Οι διαταραχές από το ουροποιητικό σύστημα αποτελούν συχνή ομάδα συμπτωμάτων στους νευρολογικούς ασθενείς. Έτσι, η κατανόηση του νευρολογικού ελέγχου της ούρησης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων.

Σε ένα νευρολογικά υγιές άτομο, η κύστη και η ουρήθρα συμπεριφέρονται ως μια ενιαία λειτουργική ομάδα για την αποθήκευση και την κένωση των ούρων. Αυτές οι φαινομενικά απλές διεργασίες εξαρτώνται από την άρτια λειτουργία πολύπλοκων και λεπτεπίλεπτων νευρικών κυκλωμάτων.

Η ανατομική ή λειτουργική βλάβη των παραπάνω κυκλωμάτων προκαλεί διαταραχή στην αγωγιμότητα των νευρικών ερεθισμάτων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα μια ευρεία ποικιλία κλινικών και ουροδυναμικών εκδηλώσεων.

Οι πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις ή κακώσεις που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στη λειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού είναι:

• οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης.
• η κατά πλάκας σκλήρυνση.
• η αγγειακή εγκεφαλική νόσος.
• η εγκεφαλική διάσειση.

Υπάρχουν και άλλες νευρολογικές παθήσεις που προκαλούν ουρολογικά προβλήματα όπως αυτές απεικονίζονται στον πίνακα 1.

ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ – ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ (πίνακας 1)

α) ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

• Αγγειακή εγκεφαλική νόσος
• Άνοια
• Εγκεφαλική διάσειση
• Εγκεφαλικοί όγκοι
• Εγκεφαλική αταξία
• Υδροκέφαλος
• Εγκεφαλική παράλυση
• Νόσος του Parkinson
• Σύνδρομο του Shy Drager

β) ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ

• Κατά πλάκας σκλήρυνση
• Κακώσεις της σπονδυλικής στήλης
• Δυσραφισμός
• Νωτιαία συφιλιδική φθίση
• Πολιομυελίτιδα

γ) ΒΛΑΒΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ

• Πρόπτωση μεσοσπονδυλίου δίσκου
• Χειρουργικές επεμβάσεις πυέλου
• Σακχαρώδης διαβήτης

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Η έναρξη και η πορεία των συμπτωμάτων είναι σε συνάρτηση με το είδος και την εξέλιξη της νευρολογικής βλάβης. Ο λόγος αυτής της ακαθόριστης συμπτωματολογίας είναι η ποικιλία στη θέση της νευρολογικής βλάβης (πίνακας 1).

Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν πιο συχνά από το ουροποιητικό είναι:

• συχνουρία
• επιτακτική ούρηση
• ακράτεια
• διακεκομμένη ούρηση
• επίσχεση

Η ακράτεια ούρων δεν είναι θανατηφόρα, όμως μπορεί να προκαλέσει κοινωνικό θάνατο. Η ακούσια απώλεια ούρων περιορίζει την κοινωνικότητα του πάσχοντα και η οσμή ούρων του ασθενή, καθώς και των ρούχων του, τον κάνει να αισθάνεται κοινωνικά απόβλητος.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η διαγνωστική προσέγγιση του ασθενούς αρχίζει με τη λήψη ενός καλού ιστορικού.

Συνήθως όταν εμφανιστεί κάποιο σύμπτωμα από το ουροποιητικό είναι ήδη γνωστή η νευρολογική νόσος. Στον εργαστηριακό έλεγχο πρέπει να περιλαμβάνεται καλλιέργεια ούρων και μέτρηση της τιμής της κρεατινίνης του ορού, για τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας.

Ο έλεγχος του ανώτερου ουροποιητικού, γίνεται με το υπερηχογράφημα νεφρών, όπως επίσης και ο έλεγχος του υπολείμματος των ούρων μετά την ούρηση. Η παρουσία μεγάλου υπολείμματος ούρων, είναι στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη για τον καθορισμό της θεραπείας.

Η εξέταση εκείνη που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τη διάγνωση της πάθησης και το είδος των διαταραχών που έχει προκαλέσει στο ουροποιητικό είναι η ουροδυναμική μελέτη.

ΟΥΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Είναι η αντικειμενική καταγραφή των διαταραχών της κύστης και της ουρήθρας σε ασθενείς με συμπτώματα δυσλειτουργίας του κατώτερου ουροποιητικού.
Περιλαμβάνει:

• ουρομετρία
• κυστεομανομετρία πληρώσεως
• κυστεομανομετρία ουρήσεως
• video ουροδυναμικές μετρήσεις
• προφιλομετρία
• ηλεκτρομυογραφία

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από το ουροποιητικό πρέπει να είναι ευέλικτη και να εξατομικεύεται. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός ανεξαρτησίας του ατόμου, η διανοητική ικανότητα, η κοινωνικότητα, η σεξουαλική δραστηριότητα, ο βαθμός κινητοποίησης του και η ύπαρξη βοήθειας από το περιβάλλον.

Σκοπός της θεραπείας είναι η διαφύλαξη της νεφρικής λειτουργίας, η αποφυγή ουρολοιμώξεων και η ποιότητα ζωής.

Η θεραπεία εκλογής σε περιπτώσεις υπεραντανακλαστικού εξωστήρα είναι η χορήγηση αντιχολινεργικών σκευασμάτων. Η χρήση των αντιχολινεργικών περιορίζεται λόγω των παρενεργειών από τη δράση τους στα άλλα συστήματα όπως η ξηροστομία , η δυσκοιλιότητα και οι διαταραχές προσαρμογής από την ούρηση.

Στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή η θέση της χειρουργικής θεραπείας πρέπει να εξετάζεται. (Κυστική υπερδιάταση-Αυξητική κυστεοπλαστική)

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας ασθενών με μη συστελλόμενο εξωστήρα ή παρουσία δυσηνέργειας του σφιγκτήρα, είναι η εκμάθηση εκτέλεσης διαλειπόντων αυτοκαθετηριασμών. Η χρήση μόνιμου καθετήρα πρέπει να αποφεύγεται (ουρολοιμώξεις) και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιείται.

Στους ασθενείς όπου η ακράτεια των ούρων είναι αποτέλεσμα σφιγκτηριακής ανεπάρκειας η τοποθέτηση τεχνητού σφιγκτήρα είναι η καλύτερη λύση.