Στις 6 Μαρτίου, ο Αμερικανικός οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε την εμπορευματοποίηση ενός τεστ που εξετάζει την προδιάθεση στον καρκίνο του μαστού για τρεις μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA 2 που διατέθηκαν από την καλιφορνέζικη εταιρία 23andMe.
Σε αντίθεση με άλλες γενετικές εξετάσεις που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά, τα συγκεκριμένα κιτ θα είναι διαθέσιμα χωρίς ιατρική συνταγή. Ένα γεγονός που περιγράφει ο Jean-Yves Nau ως «ανησυχητικό». Πράγματι, μια απλή εξέταση σάλιου μπορεί να επιτρέψει στις γυναίκες να γνωρίζουν εάν είναι φορείς ή όχι γενετικών μεταλλάξεων που σχετίζονται με τον καρκίνο.
Η απόφαση αυτή "σηματοδοτεί μια καμπή στη θέση του FDA, ο οποίος το 2013 διέταξε τη 23andMe να τα αφαιρέσει από την αγορά. (…)(...) Ο οργανισμός τόνισε τότε τους κινδύνους που προκύπτουν για τους ασθενείς σε περίπτωση σφάλματος ή παρερμηνείας. Σήμερα, ο FDA πιστεύει ότι «τα δεδομένα που παρέχονται από τη 23andMe επαρκούν για να εξασφαλίσουν την αξιοπιστία των δοκιμών και ότι η απόφαση πρέπει να ληφθεί από τον ‘καταναλωτή’». Σε αυτήν την πλευρά, ο FDA δήλωσε το 2017 ότι ο γενετικός κίνδυνος δεν σημαίνει ότι οι ασθενείς «θα αναπτύξουν ή όχι ασθένεια», εκτιμώντας ότι «τα αποτελέσματα που θα προκύψουν δε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να διαπιστωθεί η διάγνωση ή να καθοριστεί μια θεραπεία».
Η 23andMe παγιώνει τη θέση της: με τα 2 εκατομμύρια γενετικά προφίλ, η εταιρεία έχει "μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες βάσεις γενετικών δεδομένων": "ένα χρυσωρυχείο για τις φαρμακευτικές εταιρείες". Η αγορά αυτών των δοκιμών «αναμένεται να ξεπεράσει από τα 110 εκατομμύρια δολάρια το 2017 σε 340 εκατομμύρια το 2022», για πληροφορίες που ενδιαφέρουν όλο τον κόσμο: ασφάλιση, φαρμακευτικό μάρκετινγκ «που μπορεί εξαιτίας των συγκεκριμένων πληροφοριών, κάποιος να στοχοποιηθεί για να του πουληθεί ένα ίδιο ή αντίστοιχο προιόν ή ενδεχομένως να του αρνηθεί μία ίδια ή αντίστοιχη ασφάλιση» αναφέρει ήδη από το 2015 ο Bertrand Jordan στο περιοδικό Médecine/Sciences, προσθέτοντας: «είναι επίσης γνωστό ότι μία «ανώνυμη» ακολουθία DNA μπορεί πολύ εύκολα να συνδεθεί με ένα συγκεκριμένο άτομο. Η «γενετική ιδιωτικότητά» μας κινδυνεύει (…), το πρόβλημα είναι γενικό, αλλά ιδιαίτερα σοβαρό όσον αφορά την υγεία και το γονιδίωμα μας. Ναι, εμφανώς, είναι πιθανό να παρακολουθήσουμε το τέλος της ιδιωτικής ζωής».
Σύμφωνα με τη γαλλική πλευρά, τα γενετικά τεστ που εξετάζουν τη προδιάθεση στον καρκίνο διατίθενται μόνο με ιατρική συνταγή και είναι «αυστηρά ελεγχόμενα».
Πηγή: Gènéthique
Χριστίνα Γκρέμου - Stagiaire EEB
Γράφει: Πανταζής Στέλιος, Ολιστικός Ιατρός
Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι οι εξετάσεις είναι κάτι ενοχλητικό, τρομακτικό και ακριβό. Υπάρχουν όμως και εξετάσεις που είναι εύκολες, οικονομικές και βολικές και μερικές φορές είναι ακόμα και νόστιμες!
Θα περιγράψω δύο από αυτές, που στην ουσία είναι μία. Οι πιο γνωστές και εξαιρετικά σημαντικές εξετάσεις του γαστρεντερικού συστήματος είναι απεικονιστικές, δηλαδή χρησιμοποιώντας εποπτικά μέσα έχουμε τη δυνατότητα νου δούμε τον γαστρεντερικό σωλήνα «από μέσα». Αυτό μας βοηθάει στη διάγνωση βλαβών που σχετίζονται με διαταραχές της ανατομίας του εντερικού σωλήνα, όπως ο καρκίνος και οι πολύποδες. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η εικόνα του εντερικού σωλήνα είναι χωρίς βλάβες, αλλά ο ασθενής αναφέρει ενοχλήματα, όπως πόνο, δυσκοιλιότητα, διάρροια, φουσκώματα κ.τ.λ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τις περισσότερες φορές η εικόνα του γαστρεντερικού σωλήνα είναι φυσιολογική στις απεικονιστικές εξετάσεις (κολονοσκόπηση και γαστροσκόπηση).
Τότε, αυτό που μπορεί να βοηθήσει είναι μία εξέταση της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος. Και μπορεί να γίνει απλά και οικονομικά, με ένα... παντζάρι! Η εξέταση είναι διπλή, δηλαδή έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι η ικανότητα πέψης του ανώτερου γαστρεντερικού σωλήνα (στομάχι και λεπτό έντερο). Τρώγοντας ένα μεγάλο παντζάρι μαζί με το τυπικό γεύμα, αν το ανώτερο γαστρεντερικό δουλέψει σωστά τότε δεν πρέπει να περάσουν οι χρωστικές ουσίες του στο αίμα και στη συνέχεια στα ούρα. Άρα, τα ούρα δεν πρέπει να αλλάξουν χρώμα. Αν αλλάξουν, σημαίνει ότι οι χρωστικές δεν αποδομήθηκαν ικανοποιητικά στο ανώτερο γαστρεντερικό. Σε αυτήν την περίπτωση θέλει θεραπεία και ενίσχυση το ανώτερο γαστρεντερικό.
Το δεύτερο σκέλος αξιολογεί την ταχύτητα διέλευσης της τροφής από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Για να αξιολογήσουμε καλύτερα αυτό το σκέλος, πιθανόν να χρειαστεί μεγαλύτερη ποσότητα εξεταστικού μέσου, δηλαδή περισσότερα παντζάρια. Μετράμε τις ημέρες από τη βρώση των παντζαριών έως την αποβολή τους με την φυσική οδό, κοινώς με τα κόπρανα. Τα παντζάρια, λοιπόν, πρέπει να φανούν στα κόπρανα την 2η ή το πολύ μέχρι την 3η ημέρα μετά την κατανάλωσή τους. Εμφάνισή τους αργότερα δείχνει λειτουργική διαταραχή της ταχύτητας διέλευσης της τροφής από τον εντερικό σωλήνα και απαιτεί πιο σωστή και ισορροπημένη διατροφή και θεραπεία και ενίσχυση του εντέρου.
Αυτές οι απολαυστικές, απλές και νόστιμες εξετάσεις μπορεί να μας βοηθήσουν να αξιολογήσουμε τη λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα χωρίς κανένα κίνδυνο και μπορεί να τις κάνουν όλοι.
Πανταζής Στέλιος
Ολιστικός Ιατρός
www.holistic-greece.com
Γράφει: Στέλιος Αντωνιάδης, Καθηγητής Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Αθήνα, Διευθυντής Παιδοκαρδιολογικού Τμήματος, Ευρωκλινική Παίδων
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα παιδιά, σε όλο και μικρότερες ηλικίες, ασχολούνται με τη σωματική άσκηση και τον αθλητισμό (θα πρέπει να τα ξεχωρίζουμε, διότι άλλο η απλή γυμναστική και άλλο ο αθλητισμός ή ο πρωταθλητισμός, όπως και άλλο το παιδί του νηπιαγωγείου και άλλο αυτό του λυκείου). Είναι κοινή πεποίθηση ότι η πρακτική αυτή, που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη πριν από αρκετά χρόνια, έφτασε και στη χώρα μας. Όπως όλοι ξέρουμε, τα αμέριμνα παιχνίδια στις αλάνες, που είχαν ως κύριο σκοπό την ψυχαγωγία, αντικαταστάθηκαν σήμερα από την οργανωμένη άθληση με αυστηρή τήρηση των κανόνων και συστηματική προπόνηση, που σε ορισμένες περιπτώσεις καταντά να είναι εξοντωτική. Οι εικόνες στην τηλεόραση με τους επευφημούμενους πρωταθλητές είναι έντονα ερεθίσματα για τους επίδοξους πρωταθλητές και εντατικοποιούν τις προσπάθειες. Στις μεγαλύτερες ηλικίες ρόλο παίζει και η πριμοδότηση των επιδόσεων για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Όποια όμως κι αν είναι η περίπτωση, όλοι ξέρουμε ότι ο αθλητισμός κάνει πολύ καλό στην υγεία, αλλά και ότι η απασχόληση και η κατανάλωση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών μακριά από συνήθειες που μπορεί να είναι επιβλαβείς έχει σίγουρα ευεργετικά αποτελέσματα. Πρέπει, λοιπόν, τα παιδιά μας να γυμνάζονται και να αθλούνται, αρχίζοντας από τη νηπιακή ηλικία. Είναι μάλιστα απαραίτητο να λαμβάνουμε πάντα πολύ σοβαρά υπόψη μας τις απώτερες ευεργετικές επιδράσεις της σωματικής άσκησης, που έχουν σχέση με το σωματικό βάρος (είναι γνωστό ότι τα παιδιά μας είναι από τα πλέον υπέρβαρα στην Ευρώπη) και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Τα προβλήματα αυτά εμφανίζονται στις μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά όπως είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο αρχίζουν από την ηλικία των 3 χρόνων. Επειδή, όμως, όπως αναφέρθηκε, στις μέρες μας η άσκηση έχει όλο και περισσότερο ανταγωνιστικό και ωφελιμιστικό χαρακτήρα σε βάρος του ψυχαγωγικού, θα πρέπει να προσεχτούν τα παρακάτω, κυρίως στα παιδιά μικρής ηλικίας, για να αποσοβηθούν οι κίνδυνοι καθώς και οι πιθανές βλαβερές συνέπειες.
Οποιοδήποτε παιδί, άσχετα με την ηλικία, πριν ασχοληθεί με τη γυμναστική και τον αθλητισμό πρέπει να εξεταστεί από παιδίατρο.
Η εξέταση αυτή έχει δύο σκοπούς:
1. Την εκτίμηση της κατάστασης της υγείας του επίδοξου αθλητή.
2. Τη βοήθεια και τη γνώμη του παιδιάτρου, που γνωρίζει πολύ καλά το παιδί, το περιβάλλον και την οικογένειά του, για τον κατάλληλο τρόπο άσκησης καθώς και για την επιλογή του σωστού αθλήματος.
Εάν το σπορ με το οποίο θα ασχοληθεί το παιδί δεν ταιριάζει στον σωματότυπο ή στην ηλικία του ή ακόμα και αν απαγορεύεται εξαιτίας διαφόρων προβλημάτων υγείας που μπορεί να υπάρχουν, σίγουρα το αποτέλεσμα δεν θα είναι καλό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν απογοητεύσεις λόγω των κακών επιδόσεων, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της άσκησης ή ακόμα και τη δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων.
Εκτός από την παιδιατρική εξέταση, είναι επίσης σκόπιμο και απόλυτα απαραίτητο για κάθε παιδί που θα ασχοληθεί με τον αθλητισμό, και ακόμα περισσότερο με τον πρωταθλητισμό, να γίνει παιδοκαρδιολογικός έλεγχος. Ο έλεγχος αυτός είναι ιδιαίτερα παρήγορο ότι ζητείται από την Πολιτεία με τα ειδικά «χαρτιά», αλλά και από τα σχολεία, τα αθλητικά σωματεία, τις σχολές πολεμικών τεχνών κ.ά. Είναι απαραίτητος διότι υπάρχουν πολύ επικίνδυνες παθήσεις οι οποίες δεν ανιχνεύονται με την απλή παιδιατρική εξέταση, αλλά μπορεί να βάλουν σε κίνδυνο τη ζωή του παιδιού. Οι μυοκαρδιοπάθειες, οι διαταραχές του ρυθμού, οι παθήσεις της αορτικής βαλβίδας είναι μερικές από τις παθήσεις οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν πολύ σοβαρές καταστάσεις. Του λόγου το αληθές φαίνεται από το ότι κάθε χρόνο μαθαίνουμε για τον θάνατο παιδιών κατά την άσκηση, τραγικές απώλειες που ίσως θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Κάτι άλλο το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι ο παιδοκαρδιολογικός έλεγχος δεν πρέπει να γίνεται από άσχετους με τα παιδιά καρδιολόγους ενηλίκων (μεγάλη παγίδα), αλλά από εξειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο με κατάλληλα για παιδιά μηχανήματα και με πείρα. Όπως δεν πάμε τα παιδιά μας στον παθολόγο αλλά στον παιδίατρο, έτσι δεν πρέπει να τα πηγαίνουμε και στον καρδιολόγο, αλλά στον παιδοκαρδιολόγο, που ξέρει τα παιδιά.
Οι γονείς δεν πρέπει να κάνουν το ολέθριο σφάλμα να θεωρούν τα πιστοποιητικά υγείας και τις ιατρικές γνωματεύσεις «απλά χαρτιά», καθώς είναι μια πολύ σοβαρή και υπεύθυνη πράξη που χρειάζεται να γίνεται σωστά, αλλιώς δεν έχει καμία σημασία και αξία, τουναντίον μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους.
Η γενική παιδιατρική εξέταση πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο ή και όποτε άλλοτε χρειαστεί, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την ένταση της άσκησης. Η παιδοκαρδιολογική εξέταση όποτε κρίνεται σκόπιμο.
Σε παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό, ακόμα και όταν δεν ακολουθούνται πολύ έντονοι ρυθμοί, στα πολύ δημοφιλή αθλήματα όπως η κολύμβηση, το μπαλέτο κ.λπ. που συνήθως αρχίζουν από τη νηπιακή ηλικία, οι μικροτραυματισμοί είναι συχνοί και χρειάζεται να αντιμετωπίζονται (κατάγματα, επιφυσίτιδες, τενοντίτιδες). Επίσης, πρέπει να παρακολουθούνται με ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή τα προβλήματα που μπορεί να έχουν σχέση με τη σωματική ανάπτυξη, την οστική εξέλιξη, τη σεξουαλική ωρίμαση (καθυστέρηση εφηβείας, εμμήνων, διαταραχές κύκλου), καθώς και με την ψυχοκοινωνική εξέλιξη. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που υπεραπασχολούμενα με κάποιο άθλημα μονομερίζονται, κάνουν παρέα μόνο με τους συναθλητές τους, χάνοντας το ενδιαφέρον για τα πολύ σημαντικά για την ηλικία τους άλλα θέματα.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι, όπως ήδη αναφέρθηκε, η σωματική άσκηση έπαψε πλέον να αποτελεί το ευχάριστο, χαρούμενο παιχνίδι άλλων εποχών, αλλά είναι σήμερα μία πολύ περισσότερο σύνθετη διαδικασία, απόλυτα απαραίτητη για την καλή υγεία. Γι' αυτό οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι γυμναστές, οι προπονητές και όλοι οι άλλοι σχετικοί φορείς είναι απαραίτητο να έχουν υπόψη τους τα παραπάνω. Εάν όλα γίνουν σωστά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι επόμενες γενιές θα ζουν περισσότερο και σε καλύτερη γενική κατάσταση.
Ο ρόλος της διατροφής
Σε ό,τι αφορά τη διατροφή, θα πρέπει να προσεχθούν με ιδιαίτερη επιμέλεια τα ακόλουθα: Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος σε καμία άλλη φάση της ζωής του δεν αλλάζει με τόσο ταχείς ρυθμούς, δεν μεγαλώνει τόσο γρήγορα. Έτσι, οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών, που είναι ιδιαίτερα αυξημένες, με την άσκηση αυξάνονται ακόμα περισσότερο. Η ευλαβικά προσεγμένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία, αλλά και στις επιδόσεις του αθλητή. Το σωστό και πλήρες διαιτολόγιο, που περιέχει άφθονα φρούτα, χόρτα, λαχανικά, όσπρια και ψάρια, ψωμί, κορν φλέικς κ.λπ., λιγότερα γαλακτοκομικά, κοτόπουλο και ακόμα λιγότερο κρέας, θα πρέπει να εφαρμόζεται πάντα σε συνεννόηση με τον ιατρό για ένα εξατομικευμένο και καλύτερο αποτέλεσμα. Παρεκκλίσεις ή προσθαφαιρέσεις μπορούν και κατά περίπτωση επιβάλλεται να γίνονται σε παιδιά με οικογένειες που έχουν βεβαρημένο ή όχι κληρονομικό ιστορικό, π.χ. υπερλιπιδαιμίας.
Εκτός όμως από αυτά, θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη ότι στον αθλητισμό, ακόμα και μόνο με τη μορφή της προπόνησης, είναι απαραίτητη η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων για την αποκατάσταση αλλά και την υπερκάλυψη αυτών που καταναλώνονται. Ο σωστός υπολογισμός τους γίνεται με βάση την ηλικία, το βάρος σώματος, την εποχή, το είδος του αθλήματος, τον χαρακτήρα του παιδιού κ.ά. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στον σίδηρο (χρειάζεται για τη μεταφορά του οξυγόνου) αλλά και στο ασβέστιο (πρόληψη και αποκατάσταση βλαβών στα οστά). Η μειωμένη πρόσληψη θερμίδων, η στέρηση υγρών και η διαταραχή των ηλεκτρολυτών, καθώς και οι επικίνδυνες πρακτικές όπως οι προκλητοί εμετοί, η χρήση ουσιών ή χαπιών αδυνατίσματος κ.λπ. επιδρούν αρνητικά στην προσωπικότητα των παιδιών και -ακόμα χειρότερα- βάζουν σε κίνδυνο την υγεία τους.
Στέλιος Αντωνιάδης, Καθηγητής Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Αθήνα
Διευθυντής Παιδοκαρδιολογικού Τμήματος, Ευρωκλινική Παίδων
Η εκτίμηση της διατροφής ενός νεογνού και βρέφους ηλικίας λίγων μηνών από επαγγελματία υγείας διαρκεί περίπου μία με μιάμιση ώρα. Ο επαγγελματίας συστήνεται και εγκαθιστά μια καλή σχέση επικοινωνίας με τους γονείς. Το βρέφος πρέπει να είναι παρόν σε όλη την διάρκεια της επίσκεψης, γιατί μέσα από ευκαιριακή παρατήρηση παράλληλη με την συζήτηση με τους γονείς, ο επαγγελματίας υγείας μπορεί να βρίσκει στοιχεία που θα τον βοηθήσουν για τα συμπεράσματά του, πχ παρατηρεί την γενική κατάσταση του βρέφους, τα σημάδια πείνας του, την αλληλεπίδραση των γονιών μαζί του κλπ. Το βρέφος δεν πρέπει να είναι μακριά στο κρεβατάκι σε άλλο δωμάτιο.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο επαγγελματίας αναλύει το ιστορικό της μητέρας :
- Ηλικία της μητέρας.
- Παθήσεις (ιδιαίτερα θυρεοειδούς, ορμονικά προβλήματα, διαβήτης, αλλεργίες, παθήσεις και χειρουργικές επεμβάσεις στο στήθος).
- Οικογενειακό ιστορικό και από τις δύο πλευρές (ιδιαίτερα συγγενών προβλημάτων, αλλεργιών).
Προχωρά στο ιστορικό κυήσεων/ παιδιών:
- Προηγούμενες κυήσεις/ προβλήματα.
- Προβλήματα σύλληψης.
- Προβλήματα υγείας άλλων παιδιών σε μικρή ηλικία.
- Εάν θήλασε άλλα παιδιά και πόσο.
Ακολουθεί το ιστορικό της παρούσας εγκυμοσύνης:
- Προβλήματα υγείας της μητέρας (ιδιαίτερα αναιμία, θυρεοειδούς, διαβήτης, υπέρταση).
- Προβλήματα που βρέθηκαν σε υπερηχογραφήματα.
- Εξετάσεις αίματος/ έλεγχος λοιμώξεων.
- Φάρμακα που έπαιρνε η έγκυος.
- Αλλαγές στο στήθος.
Προχωρά στο ιστορικό τοκετού:
- Ηλικία κύησης στην γέννα (πιο δύσκολος ο θηλασμός όσο πιο μακριά από τις 39 εβδομάδες).
- Είδος τοκετού (καισαρική πιο δύσκολος, φυσιολογικός).
- Κατάσταση υγείας του νεογέννητου (έκλαψε αμέσως κλπ).
- Σωματομετρικά γέννησης (βάρος κλπ).
Έπειτα το ιστορικό των πρώτων ημερών στο μαιευτήριο :
- Συνήθη εμπόδια και λάθη στην έναρξη του θηλασμού (απουσία θηλασμού στις πρώτες δύο ώρες από την γέννα, μη συχνός θηλασμός – λιγότερο από 8 φορές το 24ωρο, χρονικοί περιορισμοί στον θηλασμό, χορήγηση συμπληρώματος στο παιδί, μη θηλασμός την νύχτα, μη συν-διαμονή παιδιού – μητέρας, χρήση πιπίλας).
- Ίκτερος και υπογλυκαιμία.
- Απώλεια βάρους του μωρού (φυσιολογική έως 8%).
- Ούρα και κόπρανα του μωρού (συχνότητα, σύσταση, χρώμα).
- Πότε «γέμισε» το στήθος της μητέρας (φυσιολογικά στις 48-72 ώρες από την γέννηση) και πως αντιμετωπίστηκε.
- Επιπλοκές στην μητέρα.
Ακολουθεί το ιστορικό διατροφής μετά το μαιευτήριο:
- Τι υγρά παίρνει (μητρικό γάλα, τεχνητό γάλα, τσάι, άλλο).
- Συχνότητα των γευμάτων γάλακτος.
- Διάρκεια των θηλασμών/ ποσότητα άλλων γαλάτων.
- Νυχτερινά γεύματα.
- Άλλες τροφές επιπρόσθετα του γάλακτος (πότε ξεκίνησαν, ποιες, συχνότητα).
- Άλλα υγρά επιπρόσθετα του γάλακτος (πότε ξεκίνησαν, ποια, συχνότητα).
- Χρήση μπιμπερό.
- Διάγραμμα ανάπτυξης (βάρος γέννησης, τωρινό βάρος, μήκος).
- Συχνότητα ούρησης ανά ημέρα (6 φορές ή περισσότερο, εάν είναι μικρότερο των 6 μηνών).
- Κόπρανα (συχνότητα, σύσταση).
- Τυχόν αναγωγές/ εμετοί.
- Διατροφή και φάρμακα στην μητέρα.
- Επιστροφή της μητέρας στην εργασία – πότε, για πόσες ώρες.
- Βοήθειες στην μητέρα από τον περίγυρό της..
- Βοήθεια και αντιλήψεις του περίγυρου της μητέρας σχετικά με τον θηλασμό και την βρεφική διατροφή
- Κατάσταση υγείας της μητέρας (επιλόχεια κατάθλιψη; Συνεχιζόμενη κολπική αιμορραγία; Αναιμία;).
- Τυχόν χρήση θηλάστρου - λεπτομέρειες.
Έπειτα γίνεται κλινική εξέταση του στήθους της μητέρας:
- Διόγκωση στήθους.
- Κατάσταση των θηλών και της θηλαίας άλω (επίπεδες, τραυματισμένες, επώδυνες, με μυκητίαση κλπ).
Ακολουθεί κλινική εξέταση του μωρού:
- Γενική κατάσταση (ζωηρό; Ληθαργικό; Ευερέθιστο;).
- Δέρμα (ίκτερος; Αφυδάτωση; Πυρετός;).
- Εξέταση όλων των συστημάτων για αποκλεισμό παθήσεων που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τον θηλασμό (λοίμωξη, ουρολοίμωξη, συγγενής καρδιακή ανωμαλία, περιγεννητικό στρες, άλλες συγγενείς ανωμαλίες).
- Ιδιαίτερα λεπτομερής εξέταση της στοματικής περιοχής (σχιστία υπερώας; βραχύς χαλινός γλώσσας; μυκητίαση γλώσσας;).
- Κατάσταση του ομφαλού.
- Νευρολογικά αντανακλαστικά σε σχέση με τον θηλασμό (αντανακλαστικό προσανατολισμού, θηλαστικών κινήσεων, εμετού κλπ).
Έπειτα γίνεται παρατήρηση ενός θηλασμού από την αρχή μέχρι το τέλος του , με τον τρόπο που συνήθως γίνεται από την λεχώνα:
- Θέση της μητέρας (χαλαρωμένη; Το παιδί προς το στήθος και όχι το ανάποδο; Με υποστήριξη του στήθους από μαξιλάρια; Με υποστήριξη των ποδιών; Νιώθει άνετα;
- Συμπεριφορά του μωρού (προσανατολίζεται προς το στήθος, ανοίγει διάπλατα το στόμα του για να πιάσει το στήθος;)
- Υποστήριξη του στήθους (με το ελεύθερο χέρι της μητέρας και τα δάχτυλα μακριά από την θηλαία άλω; Με τα δάχτυλα. σαν το πιάσιμο τσιγάρου – κακή πρακτική; Κάνοντας μαλάξεις στο στήθος – καλή πρακτική;).
- Κατάσταση της θηλής (βγαίνει προς τα έξω;).
- Τοποθέτηση του βρέφους (σώμα, αυχένας και κεφάλι σε ευθεία; Σώμα του μωρού σε στενή επαφή με το σώμα της μητέρας; Υποστήριξη όλου του σώματος του βρέφους; Το βρέφος προσεγγίζει το στήθος με την μύτη απέναντι στην θηλή (σωστό) και όχι με το κάτω χείλος κοντά στην θηλή (λάθος).
- Προσκόλληση του στόματος του παιδιού στο στήθος ( η μητέρα περιμένει έως ότου το μωρό κάνει μεγάλο στόμα; Περισσότερη θηλαία άλως είναι ορατή πάνω από το άνω χείλος του μωρού; Το στόμα του βρέφους είναι ανοιγμένο διάπλατα; Το κάτω χείλος είναι γυρισμένο προς τα έξω; Το σαγόνι του βρέφους ακουμπά στο στήθος (σωστά)).
- Θηλαστικές κινήσεις και καταπόσεις του μωρού όσο είναι στο στήθος (ακούγεται γκλουπ; Αργές, βαθιές θηλαστικές κινήσεις με παύσεις (σωστό) ή μόνο γρήγορες επιπόλαιες κινήσεις του μωρού σαν να «πιπιλάει» (λάθος); Στρογγυλά μάγουλα κατά την διάρκεια των θηλαστικών κινήσεων (σωστό) ή ρουφηγμένα (λάθος); Το βρέφος αφήνει το στήθος όταν τελειώνει;
- Η κατάσταση της θηλής στο τέλος του θηλασμού (απλά επιμηκυσμένη (σωστό) ή πατημένη, τραυματισμένη, με ραγάδα, με πόνο (λάθος);
- Άλλες θέσεις θηλασμού, επίδειξη και εξοικείωση της μητέρας μαζί τους.
Ακολουθεί εκτίμηση της πραγματικής απομάκρυνσης γάλακτος από το μωρό:
- Έχει σημάδια έκλυσης ωξυτοκίνης η μαμά; – όχι απαραίτητα να υπάρχουν αλλά χρήσιμα εάν υπάρχουν! – (δίψα με τον θηλασμό; Αίσθηση ότι κατεβαίνει το γάλα; Πόνος στην μήτρα κατά τον θηλασμό; Αίσθημα χαλάρωσης κατά τον θηλασμό;)
- Υπάρχουν σημάδια απομάκρυνσης του μητρικού γάλακτος από το μωρό; (Η μαμά αισθάνεται το στήθος πιο ελαφρύ μετά τον θηλασμό; Το παιδί όταν τελειώνει έχει γαλατάκι στο στόμα του; Το άλλο στήθος ρέει γάλα όταν το παιδί πίνει από την άλλη μεριά; Υπάρχει ροή γάλακτος στο ντούζ ή όταν το μωρό κάνει ώρα να φάει ή όταν το μωρό κλαίει;)
Η εκτίμηση ολοκληρώνεται με τις σωματομετρικές μετρήσεις του βρέφους (βάρος, μήκος, περίμετρος κεφαλής).
Μετά την ολοκλήρωση του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης και της παρατήρησης του θηλασμού και των σωματομετρικών μετρήσεων, ο επαγγελματίας υγείας έχει ολοκληρώσει την εικόνα και μπορεί να προβεί σε συμπεράσματα που αφορούν τα εξής ερωτήματα:
- Είναι ο θηλασμός εγκατεστημένος ή όχι; Πόσο αποτελεσματικός είναι; Ποιες παρεμβάσεις μπορούν να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα στην απομάκρυνση γάλακτος από το παιδί;
- Είναι το παιδί υγιές; Αναπτύσσεται κανονικά;
- Είναι η μητέρα υγιής;
Ανάλογα με τις απαντήσεις και διαπιστώσεις στα παραπάνω ερωτήματα και ανάλογα με τις σχηματισμένες διαγνώσεις, ο επαγγελματίας υγείας προχωρά σε ένα Πλάνο Δράσης το οποίο περιλαμβάνει για:
- Την μητέρα.
- Το βρέφος.
- Τον θηλασμό.
τα εξής:
- Υποστήριξη και συμβουλευτική ενθάρρυνσης της μητέρας να συνεχίσει σωστές πρακτικές, με προφορικές και γραπτές πληροφορίες - φυλλάδια.
- Αντιμετώπιση προβλημάτων με παρεμβάσεις όπου χρειάζεται
- Παραπομπή σε ειδικούς εάν χρειάζεται.
- Παρακολούθηση και επανέλεγχος – πότε, πόσο συχνά, γιατί;
Από τα παραπάνω συμπεραίνονται τα εξής:
- Όταν μια μητέρα καλεί έναν επαγγελματία υγείας (παιδίατρο, μαία, σύμβουλο γαλουχίας) πρέπει να γίνεται εκτίμηση όλων των παραπάνω. Ιδιαίτερα η παρατήρηση ενός θηλασμού από την αρχή μέχρι το τέλος του και η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του θηλασμού είναι ενέργειες εντελώς απαραίτητες για κάθε μωρό που θηλάζει. Εάν δεν γίνουν, παρακαμφθούν και αποφασιστεί χωρίς αναλυτική εκτίμηση να χορηγηθεί ξένο γάλα, η εκτίμηση είναι ανεπαρκής και η οδηγία αυξάνει την πιθανότητα αποθηλασμού χωρίς να υπάρχει ιατρικός λόγος.
- Η εκτιμήσεις θηλασμού που γίνονται τηλεφωνικά, μέσα από το διαδίκτυο ή από email δεν μπορεί να είναι ποτέ πλήρεις. Τις περισσότερες φορές μπορούν να δοθούν περιορισμένες συμβουλές με βάση περιορισμένο αριθμό στοιχείων που δίνονται. Πολλές φορές μάλιστα δεν είναι δυνατόν να γίνει καμία ρεαλιστική και χρήσιμη εκτίμηση εάν δεν εξεταστεί το παιδί, η μητέρα και δεν παρατηρηθεί ο τρόπος που γίνεται ο θηλασμός.
- Ο πιστοποιημένος σύμβουλος γαλουχίας IBCLC δεν είναι απλώς ένας επαγγελματίας που συζητά με τους γονείς για τον θηλασμό. Είναι ένας επαγγελματίας που σκοπό έχει να αξιολογήσει την δυάδα βρέφους – μητέρας που έχει μπροστά του. Για αυτό χρειάζεται να εκτιμήσει με ιστορικό και κλινική εξέταση και την μητέρα και το μωρό, και να παρατηρήσει έναν θηλασμό. Με ρωτάνε πολλές μητέρες: «Να έρθω να μιλήσουμε για τον θηλασμό; Χρειάζεται να φέρω και το παιδί;» Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πλήρης εκτίμηση της διατροφής του μωρού χωρίς το μωρό. Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε έναν θηλασμό εάν δεν έχουμε μια συνολική εικόνα εξετάζοντας τους δύο οργανισμούς που συμμετέχουν σε αυτόν - τη μαμά και το παιδί – και παρατηρώντας έναν θηλασμό από την αρχή μέχρι το τέλος του.
Ο Νευροψυχολογικός Έλεγχος (ΝΕ) είναι απαραίτητος σε ασθενείς που έχουν υποστεί βλάβες στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ).
Πιο συγκεκριμένα σε ΝΕ μπορεί να υποβληθούν ασθενείς με νόσο Alzheimer's, μέτωπο-κροταφική ή αγγειακού τύπου άνοια, νόσο του Parkinson's (όπου υπάρχει η υποψία ανοϊκών συμπτωμάτων) αλλά και μια σειρά άλλων νευρολογικών ή νευροεκφυλιστικών διαταραχών όπως: ασθενείς με αιμορραγικά ή ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια, Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, κλειστές και ανοιχτές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (ΚΕΚ), εγκεφαλικούς όγκους, επιληπτικές κρίσεις, λοιμώξεις του ΚΝΣ και ψυχιατρικές διαταραχές (χρόνια χρήση αντιψυχωσικών, σχιζοφρένεια, κατάθλιψη κτλ.).
Συνήθως η διάρκεια της εξέτασης είναι από 1.5 μέχρι ως και 3 ώρες και ολοκληρώνεται σε μία ή δύο επισκέψεις. Ο ΝΕ περιλαμβάνει: λεπτομερή κλινική συνέντευξη και ιστορικό, αξιολόγηση της συναισθηματικής κατάστασης με χρήση σύντομων ερωτηματολογίων και χρήση δοκιμασιών (τεστ) προκειμένου να εντοπιστούν οι γνωστικές ελλείψεις.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης αξιολογούνται:
- Η ικανότητα προσανατολισμού στο χρόνο, το χώρο και το οικείο περιβάλλον του. Σημαντικές είναι η αναδρομική και προδρομική αμνησία οι οποίες σχετίζονται με την ανάκληση νέων και παλαιών πληροφοριών αντίστοιχα.
- Οι ικανότητες αντίληψης και αισθητηριακές λειτουργίες όπως επίσης και η επαρκής αντίδραση του ατόμου στα οπτικοακουστικά και σωματοαισθητήρια ερεθίσματα.
- Όλες οι παράμετροι και οι διαδικασίες της προσοχής: η ταχύτητα επεξεργασίας της πληροφορίας, η ικανότητα του ατόμου να διατηρεί και να διαχειρίζεται νοερά πληροφορίες στην εργαζόμενη μνήμη, η εστίαση και η συγκέντρωση, όπως επίσης η ικανότητα επιλογής και η νοητική ευελιξία.
- Η μάθηση και παράμετροι της λεκτικής όσο και της μη λεκτικής μνήμης (ακουστικής και οπτικής) είτε για βραχύχρονο ή μακρόχρονο διάστημα.
- Η γλωσσική ευχέρεια, η ικανότητα κατονομασίας και σημασιολογίας.
- Οι οπτικοχωρικές, οπτικοκινητικές και οπτικοχωρικές ικανότητες.
- Οι εκτελεστικές λειτουργίες που περιλαμβάνουν το σχεδιασμό, την οργάνωση, την αναστολή και την εκκίνηση, την γνωστική ευελιξία, τη ρύθμιση της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων, την κατηγοριοποίηση και τον προγραμματισμό.
Μια νέα, απλή εξέταση αίματος για τη διάγνωση της κατάθλιψης, τα αποτελέσματα της οποίας είναι διαθέσιμα μέσα σε λίγα λεπτά, έχει αναπτυχθεί από Ιάπωνες επιστήμονες.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Keio στο Τόκιο έχουν επινοήσει ένα τεστ που δείχνει τα επίπεδα κατάθλιψης με τη μέτρηση της συγκέντρωσης του φωσφορικού οξέος στο αίμα.
Το νέο τεστ θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση της κατάθλιψης, εάν διενεργείται κατά τη διάρκεια των τακτικών ιατρικών εξετάσεων, σύμφωνα με τη μελέτη.
Η σχέση μεταξύ των επιπέδων φωσφορικού οξέος και της κατάθλιψης επιβεβαιώθηκε σε μια παλαιότερη μελέτη που διεξήχθη από την εταιρεία με τη συμμετοχή 66 ατόμων, 31 εκ των οποίων είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη.
Η μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς με κατάθλιψη είχαν χαμηλότερη συγκέντρωση φωσφορικής αιθανολαμίνης, και οι ερευνητές στη συνέχεια ήταν σε θέση να διαγνώσουν ασθενείς με κατάθλιψη με 82 % ποσοστό επιτυχίας.
Αντίθετα, αιματολογικές εξετάσεις για τη διάγνωση της κατάθλιψης οι οποίες ήταν παλαιότερα υπό ανάπτυξη απαιτούσαν σημαντικά περισσότερο χρονοβόρα ανάλυση του DNA των λευκών αιμοσφαιρίων.
Ο Δρ Yoshiaki Ohashi, Διευθυντής και Διευθύνων σύμβουλος Ασφάλειας στο HMT, είπε στη Telegraph: «Τα ευρήματα θα διευκολύνουν την αντικειμενική και βιολογική διάγνωση των καταθλιπτικών ασθενών. Πιστεύουμε ότι η χρήση μιας τέτοιας εξέτασης θα καταστήσει δυνατή την αποτελεσματική διάγνωση ασθενών στο στάδιο της πρωτογενούς περίθαλψης». Μετά από κλινικές δοκιμές και την σχετική έγκριση, η εταιρεία στοχεύει να θέσει το τεστ στη διάθεση των γιατρών εντός της επόμενης διετίας.
Πηγή: www.e-hospital.gr
Ηλεκτρομυογράφημα – Ηλεκτρονευρογράφημα: ΗΜΓ, ΚΤΑ και ΑΤΑ άνω άκρων, κάτω άκρων και προσωπικού νεύρου
20 Μαρ 2012Γράφει: Αριστείδης Ξενιτέλης, Φυσίατρος, Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης, Συνεργάτης Ιατρικού Π. Φαλήρου
Α) Τι είναι το Ηλεκτρομυογράφημα
Το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) είναι μια σύγχρονη νευροφυσιολογική, λειτουργική, διαγνωστική και κλινική μελέτη ενός ασθενή ή και ενός υγιούς ατόμου (π.χ.: αθλητή / ατόμου με αισθητικές απαιτήσεις ομορφιάς) με την οποία μπορούμε:
- να διαγνώσουμε,
- να ειδικεύσουμε μία θεραπεία (συντηρητική - χειρουργική),
- να εντοπίσουμε,
- να ξεχωρίσουμε,
- να προγνώσουμε,
- να παρακολουθήσουμε,
-
να προλάβουμε πολλές παθήσεις των μυών, του νευρικού συστήματος και έμμεσα του σκελετικού συστήματος (οστά, αρθρώσεις κλπ.) και γενικά του κινητικού συστήματος.
Επίσης, χρησιμεύει και για τροποποίηση και παρακολούθηση ειδικών θεραπειών (από άλλους ειδικούς ιατρούς):
Από Αισθητική Αποκατάσταση Ρυτίδων με botox και Εκτίμηση Αθλητών, μέχρι Αυτοάνοσες και παρανεοπλασματικές καταστάσεις με νευρολογικές εκδηλώσεις, Μυοπάθειες, Μυοσίτιδες, Μυασθένειες, Νευροπάθειες, Τραυματισμούς, Πιέσεις νεύρων από όγκους, Νόσους Νωτιαίου Μυελού, Νόσο Σαρκό (CHARCOT), Σκλήρυνση κατά πλάκας, Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, Όγκους με εντοπισμένες νευρικές Επιπλοκές, Εκφυλιστικές Κληρονομικές Παθήσεις, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα κλπ.
Το ΗΜΓ βρίσκει ακόμα εφαρμογή στη μελέτη ασθενή πριν την τοποθέτηση τεχνητού μέλους (π.χ.: τεχνητό πόδι σε ακρωτηριασμό). [Λειτουργική Ηλεκτρομυογραφία της Αποκαταστάσεως].
Άλλες από αυτές τις καταστάσεις και παθήσεις είναι αθώες διαταραχές, ενώ άλλες είναι σοβαρές αρρώστιες.
Με το ΗΜΓ μπορούμε, με σημαντική ακρίβεια, να ερμηνεύσουμε την αιτία ενός:
- Χρόνιου πόνου (π.χ.: μέσης, αυχένα, ώμου, κορμού κλπ),
- Μουδιάσματος, καψίματος, παγώματος (σε χέρια, πόδια η αλλού).
- Αστάθειας στο βάδισμα,
- Αδεξιότητας στην κίνηση των χεριών και ποδιών,
- Αλλαγής στον τρόπο που γράφουμε, που κουμπωνόμαστε,
- Τρεμούλας, δυσκινησίας (σε χέρια, πόδια και αλλού),
- Αδυναμίας (χεριού, ποδιού, προσώπου και αλλού),
- Ατροφίας, ασυμμετρίας (χεριού, ποδιού, κορμού, προσώπου κλπ.),
- Παράλυσης,
- Αλλαγής στη βάδιση και στις κινήσεις,
- Οποιασδήποτε κινητικής μεταβολής μετά από τραυματισμό, κάταγμα, χτύπημα,
- Αισθητικής ασυμμετρίας, παραμόρφωσης με κοσμητολογικές επιπτώσεις (ομορφιάς).
Με το ΗΜΓ μπορούμε:
Να απαντήσουμε (με σημαντικότατη ακρίβεια) σε εναγώνια ερωτήματα ασθενών όπως:
- Θα περπατήσω γιατρέ μου;
- Μήπως κινδυνεύω να καθηλωθώ στο κρεβάτι;
- Θα μπορέσω έστω να είμαι ανεξάρτητος κινητικά;
- Πόσο θα μείνω ξαπλωμένος μετά από αυτό που έπαθα;
- Πότε και πώς θα πάω για μπάνιο;
- Σε πόσον καιρό θα επανέλθω στην άθλησή μου;
- Ως πότε θα πονάω γιατρέ μου;
- Θα δυναμώσει το χέρι μου;
Επίσης:
- Συχνά μπορούμε, με το ΗΜΓ, να συγκεντρώσουμε ηλεκτροφυσιολογικά δεδομένα που θα συμβάλουν στην τελική καλύτερη αποκατάσταση ενός ασθενή, που θα προβεί σε μια χειρουργική επέμβαση ή και μια θεραπεία (με φάρμακα, φυσικοθεραπεία, μηχανήματα ορθώσεων: π.χ. κηδεμόνες, γύψοι κλπ.).
- Με το ΗΜΓ, μπορούμε να καθοδηγήσουμε μια οικογένεια σε ειδικούς, προκειμένου να λάβουν μια γενετική οδηγία εάν διαγνωσθεί κάποιο κληρονομικό νόσημα.
Β) Πως πραγματοποιείται το ηλεκτρομυογράφημα
Αφού ληφθεί και εξετασθεί το ιστορικό του, το άτομο συνδέεται με τον ΗΛΕΚΤΡΟΜΥΟΓΡΑΦΟ (εφαρμογή ανάλογη με αυτή του καρδιογράφου).
Ο ασθενής εξετάζεται καθιστός ή και ξαπλωμένος σε ιατρικό κρεβάτι.
Η διαδικασία που ακολουθείται στη συνέχεια διαφέρει από άτομο σε άτομο (ανάλογα με την περίπτωση) και περιλαμβάνει τη Λήψη Μαθηματικών Διαγραμμάτων (κυρίως απεικόνιση διαγραμμάτων διαφοράς δυναμικού σε σχέση με το χρόνο, πάνω στην ηλεκτρονική οθόνη του ηλεκτρομυογράφου κλπ.).
Τα στοιχεία λαμβάνονται σε τρεις φάσεις:
- Κατά την εκούσια μυϊκή σύσπαση και με την πρόκληση ειδικών φαινομένων (F κύμα κλπ.),
- Κατά την προκλητή μυϊκή σύσπαση (με μετάδοση μικρής ποσότητας ασθενούς ρεύματος),
- Κατά την ηρεμία ενός μυός ή ομάδας μυών.
Το διαγνωστικό συμπέρασμα συνάγεται με το συνδυασμό και τη συνεκτίμηση του ιστορικού του ασθενούς, της κλινικής του εξέτασης, όλων των μαθηματικών παραμέτρων και μετρήσεων και της ειδικής ιατρικής εκτίμησης.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΟΝΟ ΜΕ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ.
Γι αυτό, το ΗΜΓ:
Εκτελείται αποκλειστικά από τον ειδικευμένο στην ηλεκτρομυογραφία ιατρό και είναι διαφορετικό σε κάθε ασθενή, κρατάει διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με τα ευρήματα στην πορεία της εξέτασης (από ένα τέταρτο της ώρας μέχρι και περισσότερες από δυο ώρες). Σε κάποιες περιπτώσεις, όχι συχνά, υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιηθούν ηλεκτρόδια - βελονοειδή μίας χρήσεως (τυποποιημένα) ή και αποστειρωμένα, όπως όλα τα χειρουργικά εργαλεία (σε υγρό χειρουργικό κλίβανο).
Με αυτά τα ηλεκτρόδια παίρνουμε, αν χρειάζεται (σε λίγες περιπτώσεις) ειδικές πληροφορίες που συντελούν, μερικές φορές, στη διάγνωση.
Γενικά η διαδικασία δεν προξενεί σχεδόν καθόλου πόνο, ειδικά όταν γίνεται από πεπειραμένο ιατρό, γι' αυτό εξετάζουμε ΑΦΟΒΑ μέχρι και καρδιοπαθείς, υπερήλικα άτομα, εγκύους και παιδιά.
Μόνη αντένδειξη αποτελούν οι διάφοροι βηματοδότες (οπότε και πραγματοποιούμε μέρος της εξέτασης και προσεγγίζουμε τη διάγνωση), καθώς και άλλες λίγες σπάνιες καταστάσεις.
Δεν χρειάζεται προετοιμασία, παρά μόνο να μην έχουν χρησιμοποιηθεί πρόσφατα κρέμες (καλλυντικές - θεραπευτικές).
Αποχή από φάρμακα δεν απαιτείται πριν τον έλεγχο (εκτός από ελάχιστα ειδικά φάρμακα και για ελάχιστο χρόνο και μόνο εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Φυσίατρος
Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης
Συνεργάτης Ιατρικού Π. Φαλήρου
Ο προστάτης είναι ένας αδένας που διαθέτουν οι άνδρες και ο οποίος έχει μέγεθος περίπου όσο ένα κάστανο. Παράγει το προστατικό υγρό, που είναι βασικό συστατικό του σπέρματος και το οποίο περιέχει θρεπτικά υλικά που είναι απαραίτητα για την επιβίωση των σπερματοζωαρίων.
Ο προστάτης βρίσκεται μπροστά από ιό ορθό και ακριβώς πίσω από την ουροδόχο κύστη. Περιβάλλει την ουρήθρα, μέσω της οποίας περνούν τα ούρα για να αποβληθούν από το σώμα.
Μετά τα 50 έτη, ή και νωρίτερα, ο προστατικός αδένας αρχίζει προοδευτικά να μεγαλώνει. Έτσι, οι άντρες μέσης ηλικίας αντιμετωπίζουν, συχνότατα, το πρόβλημα της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη.
Η καλοήθης προστατική υπερτροφία είναι περισσότερο ενοχλητική παρά επικίνδυνη κατάσταση για τη ζωή μας. Ο πραγματικός κίνδυνος, μετά τα 50 έτη, είναι ο καρκίνος του προστάτη. Η νόσος αυτή δεν συνδέεται με την καλοήθη υπερτροφία. Ωστόσο, οι δύο καταστάσεις είναι δυνατόν να συνυπάρχουν.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ύπουλη πάθηση καθώς μπορεί να παρουσιάσει παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της προστατικής υπερτροφίας ή, ακόμη χειρότερο, να μην έχει καθόλου συμπτώματα.
Ελέγχοντας τον προστάτη
Οι βασικές εξετάσεις για τον έλεγχο του προστάτη είναι:
- η δακτυλική εξέταση, η ψηλάφηση δηλαδή του αδένα από το γιατρό, όπου γίνεται μια πρώτη (υποκειμενική) εκτίμηση του μεγέθους του οργάνου καθώς και προσπάθεια ανίχνευσης προ κάποιου πιθανού όγκου.
- το διορθικό υπερηχογράφημα, όπου οι διαστάσεις του προστάτη μετρώνται αντικειμενικά και γίνεται προσπάθεια αναγνώρισης «ύποπτων» περιοχών.
- η μέτρηση του PSA. Το PSA είναι μια πιθανή πρωτεΐνη που παράγεται από τα προστατικά κύτταρα και συνήθως βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στο αίμα ατόμων που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, ο καρκίνος δεν είναι η μοναδική αιτία που αυξάνει το PSA. Με την πάροδο των ετών, ο προστάτης υπερτρέφεται και αυξάνει το παραγόμενο PSA.
Επίσης, αυξημένα επίπεδα αυτής της ουσίας παράγονται σε περιπτώσεις:
- φλεγμονών του προστάτη,
- ουρολοιμώξεων,
- τραύματος ή χειρουργικής επέμβασης στην περιοχή,
- ατόμων που καπνίζουν ή είναι ποδηλάτες.
Παρατηρεί λοιπόν κανείς, πως το PSA δεν είναι ειδικός δείκτης κακοήθειας. Η ανίχνευση υψηλής τιμής Ρ5Α στο αίμα δεν σημαίνει απαραίτητα πως υπάρχει καρκίνος στον προστάτη.
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν ο γιατρός, κατά τη δακτυλική εξέταση, ψηλαφήσει κάποιαν ανωμαλία ή σε κάποια εξέταση αίματος το PSA είναι αυξημένο;
Υπάρχει ή δεν υπάρχει κακοήθεια στον προστάτη; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχουμε πολλές πιθανότητες να την πάρουμε εκτελώντας μια βιοψία προστάτη.
Η βιοψία του προστάτη είναι μια εξέταση κατά την οποία λαμβάνουμε μικρά κομμάτια προστατικού ιστού, που εξετάζονται, με το μικροσκόπιο, σε ειδικό εργαστήριο. Η συνηθέστερα εφαρμοζόμενη μέθοδος είναι εκείνη της διορθικής προσπέλασης, όπου το υλικό που θα εξετάσουμε λαμβάνεται με λεπτή βελόνα η οποία εισάγεται από το ορθό.
Προετοιμασία
Ο εξεταζόμενος ενημερώνει το γιατρό για τυχόν προβλήματα υγείας που αφορούν την πήξη του αίματος, για αλλεργία σε φάρμακα (ιδίως σε αναισθητικά), καθώς και για κάθε φάρμακο που λαμβάνει.
Στην περίπτωση που του χορηγούνται αντιπηκτικά φάρμακα (π.χ. Sintrom, Salospir, Aspirin, Iscover, Plavix κτλ), που προκαλούν αυξημένη τάση για αιμορραγίες, ο εξεταζόμενος πρέπει να τα διακόψει, προσωρινά, πριν προχωρήσει στην εξέταση. Το διάστημα διακοπής προσδιορίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Εάν συντρέχει λόγος, χορηγείται, για λίγες ημέρες, κάποιο άλλο αντιπηκτικό φάρμακο, το οποίο προκαλεί μικρότερη διαταραχή της πηκτικότητας του αίματος, όπως η ηπαρίνη μικρού μοριακού βάρους. Μεγάλη σημασία έχει η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας μόλυνσης (προστατίτιδα). Αυτό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αντιβίωσης από το στόμα, για 3 ημέρες, πριν από τη βιοψία, και 7 ημέρες μετά. Η συμπληρωματική ενδομυϊκή ή ενδοφλέβια χορήγηση αντιβίωσης μισή ώρα πριν από τη βιοψία, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο προστατίτιδας. Σημαντικός, τέλος, θεωρείται ο καθαρισμός του εντέρου, πριν από τη βιοψία, με υποκλυσμό.
Πως γίνεται
Η διορθική βιοψία του προστάτη εκτελείται συνήθως από εξειδικευμένο ακτινολόγο. Η όλη διαδικασία διαρκεί το πολύ μισή ώρα και δεν απαιτείται νοσηλεία, αφού πραγματοποιείται στο ιατρείο των υπερήχων. Η εξέταση γίνεται με χορήγηση μέθης (ήπια νάρκωση με διατήρηση των αισθήσεων), ώστε να αποφευχθεί κάθε αίσθημα πόνου. Ο γιατρός αρχικά εισάγει στο ορθό αντισηπτικό και τοπικό αναισθητικό και στη συνέχεια εντοπίζει τον προστάτη με τη βοήθεια μιας ειδικής κεφαλής υπερήχων. Η κεφαλή αυτή είναι κυλινδρική, πάχους 2 με 3 εκατοστά (περίπου όσο το πάχος ενός αντίχειρα). Για την ευκολότερη εισαγωγή στο ορθό και την αποφυγή πρόκλησης τοπικού πόνου η κεφαλή των υπερήχων καλύπτεται με ειδικό gel το οποίο περιέχει τοπικό αναισθητικό.
Υπό τη συνεχή υπερηχογραφική καθοδήγηση μπορούν να εντοπιστούν οι ύποπτες περιοχές στον προστάτη και εν συνεχεία, με τη χρήση μιας λεπτής βελόνας προσαρμοσμένης σε ειδικό όργανο, λαμβάνονται μικρά κομμάτια ιστού από τον προστάτη. Η λήψη των τεμαχιδίων δεν γίνεται τυχαία αλλά με συγκεκριμένη σειρά (χαρτογράφηση), ώστε, όταν εξετάζουμε τους ιστούς με το μικροσκόπιο να γνωρίζουμε το τμήμα του αδένα από το οποίο προέρχονται.
Η χρήση ενός υπερηχογραφικού μηχανήματος, υψηλής ευκρίνειας, επιτρέπει την ακριβή απεικόνιση, σε μεγάλη οθόνη, των ορίων του οργάνου, καθώς και την εντόπιση των ύποπτων και ενδεχομένως παθολογικών περιοχών του προστάτη.
Στο τέλος της εξέτασης εισάγεται στο ορθό μια γάζα εμποτισμένη σε τοπικό αναισθητικό και αντισηπτικό, την οποία αφαιρεί ο ασθενής μετά την πάροδο 2 ωρών ή και νωρίτερα με την πρώτη κένωση.
Τι αισθάνεται κανείς κατά τη διάρκεια της εξέτασης;
Η χορήγηση ήπιας νάρκωσης (μέθη) και τοπικής αναισθησίας έχουν ως στόχο την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας πόνου ή δυσφορίας κατά τη διενέργεια της εξέτασης. Ωστόσο, παρά τα όποια προληπτικά μέτρα, είναι δυνατόν να αισθανθεί κανείς πίεση στο ορθό (κατά την είσοδο της κεφαλής των υπερήχων), καθώς και μικρής διάρκειας πόνο (κάθε φορά που η βελόνα εισέρχεται στον αδένα για τη λήψη ενός δείγματος).
Πιθανές επιπλοκές και προβλήματα
Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων δεν παρουσιάζεται καμιά σοβαρή επιπλοκή. Ωστόσο, παρά την προσοχή κατά την εκτέλεση της εξέτασης, είναι πιθανόν να προκύψουν κάποιες επιπλοκές.
Η σημαντικότερη όλων είναι η προστατίτιδα, η εμπύρετη, δηλαδή, φλεγμονή του αδένα, η οποία, σπάνια, οδηγεί σε σχηματισμό αποστήματος. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο καλός καθαρισμός του εντέρου με υποκλυσμό και η λήψη αντιβιοτικών πριν και μετά τη βιοψία αποκλείουν τέτοιο ενδεχόμενο. Η λήψη βιοψιών μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε παροδική εμφάνιση αίματος στα ούρα (αιματουρία), η οποία συνήθως υποχωρεί μετά την πάροδο ορισμένων ωρών ή μετά από μερικές κενώσεις της κύστης. Σπανιότατες είναι οι περιπτώσεις που χρειάζεται να τοποθετηθεί ουροκαθετήρας στην ουροδόχο κύστη για την εκτέλεση πλύσεων.
Πολύ σπάνια εμφανίζεται αίμα από το ορθό, κυρίως σε περιπτώσεις που συνυπάρχουν παθήσεις του ορθού, όπως κολίτιδα ή σοβαρή αιμορροϊδοπάθεια. Οι αιμορραγίες αυτές υποχωρούν, συνήθως, μόνες τους μετά από πάροδο 2 ή 3 ημερών.
Σε μεμονωμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να παρουσιαστεί προσωρινά αίμα κατά τη διάρκεια της εκσπερμάτισης (αιμοσπερμία), φαινόμενο το οποίο μπορεί να επιμείνει έως και ένα μήνα μετά τη βιοψία. Η ικανότητα στύσης, καθώς και η γονιμότητα δεν επηρεάζονται.
Τέλος, επί παρουσίας αλλεργίας, σε κάποιο από τα χρησιμοποιούμενα φάρμακα ή υλικά, είναι δυνατόν να παρουσιαστεί οίδημα, κνησμός, εξάνθημα, ζάλη ή εμετός.
Μετά τη Βιοψία
Η λήψη αναισθητικών και παυσίπονων περιορίζει τις δυνατότητες αντίδρασης του εξεταζόμενου, γεγονός που καθιστά την παρουσία συνοδού ιδιαίτερα χρήσιμη. Η επίδραση αυτών των φαρμάκων είναι προσωρινή (30' έως 90') αλλά, σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να διαρκέσει έως και μία ημέρα. Στο διάστημα αυτό, δεν επιτρέπεται η οδήγηση, ο χειρισμός μηχανημάτων, η λήψη σημαντικών αποφάσεων και η κατανάλωση αλκοόλ.
Τις πρώτες ημέρες μετά την εξέταση πρέπει κανείς να λαμβάνει ορισμένα αντιβιοτικά - χορηγημένα πάντα από τον ιατρό - και να καταναλώνει πολλά υγρά, προκειμένου να αποβληθούν τα υπολείμματα αίματος από την κύστη και την ουρήθρα. Επιβάλλεται, επίσης, η αποφυγή σεξουαλικής επαφής και κάθε σωματικής καταπόνησης (ιδιαίτερα η οδήγηση δικύκλου).
Στην περίπτωση που εμφανιστούν επιπλοκές, όπως αιμορραγία από το ορθό, αιματουρία, πόνοι και κυρίως πυρετός πάνω από 37,5 θα πρέπει κανείς να πληροφορήσει ή να επισκεφτεί αμέσως τον ιατρό του.
Ποιες οι προοπτικές επιτυχίας
Η βιοψία του προστάτη είναι μια γρήγορη, ασφαλής και σχεδόν ανώδυνη μέθοδος εξέτασης του οργάνου για τη διευκρίνιση ενδεχόμενου παθολογικού ευρήματος τη μέτρηση της τιμής του PSA ή τη δακτυλική εξέταση.
Στατιστικά, στο 1/3 των περιπτώσεων, με τη βιοψία ανιχνεύεται καρκίνος του προστάτη, ενημερώνεται ο θεράπων ιατρός και ακολουθεί διεξοδική συζήτηση των δυνατοτήτων θεραπείας και παρακολούθησης.
Σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν, κατά την εξέταση, να μη ληφθεί υλικό από μια παθολογική περιοχή και να παρουσιαστεί ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα. Η πιθανότητα αυτή καθιστά αναγκαία την εγρήγορση και τη στενή ιατρική παρακολούθηση, ακόμη και σε επιπτώσεις αρνητικών βιοψιών προστάτη.
Μενέλαος Καλογερής, Διευθυντής Απεικονιστικού Τμήματος Ιατρικού Π.Φαλήρου
Ιωάννης Κανδηλιώτης, Ακτινοδιαγνώστης-Συνεργάτης Ιατρικού Π.Φαλήρου
Γράφει: Παντελής Κόκκαλης MD, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Ειδικός στην Κολποσκόπηση και Παθολογία του τραχήλου, Τμήμα Κολποσκοπήσεων και Εφαρμογών Laser Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής ΓΑΙΑ
Το τεστ Παπανικολάου είναι αδιαμφισβήτητα η πιο επιτυχημένη μέθοδος ελέγχου του γενικού πληθυσμού για την πρόληψη κακοήθους νοσήματος. Φέρει το όνομα του Γεώργιου Παπανικολάου (1883 - 1962) ο οποίος συνέλαβε και τεκμηρίωσε επιστημονικά την ιδέα της εξέτασης κυττάρων που λαμβάνονταν από τον τράχηλο της μήτρας στο μικροσκόπιο, με σκοπό να εντοπίζει αλλαγές στην εμφάνιση τους που μπορεί να σήμαιναν παρουσία προκαρκινικών αλλοιώσεων ή και καρκίνου του τραχήλου.
Πρόκειται για μία ανώδυνη, εύκολη και φτηνή εξέταση, η οποία, στο πλαίσιο των προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου, που ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1950 και μετά, οδήγησε σε μια σημαντική μείωση (σχεδόν στο μισό) της συχνότητας και θνησιμότητας του καρκίνου του τραχήλου τα τελευταία 50 χρόνια, σώζοντας εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο.
Μία γυναίκα συνιστάται να αρχίζει τον έλεγχο της με τεστ Παπ τρία χρόνια μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή ή από το 21ο έτος της ηλικίας και μετά. Το τεστ Παπ και ο γυναικολογικός έλεγχος πρέπει να πραγματοποιούνται κάθε χρόνο έως το 30ο έτος της ηλικίας και μετά, εφόσον υπάρχουν 3 συνεχή φυσιολογικά τεστ Παπ, μπορεί να γίνεται λιγότερο τακτικά, ανά 2-3 χρόνια.
Το τεστ Παπανικολάου, παρά την τεράστια συμβολή του, έχει σαν μέθοδος κάποιες αδυναμίες: σπάνια, μπορεί να είναι φυσιολογικό σε μια γυναίκα που παρουσιάζει κάποια παθολογία ή αντίστροφα να είναι παθολογικό σε μια γυναίκα που παρουσιάζει μια απλή κολπίτιδα ή άλλη καλοήθη κατάσταση (αυτό που επιστημονικά ονομάζουμε «ψευδώς θετικό και ψευδώς αρνητικό» αποτέλεσμα). Γι' αυτό το λόγο υπάρχουν πιο σύγχρονες μέθοδοι που βελτιώνουν ή συμπληρώνουν τον έλεγχο ανάλογα με τις ενδείξεις, όπως η κυτταρολογία υγρής φάσης και το ΗΡV-DΝΑ τεστ, ώστε να περιορίζεται η πιθανότητα λάθους.
Όταν το τεστ Παπανικολάου μας δώσει μια παθολογική απάντηση, το επόμενο βήμα συνήθως είναι η κολποσκόπηση.
Πρόκειται για μια εξέταση ανώδυνη που δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία ούτε αναισθησία για να πραγματοποιηθεί. Η γυναίκα τοποθετείται στη γνωστή γυναικολογική στάση και όπως και στη λήψη του τεστ Παπ ένας κολποδιαστολέας εισάγεται στον κόλπο ώστε να γίνει ορατός ο τράχηλος της μήτρας. Ο τράχηλος είναι η είσοδος της μήτρας και προβάλει στην κορυφή του κόλπου. Στο μέσο του υπάρχει μια μικρή οπή που οδηγεί στο εσωτερικό της μήτρας. Η περιοχή του τραχήλου γύρω από την οπή είναι αυτή που ονομάζουμε «ζώνη μετάπλασης» και είναι το σημείο που εμφανίζεται ο καρκίνος του τραχήλου και επομένως αυτή που πρέπει να ελεγχθεί.
Με το κολποσκόπιο, το οποίο είναι ένα όργανο που επιτρέπει την εξέταση του τραχήλου υπό μεγέθυνση, ο κολποσκόπος (που οφείλει να έχει την κατάλληλη γνώση και εκπαίδευση)αναζητά την ύπαρξη συγκεκριμένων αλλοιώσεων που μπορεί να υποκρύπτουν προκαρκινικές βλάβες ή και καρκίνο του τραχήλου.
Κατά την εξέταση, στον τράχηλο εφαρμόζονται κάποια διαλύματα που βοηθούν την διάγνωση, και στο τέλος επιλέγεται η καταλληλότερη περιοχή από την οποία λαμβάνεται βιοψία (ένα πολύ μικρό δείγμα ιστού από τον τράχηλο) με τη χρήση ειδικής λαβίδας.
Η διαδικασία είναι ανώδυνη καθώς ο τράχηλος και το ανώτερο τμήμα του κόλπου δεν έχουν αισθητική νεύρωση αλλά μερικές φορές μπορεί να προκληθεί ένας ελαφρύς πόνος, σαν περιόδου, από αντανακλαστική πια σύσπαση της μήτρας κατά τη λήψη της βιοψίας. Ο πόνος αυτός υποχωρεί μετά από λίγα λεπτά και είναι συνήθως ήπιος, αλλά αν η γυναίκα επιθυμεί μπορεί, 2 ώρες πριν την εξέταση, να λάβει κάποια αναλγητική αγωγή από το στόμα ή κάποιο υπόθετο, ώστε να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα εμφάνισης του και την ένταση του.
Ας σημειωθεί ότι η εξέταση δεν επηρεάζει ούτε τη γονιμότητα ούτε τη γενική κατάσταση της υγείας της γυναίκας. Στη συνέχεια, το μικρό δείγμα του τραχήλου που πήραμε με τη βιοψία αποστέλλεται σε παθολογοανατόμο, ώστε να γίνει η εξέταση του ιστού με μικροσκόπιο. Από την απάντηση του παθολογοανατόμου θα εξαρτηθεί αν χρειάζεται στη συνέχεια κάποια θεραπευτική παρέμβαση ή όχι.
Το Τμήμα κολποσκόπησης και παθολογίας τραχήλου της ΓΑΙΑ διαθέτει έμπειρους και εξειδικευμένους ιατρούς συνεργάτες, καθώς και υπερσύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό προκειμένου να παρέχει αξιόπιστες ιατρικές υπηρεσίες, σύμφωνες με τα διεθνή στάνταρτ, τόσο στη διαγνωστική προσέγγιση όσο και στη θεραπευτική παρέμβαση. Παράλληλα, τηρούνται σαφή πρωτόκολλα τα οποία βρίσκονται εναρμονισμένα με τις οδηγίες της Αμερικανικής και Βρετανικής Εταιρίας Κολποσκόπησης και Παθολογίας Τραχήλου (ΑSCCΡ, ΒSCCΡ).
Συγκεκριμένα υπάρχει η δυνατότητα λήψης κλασικού και υγρής φάσης τεστ Παπ, ΗΡV / DNA test με τυποποίηση, κολποσκόπησης και λήψης βιοψίας με φωτογραφική τεκμηρίωση, καθώς και θεραπείας της Βλάβης με αγκύλη διαθερμίας (LLETZ / LLΕΡ) και LASER.
Η παρασκευή του εμβολίου έναντι του καρκίνου του τραχήλου άνοιξε μια νέα εποχή στην αντιμετώπιση των κακοηθών νόσων καθώς είναι το πρώτο προληπτικό εμβόλιο για καρκινικό νόσημα. Το εμβόλιο προστατεύει από την προσβολή από τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων ο οποίος ευθύνεται για το 97% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου, εντάχθηκε στο πρόγραμμα εθνικού εμβολιασμού για κορίτσια 11-13 ετών καθώς και για γυναίκες κάτω των 25 ετών που δεν έχουν αρχίσει επαφές.
Καθώς όμως η κάλυψη του πληθυσμού είναι ακόμα μικρή (δεν έχει εμβολιαστεί ικανοποιητικός αριθμός ατόμων) και για την επόμενη 20ετία τουλάχιστον θα υπάρχουν γυναίκες που έχουν ήδη εκτεθεί στον ιό επειδή δεν πρόλαβαν λόγω ηλικίας να εμβολιαστούν.
Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος με τεστ Παπ και αν χρειαστεί η κολποσκόπηση παραμένει απαραίτητος και αναντικατάστατος.
Παντελής Κόκκαλης MD, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος
Ειδικός στην Κολποσκόπηση και Παθολογία του τραχήλου
Τμήμα Κολποσκοπήσεων και Εφαρμογών Laser Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής ΓΑΙΑ
Γράφει: Στέλιος Φρέγκογλου, Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής, Ιατρικό Ψυχικού
Η βρογχοσκόπηση είναι η κυριότερη τεχνική που διαθέτουμε σήμερα για την διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, αλλά έχει και άλλες θεραπευτικές εφαρμογές. Η συχνότερη ένδειξη για διενέργεια βρογχοσκόπησης είναι για τη λήψη δειγμάτων ιστού και τον καθορισμό της έκτασης ενός καρκίνου του πνεύμονα. Νεότερες τεχνικές, με ένα επιβεβαιωμένο πια ρόλο στην καθημερινή πρακτική, όπως οι ενδοβρογχικοί υπέρηχοι, η τοποθέτηση ενδοπροθέσεων (στεντ), η αυτοφθορίζουσα ενδοσκόπηση, δίνουν καινούργιους ρόλους σε μία τόσο δημοφιλή τεχνική. Ήδη, οι περισσότερες ενδοσκοπήσεις μας δεν γίνονται πια για την ανακάλυψη καρκίνου, αφού οι διάφορες απεικονιστικές τεχνικές έχουν ήδη τόσο βελτιωθεί.
Η πρώτη βρογχοσκόπηση έγινε από τον Gustav Killian το 1898 με τη χρήση άκαμπτου μεταλλικού ενδοσκοπίου. Η χρήση της βρογχοσκόπησης, παρότι αναπτύχθηκε σημαντικά κατά τον 20ό αιώνα, παρέμεινε μία ιδιαίτερα τραυματική, σωματικά και ψυχικά για τον ασθενή, εμπειρία, μέχρι το 1967, που ο Ιάπωνας lkeda επινόησε το εύκαμπτο βρογχοσκόπιο χρησιμοποιώντας την τεχνική των οπτικών ινών. Από το 1980, η βρογχοσκόπηση γίνεται κτήμα όλων των σύγχρονων πνευμονολόγων, ενώ, από το 1990 και μετά, η βιντεοβρογχοσκόπηση επιτρέπει την αναπαραγωγή της εικόνας και την αποθήκευση της. Παρά ταύτα, η βρογχοσκόπηση με το άκαμπτο ενδοσκόπιο επιστρέφει και πάλι για την εφαρμογή του λέιζερ, την τοποθέτηση στεντ και άλλων επεμβατικών τεχνικών.
Διαγνωστικά εργαλεία
Μέσω του καναλιού εργασίας ενός βρογχοσκοπίου μπορεί να εισαχθούν διάφορα διαγνωστικά εργαλεία. Αυτά περιλαμβάνουν λαβίδες βιοψίας, βελόνες και βούρτες. Με τις λαβίδες βιοψίας μπορεί κανείς να πάρει βιοψίες από τους βρόγχους ενός ασθενή, από αλλοιώσεις που είτε είναι ορατές είτε όχι (συχνά με τη βοήθεια ακτινοσκόπησης) και συχνά πια από το ίδιο το πνευμονικό παρέγχυμα, ιδιαίτερα σε περίπτωση διάμεσων νοσημάτων. Με ένα ικανοποιητικό ποσοστό επιτυχίας, ο ασθενής αποφεύγει άλλες πιο επεμβατικές, οικονομικά ασύμφορες αλλά και πιο επιβαρυντικές για τον οργανισμό επιλογές.
Οι βελόνες βιοψίας είναι πολύ χρήσιμες για τη λήψη υλικού έξω από το οπτικό πεδίο του ενδοσκόπου και κυρίως από λεμφαδένες του μεσοθωρακίου. Με τις βελόνες αυτές διαπερνιέται ο βρόγχος και λαμβάνεται υλικό από τον ιστό που είναι πίσω του. Η τεχνική αυτή είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τη σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα, για να μην υποβληθεί δηλαδή κάποιος άδικα σε χειρουργική επέμβαση.
Με τις βούρτσες μπορούμε να παίρνουμε κυτταρολογικές εξετάσεις σε ύποπτους ιστούς, ενώ όταν η βούρτσα είναι «προστατευμένη» μπορούμε να συλλέξουμε υλικό για καλλιέργειες και να βοηθηθούμε στην ανακάλυψη υπεύθυνων μικροοργανισμών σε λοιμώξεις ιδιαίτερα σοβαρές για τον ασθενή.
Η αναρρόφηση υλικού από το κανάλι εργασίας του βρογχοσκοπίου επιτρέπει, εκτός από τις καλλιέργειες των εκκριμάτων, να εκπλένεται ολόκληρο βρογχοπνευμονικό τμήμα (μετά από έγχυση σημαντικής ποσότητας υγρού) έτσι ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε το είδος των αλλοιώσεων, ακόμη και σε επίπεδο κυψελίδων, δηλαδή εξαιρετικά περιφερειακά στον πνεύμονα. Η τεχνική αυτή ονομάζεται lavage (λαβάζ) και είναι πλέον ιδιαίτερα δημοφιλής.
Ας μην ξεχάσουμε όμως και τα παραδοσιακά εργαλεία «καλάθι» «απόχη», για σύλληψη ξένων σωμάτων πού έχει εισροφήσει ο ασθενής μας. Καταστάσεις που απαιτούσαν βαριές επεμβάσεις αντιμετωπίζονται σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου.
Νεότερες τεχνικές
Η επεμβατική βρογχοσκόπηση έγινε τελευταία πολύ της μόδας. Αυτό εξηγείται καθώς κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περισσότερες από 300.000 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα στην Ευρώπη και το μεγαλύτερο ποσοστό δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί χειρουργικά.
Με την επεμβατική βρογχοσκόπηση, με τη χρήση λέιζερ, θερμοκαυτηρίασης ή κρυοπηξίας, επιχειρούμε να αποκαταστήσουμε τη Βατότητα του βρογχικού δένδρου, καταστρέφοντας τον καρκινικό ιστό, ενώ, με τη βρογχοπλαστική με μπαλόνια διάτασης και την τοποθέτηση ενδοπροθέσεων διατηρούμε το αποτέλεσμα που έχουμε πετύχει, ανακουφίζοντας τους ασθενείς μας, οι οποίοι πιθανότατα δεν θα χρειαστεί ούτε στο νοσοκομείο να παραμείνουν ούτε καν να λάβουν νάρκωση.
Η τοποθέτηση ενδοπροθέσεων πραγματοποιείται και για αντιμετώπιση καλοηθών στενώσεων. Στην εφαρμογή αυτή, η επιστημονική ομάδα του Ιατρικού Ψυχικού έχει σημαντική εμπειρία που έχει ανακοινώσει σε πρόσφατα ειδικά Συνέδρια.
Οι πιο καινούργιες εξελίξεις στπν βρογχοσκόπηση αφορούν την εξέλιξη των υπερήχων. Η τεχνολογική πρόοδος επέτρεψε να φέρουμε την κεφαλή ενός υπερηχογραφικού μηχανήματος, διαμέσου του βρογχοσκοπίου στο εσωτερικό των βρόγχων. Αυτό μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε διογκωμένους λεμφαδένες έξω από τους βρόγχους και με τη Βελόνη μας να τους συλλαμβάνουμε για βιοψία με διαγνωστική ικανότητα που πλησιάζει το 100%. Και να φανταστεί κανείς ότι, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η μόνη ειδικότητα για την οποία δεν προβλεπόταν εκπαίδευση και άδεια στη χρήση υπερήχων ήταν η πνευμονολογία.
Η ενδοβρογχική βαλβίδα, τέλος, είναι μια άλλη τεχνική που μπορεί να ανακουφίσει ασθενείς με βαρύ πνευμονικό εμφύσημα. Οι βαλβίδες αυτές τοποθετούνται μέσω βρογχοσκοπίου σε περιφερικούς βρόγχους και εξασφαλίζουν σημαντική βελτίωση στην αναπνευστική λειτουργία βαριά πνευμονοπαθών.
Η εξέλιξη δεν σταματά βέβαια. Η Ηλεκτρομαγνητική καθοδήγηση του βρογχοσκοπίου θα επιτρέπει ασφαλέστερη προσπέλαση σε περιφερικές βλάβες και η μεγέθυνση των εικόνων θα μας δίνει, σύντομα, διάγνωση που θα συμβαδίζει με τη διάγνωση του κυτταρολόγου η του παθολογοανατόμου, και τόσα άλλα που σύντομα έρχονται και βρίσκονται σε στάδια εξέλιξης.
Όλα αυτά βέβαια έχουν νόημα όταν μια εξέταση είναι ασφαλής και άνετη για τον ασθενή. Σήμερα, η βρογχοσκόπηση είναι ασφαλέστατη, έχει ελάχιστες αντενδείξεις, πάμπολλες ενδείξεις και ο ασθενής την ανέχεται ευκολότατα.
Πραγματοποιείται συνήθως σε εξωτερική βάση και ο ασθενής εγκαταλείπει το Νοσοκομείο λίγη ώρα μετά την εξέταση.
Η επιστημονική ομάδα της Πνευμονολογικής Κλινικής του Ιατρικού Ψυχικού διαθέτει εικοσαετή εμπειρία στις ενδοσκοπήσεις και έχει, σταδιακά, ενσωματώσει τις περισσότερες τεχνολογικές εξελίξεις στις μεθόδους που εφαρμόζει.
Στέλιος Φρέγκογλου
Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής
Ιατρικό Ψυχικού