Το σύνδρομο των γευμάτων και η Σιαλενδοσκόπηση
Γράφει: Αλέξανδρος Δελίδης, Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος, Λέκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Οι σιελογόνοι (ή σιαλογόνοι) αδένες αποτελούν σημαντικά όργανα που περιβάλουν τη στοματική κοιλότητα και συμμετέχουν στη λειτουργία της κατάποσης και πέψης προετοιμάζοντας την τροφή με την έκκριση της σιέλου (το σάλιο). Το σάλιο (ή η σίελος) εκτός από το να βοηθά την προετοιμασία της τροφής για την πέψη, έχει και άλλες σημαντικές ιδιότητες όπως το να περιέχει αντισώματα για την άμυνα του οργανισμού έναντι των μικροβίων, να λιπαίνει το σύνολο της στοματικής κοιλότητας και του οισοφάγου προστατεύοντας τις περιοχές αυτές του σώματος και εν γένει να συμμετέχει στην ομοιόσταση του οργανισμού. Η παραγωγή του σάλιου γίνεται από έξι μεγάλους (μείζονες) σιελογόνους αδένες που βρίσκονται γύρω από το στόμα και πολλούς (εκατοντάδες) μικρούς (ελάσσονες) που υπάρχουν διάσπαρτα μέσα σε αυτό. Οι μεγάλοι σιελογόνοι είναι τρία ζεύγη που, με σειρά μεγέθους είναι οι μικροί υπογλώσσιοι (3), οι υπογνάθιοι (2) και οι παρωτίδες (1). Ένας σημαντικός αριθμός από παθολογικές καταστάσεις μπορεί να προκύψει από διαταραχές της λειτουργίας των σιελογόνων αδένων με κύριες τους όγκους των σιελογόνων και τις συχνές, αποφρακτικές σιαλαδενίτιδες ή «σύνδρομο των γευμάτων».
Τι είναι το «σύνδρομο των γευμάτων»;
Είναι πολύ απλά ο πόνος ή και το οίδημα (πρήξιμο) που συμβαίνει σε ασθενείς στην περιοχή κάποιου από τους αδένες κάθε ή σχεδόν κάθε φορά που αυτοί τρώνε ή απλά μασάνε (π.χ. τσίχλες). Το πρόβλημα οφείλεται σε διαταραχή στην φυσιολογική έκκριση του σάλιου στην πορεία του από το παρέγχυμα του αδένα δια μέσου των πόρων που φέρουν το σάλιο στο στόμα. Αυτή μπορεί συχνότατα να είναι η παρουσία ενός λίθου που σχηματίζεται σε κάποιους ασθενείς από το ασβέστιο που περιέχεται στο σάλιο ή σε κάποιες περιπτώσεις από στενώσεις που υπάρχουν στην πορεία των πόρων.
Πώς αντιμετωπίζεται η λιθίαση των σιελογόνων;
Παραδοσιακά μέχρι τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα αντιμετωπίζονταν είτε με αφαίρεση των λίθων με μικρή ή μεγαλύτερη τομή μέσα από το στόμα, όταν ήταν εφικτό, ενώ σε πολλές περιπτώσεις λίθων που ήταν εγκλωβισμένοι σε βαθύτερες ανατομικές δομές αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο.
Έτσι, πολλοί ασθενείς έπρεπε να υποβληθούν σε επεμβάσεις αφαίρεσης όλου (στην περίπτωση του υπογναθίου) ή μέρους (για τις παρωτίδες) των αδένων. Οι επεμβάσεις αυτές, ενώ είναι επιβεβλημένες για την αντιμετώπιση των όγκων των αδένων αυτών, θεωρούνται σήμερα υπερβολικές και δεν χρειάζεται, κατά κανόνα, να γίνονται για απλές λιθιάσεις ή στενώσεις που προκαλούν τα παραπάνω συμπτώματα.
Τι είναι η Σιαλενδοσκόπηση;
Είναι η μετά από μικρή διαστολή εισαγωγή μέσα από το φυσικό στόμιο του αδένα ενός μικρότατου (πάχους 1,3 mm) ειδικού ενδοσκοπίου που φέρει οπτικές ίνες, είναι συνδεδεμένο με κάμερα και επιτρέπει από την φυσική οδό προσέγγιση της παθολογίας μέχρι μεγάλο βάθος. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ή επιβεβαιώνεται η διάγνωση του προβλήματος (διαγνωστική σιαλενδοσκόπιση) και άμεσα εισάγεται ειδικό καλάθι (μπασκέτα) ή λαβίδα για την αφαίρεση του λίθου. Σε περιπτώσεις μεγαλύτερου λίθου είναι δυνατή η εισαγωγή ίνας Laser που επιτρέπει τη διάσπαση του λίθου σε μικρότερα τμήματα και την εξαγωγήτου - Διαστοματική Σιαλενδοσκοπική Λιθοτριψία.
Τί σημαίνει για τον ασθενή;
Κατ' αρχήν τη διάσωση του αδένα. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό γίνεται με τοπική αναισθησία χωρίς γενική αναισθησία, σε περιβάλλον χειρουργείου μίας ημέρας, χωρίς νοσηλεία με άμεση επιστροφή του ασθενούς στις δραστηριότητες του. Δεν υποβάλλεται σε μεγάλη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης όλων ή μέρους των αδένων, επεμβάσεις που επιβάλλουν γενική αναισθησία, νοσηλεία στο νοσοκομείο και σημαντική νοσηρότητα από πιθανές επιπλοκές που ακόμα και σήμερα μπορεί να έχουν.
Σε ποιούς ασθενείς μπορεί να γίνει;
Σε όλους του ασθενείς, χωρίς περιορισμό ηλικίας, παιδιά και ενήλικες που έχουν τα παραπάνω προβλήματα.
Σε ποιούς ασθενείς δεν μπορεί να γίνει ή ποιοι είναι οι περιορισμοί;
Σε ασθενείς με πολύ μεγάλους λίθους, άνω των 12 χιλ., είναι πιθανό να μην είναι αποτελεσματική η μέθοδος. Ωστόσο, υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής συνδυασμένης μεθόδου κατά την οποία, αφού εντοπισθεί ο λίθος με το ενδοσκόπιο, ακολουθεί μικρή τομή μέσα στο στόμα ή εξωτερικά και αφαιρείται μόνο ο λίθος χωρίς να θυσιασθεί ο αδένας.
Σιαλενδοσκόπιση και Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, υπήρξαμε το πρώτο κέντρο στην Ελλάδα και από τα πρώτα στον κόσμο που εφαρμόσαμε τη μέθοδο από το 2005. Μέχρι τώρα δεκάδες ασθενείς έχουν υποβληθεί με μεγάλη επιτυχία στην επέμβαση από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Είμαστε ακόμα το μόνο κέντρο στην Ελλάδα που εφαρμόζει την Σιαλενδοσκοπική Λιθοτριψία με Laser και από τα λίγα σε όλη την Ευρώπη. Πρόσφατα, στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Σιαλενδοσκοπήσεων στη Γενεύη στο οποίο προσκληθήκαμε, παρουσιάσαμε την εμπειρία μας και ανταλάξαμε τις απόψεις με συνολικά 200 συναδέλφους που εφαρμόζουν τη μέθοδο σε συνολικά περίπου 400 κέντρα σε όλον τον κόσμο.
Ο Δρ. Αλέξανδρος Δελίδης είναι εκπρόσωπος, για την Ελλάδα του European Sialendoscopy Training Center.
Αλέξανδρος Δελίδης
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος
Λέκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών
Συνεργάτης Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
www.iatriko.gr
Ιατρικός Κόσμος
Περιοδική Έκδοση του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών
Ιστότοπος: www.iatrikokentro.gr/iatrikoskosmos/el