Γράφει: Σπύρος ∆αρµανής, Μ.Sc., Ph.D, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Νοσοκοµείου ΝΙΜΤΣ, Συνεργάτης θεραπευτηρίου «Υγεία» & IAΣΩ General

H αρθροπλαστική του ισχίου αποτελεί σήµερα ίσως µία από τις σηµαντικές χειρουργικές επεµβάσεις που βελτιώνουν καίρια την ποιότητα ζωής των ασθενών µε αρθρίτιδα στο ισχίο. Γνωρίζουµε ότι η αρθρίτιδα του ισχίου αποτελεί µια αναπηρική κατάσταση, η οποία µε τον πόνο που προκαλεί και τη δυσκαµψία στην άρθρωση του ισχίου ουσιαστικά υποβαθµίζει την ποιότητα ζωής αυτών των ασθενών, οι οποίοι µπορεί µεν να είναι κοντά στην ηλικία των 65-75 ετών, αλλά υπάρχουν και άτοµα στην ηλικία των 30-40 ετών, δηλαδή στην πιο παραγωγική τους ηλικία, που δυστυχώς καταδικάζονται σε µια αναπηρία.

Ας δούµε ειδικότερα τι συµβαίνει µε την αρθροπλαστική του ισχίου. Σε µια επέµβαση ολικής αρθροπλαστικής ισχίου ο χειρουργός αντικαθιστά την κεφαλή του µηριαίου οστού που έχει υποστεί φθορά µε ένα µεταλλικό ή κεραµικό σφαιρικό εµφύτευµα στερεωµένο σε στυλεό, ενώ στην υποδοχή της πυέλου (κοτύλη) τοποθετείται πολυαιθυλένιο ή µεταλλικό κυπέλλιο µε ένθετο πολυαιθυλενίου (πλαστικό) ή κεραµικό. Η πρόθεση µπορεί να στερεωθεί µε ακρυλικό πολυµερές (οστικό τσιµέντο) παρόµοιο µε αυτό που χρησιµοποιούν οι οδοντίατροι ή και στερεώνοντας την πρόθεση χωρίς τσιµέντο.

Παρόλο που στις µέρες µας µε την εξέλιξη των εµφυτεύσιµων υλικών και της τεχνολογίας γενικότερα µιλάµε για ολοένα και πιο ανώδυνη επέµβαση, µε γρήγορη επάνοδο στην προτέρα της νόσου φυσιολογική κατάσταση, δυστυχώς λίγα έχουν αλλάξει ως προς το θέµα της αντοχής των εµφυτεύσιµων υλικών στη διάρκεια του χρόνου. Συνεπώς, πολλοί νεαροί ασθενείς µε οστεοαρθρίτιδα του ισχίου καταδικάζονταν στο γνωστό «περίµενε να περάσουν µερικά χρόνια ακόµη γιατί τα υλικά της αρθροπλαστικής του ισχίου δεν αντέχουν πολλά χρόνια και θα χρειαστεί να επαναλάβετε την επέµβαση µε δυστυχώς χειρότερο αποτέλεσµα τη δεύτερη φορά».

Την απάντηση στο θέµα αυτό έρχεται να δώσει µε απόλυτη τεκµηρίωση η αρθροπλαστική του ισχίου τύπου Exeter (από το Exeter της Μ. Βρετανίας), της οποίας η αντοχή στο χρόνο αγγίζει τα ... σαράντα χρόνια!!!

Ειδικότερα στη διεθνή επιστηµονική βιβλιογραφία µελετήθηκε η επιβίωση της µηριαίας πρόθεσης, δηλαδή το διάστηµα από την εγχείρηση που το εµφύτευµα λειτουργεί άψογα, και µετρήθηκε έπειτα από πόσα χρόνια η πρόθεση αυτή (εµφύτευµα) «χαλαρώνει» και φυσικά απαιτείται επανεγχείρηση.

Η συγκεκριµένη ανάλυση επιβίωσης (µε τη χαλάρωση του εµφυτεύµατος να θεωρείται σηµείο αποτυχίας) απέδειξε ότι στα 33 χρόνια µετά την εµφύτευση η επιβίωση είναι 91%. Αυτό σηµαίνει ότι το 91% των χειρουργηµένων ασθενών στα 33 έτη µετά την αρχική επέµβαση έχει µηριαία πρόθεση που λειτουργεί άριστα. Υπάρχουν φυσικά και µεµονωµένες περιπτώσεις που η διάρκεια ζωής έφθασε τα σαράντα έτη!!!

Επίσης, σύµφωνα µε τις ίδιες µελέτες, κανείς από τους ασθενείς που είναι ακόµη εν ζωή και µεταξύ 28 και 33 ετών από την αρχική επέµβαση δεν έχει χρειαστεί επέµβαση για χαλάρωση του µηριαίου στυλεού.

Ποια είναι όµως τα πλεονεκτήµατα της συγκεκριµένης πρόθεσης, καθώς και της χειρουργικής τεχνικής που εξελίχθηκε εκεί, έτσι ώστε να οµιλούµε σήµερα για πραγµατικά εντυπωσιακά αποτελέσµατα;

Αρχικά η πρόθεση έχει τεχνικά χαρακτηριστικά τα οποία της επιτρέπουν να µετατρέπει τις δυνάµεις που ασκούνται µέσα στο µηριαίο οστούν από καταστροφικές σε ευεργετικές (από διατµητικές σε συµπιεστικές), µε αποτέλεσµα να µην έχουµε απώλεια οστού µε την πάροδο του χρόνου.

Επιπροσθέτως, το ακρυλικό πολυµερές συµπιέζεται ακόµη περισσότερο λόγω του σχήµατος του στυλεού και εισχωρεί ακόµη βαθύτερα στις δοκίδες και στις κοιλότητες του οστού, µε αποτέλεσµα τη µεγαλύτερη διάρκεια ζωής της στήριξης του εµφυτεύµατος. Η συγκεκριµένη πρόθεση έχει τη µεγαλύτερη ποικιλία στο εµπόριο σε µεγέθη, έτσι ώστε να εξατοµικεύεται στον κάθε ασθενή η πρόθεση µε απώτερο σκοπό την πλήρη αποκατάσταση της ανατοµίας του ισχίου του και τελικά την καλύτερη λειτουργία.

Πέρα όµως από τη συγκεκριµένη πρόθεση, στο Exeter τελειοποιήθηκε και η τεχνική της εµφύτευσης της µηριαίας πρόθεσης µε ακρυλικό πολυµερές (ορθοπαιδικό τσιµέντο). Ειδικότερα η πρόθεση εµφυτεύεται σε συγκεκριµένη θερµοκρασία και σε συγκεκριµένο χρόνο, αφού διαµορφωθεί κατάλληλα το µηριαίο οστούν (υπάρχει ειδικό αέριο CO2 που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να «στεγνώσει» και προετοιµάσει το µηριαίο οστούν για να γίνει η εµφύτευση).

Επίσης υπάρχει ειδικό πρόγραµµα στον υπολογιστή για να γνωρίζουµε το συγκεκριµένο µέγεθος πρόθεσης που απαιτείται σε κάθε ασθενή προκειµένου να αποκατασταθεί επακριβώς το κέντρο περιστροφής της άρθρωσης του ισχίου του. Οµοίως, υπάρχει συγκεκριµένο σηµείο σε κάθε ασθενή µέχρι του οποίου θα εισέλθει το εµφύτευµα, γεγονός που, όπως προείπαµε, µας εξασφαλίζει άριστη αποκατάσταση της ανατοµίας της άρθρωσης του ισχίου και συνακολούθως της λειτουργίας της. Τέλος, αν και όταν χρειαστεί να αφαιρεθεί η µηριαία πρόθεση, λόγω του ειδικού σχήµατός της (λεία-κωνική), µπορεί να αφαιρεθεί πολύ εύκολα αρκεί να τη «χτυπήσει» ο χειρουργός µε ανάστροφη φορά, χωρίς να χρειαστεί να πραγµατοποιηθούν βλάβες σε φυσιολογικές ανατοµικές δοµές (όπως για παράδειγµα να «σπάσουµε» επίτηδες το µηριαίο οστούν προκειµένου να αφαιρέσουµε µία διαφορετική πρόθεση).

Η συγκεκριµένη διαδικασία έχει απλοποιήσει λοιπόν και τις επανεγχειρήσεις, µειώνοντας σηµαντικά το χειρουργικό χρόνο µε όλα τα συνακόλουθά του (π.χ. ανάγκες για µετάγγιση αίµατος).

Εποµένως στη σηµερινή εποχή, µε το φαινόµενο της γήρανσης του πληθυσµού και µάλιστα µε τις υψηλότερες απαιτήσεις από παλαιότερα των ασθενών στην ποιότητα αυτής της ζωής, η «άριστη» λειτουργία της αρθροπλαστικής του ισχίου παραµένει ένα µεγάλο πρόβληµα για τους ασθενείς µε αρθρίτιδα του ισχίου αλλά και για τους θεράποντες ιατρούς.

Καταλαβαίνουµε ότι για τους παραπάνω λόγους η αρθροπλαστική ισχίου τύπου Exeter αποτελεί την πιο συχνά χρησιµοποιούµενη αρθροπλαστική στον κόσµο (όχι όµως και στην Ελλάδα).

Η αναντιστοιχία αυτή πιθανώς οφείλεται στο ότι η συγκεκριµένη πρόθεση έχει τεχνικές δυσκολίες και για την άριστη εµφύτευσή της απαιτεί ειδική εκπαίδευση στο συγκεκριµένο κέντρο του εξωτερικού.

Με την πραγµατοποίηση των 100 πρώτων αρθροπλαστικών τύπου Exeter στην Ελλάδα στο νοσοκοµείο µας, µπορούµε να πούµε ότι αντί να αναζητούµε κάποιο «ροµποτικό» πρόγραµµα να µας κάνει την αρθροπλαστική καλύτερα, να αναζητούµε σωστά εκπαιδευµένους χειρουργούς στο αντικείµενο αυτό, που θα µας εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία της άρθρωσης του ισχίου για πολλά πολλά χρόνια...