περίπτωση, ενδεχομένως η θεραπευτική αγωγή να περιλαμβάνει φάρμακα για τον πόνο ή κάποια που καταπολεμούν τη φλεγμονή καθώς και άλλα που επιδρούν χαλαρωτικά στους μυς, εφόσον ο γιατρός το κρίνει απαραίτητο. Πολύ σπάνια ακολουθείται η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία αφορά τις πιο σοβαρές και χρόνιες καταστάσεις.

9. Ποια είναι η καλύτερη πρόληψη;

Το να προσπαθούμε να καθόμαστε ή να στεκόμαστε όσο πιο ίσια μπορούμε. Για παράδειγμα, στην καρέκλα του γραφείου θα ήταν προτιμότερο να ακουμπάμε πίσω, με τα πόδια ίσια στο πάτωμα. Εάν μας βολεύει, μπορούμε να βάλουμε ένα μικρό μαξιλάρι πίσω μας, για να στηρίξουμε καλύτερα την πλάτη μας. Στο αυτοκίνητο να ρυθμίσουμε τη θέση καθίσματος στα μέτρα μας, ώστε να μη χρειάζεται να τεντωνόμαστε ή να σκύβουμε, οπότε δεν θα επιβαρύνουμε τους μυς και τη σπονδυλική μας στήλη. Το αυξημένο σωματικό βάρος – ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς – φορτίζει σημαντικά τη σπονδυλική στήλη, με συνέπεια τον οξύ πόνο στη μέση. Η απώλεια κάποιων κιλών δρα ανακουφιστικά. Επιπλέον, θυμηθείτε πως η καθιστική ζωή φορτίζει περισσότερο αρνητικά τη σπονδυλική στήλη από ό,τι η ορθοστασία. Τοποθετώντας τα πόδια μας σε ένα σκαμπό με τρόπο τέτοιο ώστε τα γόνατά μας να είναι πιο ψηλά από τους γοφούς μας, την αποφορτίζουμε από τις εντάσεις που δέχεται όσο είμαστε καθιστοί.

10. Γενικά, τι πρέπει να προσέχουμε;

Το να κοιμόμαστε μπρούμυτα δεν ωφελεί ούτε ξεκουράζει τη μέση μας. Το αντίθετο μάλιστα. Σε περίπτωση που στεκόμαστε πολλή ώρα όρθιοι, για να ανακουφίσουμε τη μέση μας, μπορούμε να ακουμπήσουμε το ένα πόδι μας για λίγο π.χ. σε ένα σκαμνί. Εάν πρόκειται να σηκώσουμε κάτι βαρύ από το πάτωμα, ο ασφαλέστερος τρόπος είναι με λυγισμένα τα γόνατα και κρατώντας όσο είναι δυνατόν ίσια την πλάτη.
Σε περίπτωση που θέλουμε να μεταφέρουμε κάποιο βαρύ αντικείμενο (π.χ. μια μικρή κούτα με βιβλία), είναι πιο σωστό να την κουβαλήσουμε με τα δυο μας χέρια, έχοντάς την όσο πιο κοντά μπορούμε στο σώμα μας.