Γράφει: Σοφία Κουντούπη. Επιµελήτρια της Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκοµείου Metropolitan

Ο πνιγµός είναι η τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου στην παιδική ηλικία. Τα σχετικά ατυχήµατα, όµως, µπορούν να προληφθούν αν οι γονείς και κάθε άλλος αρµόδιος εφαρµόζουν τα κατάλληλα µέτρα

To καλοκαίρι απολαµβάνουµε τον ήλιο και τη θάλασσα κάνοντας µπάνια. Όµως, κάθε χρόνο θρηνούµε θύµατα πνιγµού, κυρίως παιδιών και ηλικιωµένων. Ο πνιγµός είναι η τρίτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 1 έως 14 ετών. Η θνησιµότητα αυτή είναι µεγάλη.

Έτσι, άλλοτε µιλούµε για ξηρό πνιγµό (10 – 15%) και άλλοτε για υγρό (85%). Η κύρια επιπλοκή του πνιγµού είναι η µείωση του οξυγόνου στους ιστούς, λόγω πνευµονικού οιδήµατος και αναπνευστικής ανεπάρκειας. Ο εγκέφαλος υφίσταται µη αναστρέψιµες βλάβες από την έλλειψη οξυγόνου, 6 έως 9 λεπτά µετά την έναρξη του πνιγµού.

Αρχικά πρέπει να πούµε ότι, δεν υπάρχει καµία λογική στην προσπάθεια αποµάκρυνσης του νερού από τους πνεύµονες, διότι τούτο µετακινείται γρήγορα προς τα αγγεία. Όµως, µπορεί να αποµακρυνθεί από το στοµατοφάρυγγα, εάν η παρουσία του εµποδίζει τον αερισµό των πνευµόνων. Όταν υπάρχει υποψία τραυµατισµού στο κεφάλι ή τον αυχένα, χρειάζεται προσοχή κατά την ανάνηψη. Πριν από την έναρξη, καθαρίζεται ο στοµατοφάρυγγας από ξένα σώµατα. Αν το θύµα δεν έχει αναπνοή, αρχίζει η ανάνηψη στόµα µε στόµα. Αν δεν ψηλαφάται σφυγµός στην καρωτίδα, γίνονται καρδιακές µαλάξεις προς 1 αναπνοή ή 100 µαλάξεις προς 20 αναπνοές το λεπτό. Εκτίµηση του σφυγµού και της κατάστασης του θύµατος πρέπει να γίνεται ξανά µετά το τέλος 10 κύκλων. Η ανάνηψη συνεχίζεται έως ότου έρθει βοήθεια ή λειτουργήσει το καρδιοαναπνευστικό σύστηµα του θύµατος.

Η εξωτερική πίεση του λάρυγγα κατά την διάρκεια της ανάνηψης, παρεµποδίζει την είσοδο µεγάλης ποσότητας αέρα στο στοµάχι και κατ' επέκταση παρεµποδίζει τον εµετό και την πιθανή εισρόφηση του περιεχοµένου του στοµάχου στους πνεύµονες. Νοσηλεία σε νοσοκοµείο χρειάζονται τα άτοµα που βυθίστηκαν σε νερό για 1 λεπτό ή περισσότερο, αυτά που παρουσίασαν άπνοια ή κυάνωση και αυτά που χρειάστηκαν οποιασδήποτε µορφής ανάνηψη. Η νοσηλεία και η παρακολούθηση συνίσταται για 24 ώρες τουλάχιστον, λόγω πιθανών απώτερων επιπλοκών. Η θεραπεία στοχεύει στην εγκατάσταση και διατήρηση καλής λειτουργίας των πνευµόνων, της καρδιάς και των νεφρών, όπως και στην αναστροφή των βλαβών του εγκεφάλου ή την αποφυγή πρόκλησης νέων.

Πρόγνωση και Πρόληψη

Τα στοιχεία από το ιστορικό του συµβάντος που πρέπει να διευκρινίσουµε είναι η διάρκεια του πνιγµού και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε ο πνιγµός. ∆ηλαδή, αν προηγήθηκαν σπασµοί, τραυµατισµός ή καρδιακή προσβολή, αν η πτώση στο νερό ήταν τυχαία, αν το θύµα γνώριζε κολύµβηση και αν έκανε έντονες προσπάθειες να κρατηθεί στην επιφάνεια του νερού. Άλλα στοιχεία που ενδιαφέρουν είναι το είδος του νερού, η θερµοκρασία του και η τυχόν ύπαρξη µόλυνσης. Σηµασία για την έκβαση του πνιγµού έχουν η κατάσταση του θύµατος κατά τη στιγµή της διάσωσης, το είδος, η διάρκεια και η αποτελεσµατικότητα των πρώτων βοηθειών που δόθηκαν, ο χρόνος που απαιτήθηκε κατά τη διακοµιδή στο νοσοκοµείο και η αλλαγή της κλινικής κατάστασης στο διάστηµα αυτό. Κατά την κλινική εξέταση του θύµατος ελέγχονται τα ζωτικά σηµεία, δηλαδή η αναπνοή, οι σφύξεις, η αρτηριακή πίεση και η θερµοκρασία. Εάν το θύµα βρίσκεται σε κώµα, εκτιµάται το στάδιο του κώµατος. Αυτό γίνεται µε µια ειδική κλίµακα, την Κλίµακα της Γλασκόβης. Βαθµολογείται η ανταπόκριση σε ερεθίσµατα των µατιών, της οµιλίας και της κίνησης από 3 έως -15. Νοσηλεία σε µονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) συνιστάται σε άτοµα µε βαθµολογία κάτω από 8. Ακολουθεί η λεπτοµερής κλινική εξέταση κατά συστήµατα.

Ποια είναι η πρόγνωση της έκβασης ενός πνιγµού;

Χειρότερη πρόγνωση έχουν τα παιδιά κάτω των τριών ετών, ο πνιγµός που διήρκησε πάνω από 5 λεπτά, η απουσία παροχής ανάνηψης στα πρώτα 10 λεπτά µετά τη διάσωση, η ύπαρξη κώµατος και η βαριά οξέωση κατά την εισαγωγή στο νοσοκοµείο. Ασθενείς µε λιγότερους από 2 δυσµενείς προγνωστικούς παράγοντες έχουν 90% καλή έκβαση, ενώ µε περισσότερους από έχουν µόνο 5% πιθανότητα καλής έκβασης.

Μετά από αυτή τη σύντοµη ανασκόπηση, θα ήθελα να τονίσω τη σηµασία της πρόληψης των ατυχηµάτων πνιγµού. Μέτρα πρόληψης αφορούν τη διδασκαλία για την σωστή συµπεριφορά του παιδιού στη θάλασσα και την ασφάλεια στο νερό, την εκµάθηση κολύµβησης και την εφαρµογή σωσίβιου, την περίφραξη των δεξαµενών κολύµβησης µε δίχτυ ύψους 1.40 µέτρων και, τέλος, τη στενή επιτήρηση όλων των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών. Ένα τελευταίο και πολύ σηµαντικό που ήθελα να αναφέρω είναι να µπαίνουµε στο νερό τουλάχιστον δύο ώρες µετά το φαγητό. Ποτέ µε γεµάτο στοµάχι.